Czym jest elektroforeza (proteinogram)? Jak interpretować jej wyniki?

Zmagasz się z nieustannym zmęczeniem i osłabieniem? Borykasz się z częstymi infekcjami? A może zauważyłaś u siebie powiększone węzły chłonne? Jeśli tak, istnieje spora szansa na to, że zainteresuje cię takie badanie jak elektroforeza. Dzięki niemu wykrywa się m.in. choroby wątroby i nerek, które mogą się objawiać w sposób opisany powyżej. 

Co to jest elektroforeza? 

Elektroforeza żelowa to metoda, którą wykorzystuje się do rozdzielania m.in. części DNA przy uwzględnieniu ich ładunku oraz wielkości – w tym tekście skupimy się na elektroforezie białek surowicy (proteinogramie). Jest to badanie, które polega na rozdzielaniu w polu elektrycznym różnych frakcji protein (a także na ocenie ich stężenia i składu procentowego), które poruszają się z odmienną prędkością. Mowa tu o takich typach białek jak: 

• albuminy, 

• beta-globuliny, 

• gamma-globuliny, 

• alfa1-globuliny, 

• alfa2-globuliny. 

Proteinogram to badanie, podczas którego najczęściej pobiera się krew. Ilość białek można jednak monitorować również w moczu oraz płynie mózgowo-rdzeniowym. 

Elektroforeza białek a interpretacja wyników 

Jeśli wyniki elektroforezy są prawidłowe, wyglądają tak, jak zostało to opisane w poniższej tabeli. Jeśli natomiast wyniki elektroforezy odbiegają od normy, należy je skonsultować z lekarzem. Możliwe przyczyny takiego stanu wymieniono w dalszej części artykułu. 

Albuminy i odżywianie 

Zbyt niskie stężenie albumin może być związane m.in. z nieodpowiednią dietą, schorzeniami nerek i wątroby, niedożywieniem, przewlekłymi stanami zapalnymi w jelitach oraz nowotworami. Z kolei za wysoki poziom albumin wiąże się głównie z odwodnieniem. 

Beta-globuliny mogą świadczyć o niedoborze żelaza 

Zbyt niskie stężenie beta-globulin związane jest najczęściej z reakcjami zapalnymi, niedożywieniem oraz przewlekłymi chorobami wątroby, a także nadczynnością tarczycy, zaburzeniami trawienia oraz zaburzeniami krzepliwości krwi. Zbyt wysoka ilość beta-globulin występuje w przypadku niedoboru żelaza oraz nowotworów. 

Gamma-globuliny to wskaźnik stanów zapalnych 

Niski poziom gamma-globulin może wskazywać na sarkoidozę, reumatoidalne zapalenie stawów, przewlekłe zapalenie wątroby oraz inne stany zapalne, a także na rozstrzenie oskrzeli, makroglobulinemię Waldenstroma czy szpiczaka mnogiego. Zbyt wysokie stężenie gamma-globulin często oznacza nowotwory, różnego rodzaju ostre infekcje oraz rozwój AIDS. 

Alfa1-globuliny mogą być wskaźnikiem ciąży 

Zbyt niskie stężenie alfa1-globulin wskazuje zwykle na niedobór alfa1-antytrypsyny, która doprowadza najczęściej do chorób płuc, ale też na niewydolność wątroby i ciążę. Zbyt duża ilość alfa1-globulin oznacza z reguły ostre stany zapalne. 

Alfa2-globuliny zmieniają się razem ze składnikami krwi 

Niskie stężenie alfa2-globulin wskazuje najczęściej na choroby wątroby, masywną hemolizę, a także na przewlekły stan zapalny jelit oraz niedożywienie. Pojawia się również po krwawieniach. Zbyt wysokie stężenie alfa2-globulin oznacza z kolei uszkodzenie tkanek, zespół nerczycowy lub stany zapalne. 

Elektroforeza białek – diagnostyka. Jakie choroby wykrywa? 

Elektroforezę białek wykorzystuje się przy podejrzeniach chorób, w których dochodzi do zmian liczby białek we krwi. Mowa tu zwłaszcza o schorzeniach wątroby, nowotworach (chorobie Waldenstroma i szpiczaku mnogim), a także zespole nerczycowym i o wszelkiego rodzaju stanach zapalnych. 

Cena elektroforezy białek surowicy 

Cena elektroforezy białek surowicy kształtuje się na poziomie 20-40 zł. Zależy to jednak m.in. od wielkości miasta, w którym chcesz przeprowadzić diagnostykę oraz konkretnego laboratorium. Aby wykonać badanie, nie musisz mieć skierowania, chyba że chcesz je wykonać za darmo, w ramach NFZ. Wyniki uzyskuje się zwykle po 1-2 tygodniach. 

Bibliografia: 

1. Chakavarti B., Chakavarti D., Electrophoretic Separation of Proteins, Journal of Visualized Experiments 2008, (16), s. 758. 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585057/ [dostęp 12.05.24]. 
3. Zhu Z., Lu J. J., Liu S., Protein Separation by Capillary Gel Electrophoresis: A Review, Analytica Chimica Acta 2012, 709, s. 21-31.