Przejdź do treści

Balneologia – lecznicza moc kąpieli i borowiny. Komu może pomóc?

Balneologia – lecznicza moc kąpieli i borowiny. Komu może pomóc? Adobe Stock
Podoba Ci
się ten artykuł?

Kąpiele siarczkowe i solankowe, okłady borowinowe, kąpiele z gazami leczniczymi – to główne zabiegi stosowane w ramach balneoterapii. Zgodnie z zasadami tej dziedziny medycyny uzdrowiskowej, naturalne kopaliny i surowce mogą być wykorzystywane w leczeniu wielu chorób i dolegliwości. Kto powinien skorzystać z balneoterapii i jakie korzyści może ona przynieść? 

Co to jest balneologia?

Balneologia to gałąź medycyny znana już w starożytności. Do dziś naturalne zabiegi z wykorzystaniem surowców leczniczych powszechnie stosowane są w sanatoriach, uzdrowiskach oraz gabinetach fizjoterapii, fizykoterapii i rehabilitacji. Początki balneologii w Polsce sięgają XIX wieku, kiedy to Wojciech Oczko dokonał klasyfikacji wód mineralnych, wskazał ich działanie oraz sposoby leczenia z ich użyciem. W 1905 roku założono Polskie Towarzystwo Balneologiczne. Choć największy rozkwit uzdrowisk przypada na XIX wiek, nadal takie miejsca jak Krynica-Zdrój, Rabka-Zdrój czy Ciechocinek cieszą się niesłabnącą popularnością. 

Specjalistą, który zajmuje się terapią wodami podziemnymi i borowiną jest balneolog. Tytuł ten może uzyskać lekarz, który wybierze specjalizację „balneologia i medycyna fizykalna”. Osoba bez studiów medycznych może zostać z kolei zabiegowym balneologicznym, a następnie pracować przy przygotowywaniu surowców i kąpieli dla pacjentów. 

Z jakich zabiegów balneologicznych można skorzystać?

Oferta zabiegów balneologicznych jest obszerna. Do balneoterapii zalicza się działania opisane poniżej. 

Zabiegi z użyciem wód mineralnych

Kuracjusze poddają się kąpielom solankowym, siarczkowo-siarkowodorowym, radonowym i aromatycznym: ziołowym i igliwiowym. Właściwości lecznicze przypisuje się zawartym w solance jonom: 

  • magnezowym, 
  • chlorkowym, 
  • potasowym, 
  • sodowym, 
  • bromkowym, 
  • borowym, 
  • kadmowym, 
  • rubidowym. 

Kąpiel solankowa może być całościowa gdy pacjent zanurza się w wannie lub częściowa, jeśli zanurzane są tylko kończyny górne lub dolne (tzw. fasony rąk lub nóg). Substancje mineralne znajdujące się w wodach leczniczych tworzą na skórze płaszcz solny, poprzez który oddziałują na komórki nerwowe, zmniejszając ich pobudliwość. 

Zabiegi z użyciem borowiny

W uzdrowiskach wykonuje się różnorodne zabiegi z użyciem borowiny (torfu): 

  • kąpiele borowinowe, solankowo-borowinowe, perełkowo-borowinowe, kąpiele w zawiesinie borowinowej, 
  • zawijania lub okłady borowinowe ogólne i miejscowe, 
  • fasony borowinowe, 
  • nasiadówki, 
  • jontoforezę, 
  • tampony borowinowe, 
  • zabiegi odnowy biologicznej. 

Borowina to peloid zawierający znaczne ilości składników mineralnych, takich jak magnez, wapń, potas, sód, fluor, brom, związki krzemu, glinu i żelaza oraz związki organiczne, w tym ligniny, pektyny, bituminy (żywice, woski, sterydy) celulozy i kwasy huminowe. Torf działa rozgrzewająco i rozluźniająco, ma też właściwości bakteriobójcze, przeciwzapalne i immunostymulujące. Borowina oddziałuje na układ hormonalny poprzez stymulację wydzielania wielu hormonów, a w szczególności hormonów jajnikowych i nadnerczowych. 

Zabiegi z użyciem gazów leczniczych

Gazy lecznicze to kolejne surowce wykorzystywane w balneoterapii. Do kopalin balneologicznych należą siarkowodór, radon, dwutlenek węgla, tlen i ozon. Gazy te rozpuszczane są w wodzie w odpowiednim stężeniu. Wykonuje się z nich kąpiele: 

  • siarkowodorowe, 
  • w dwutlenku węgla, 
  • w mieszance tlenowo-ozonowej, 

Przenikający przez skórę gaz rozszerza naczynia krwionośne, dzięki czemu reguluje ciśnienie tętnicze krwi i pracę serca. Kąpiel z użyciem gazów leczniczych przyspiesza metabolizm, poprawia krążenie krwi oraz zwiększa odżywienie tkanek. 

Wskazania i przeciwwskazania do zabiegów balneologicznych

Celem zabiegów balneologicznych jest zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz poprawa jakości życia. Zabiegi balneologiczne mogą być stosowane wspomagająco w leczeniu wielu schorzeń. Zaleca się je w chorobach reumatycznych, chorobach zwyrodnieniowych kręgosłupa i schorzeniach dermatologicznych. Wskazania do terapii balneologicznych przedstawia poniższa tabela:

Zabiegi balneologiczne wskazania

choroby narządu ruchu

dyskopatia, bóle w obrębie kręgosłupa, bóle krzyża, rwa kulszowa i barkowa, stany po urazach kości i stawów

schorzenia reumatologiczne

reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenia okołostawowe, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów, dna moczanowa

schorzenia dermatologiczne

łuszczyca

schorzenia neurologiczne

neuralgie, neuropatie, niedowłady

choroby wewnętrzne

kamica żółciowa, przewlekłe zapalenie wątroby, choroby nerek

Nie każdy może korzystać z zabiegów balneologicznych. Są one przeciwwskazane u osób z: 

  • chorobą nowotworową, 
  • ostrymi infekcjami, 
  • stanami po świeżych urazach, 
  • gorączką, 
  • zaburzeniami rytmu serca, 
  • gruźlicą, 
  • zaawansowaną niewydolnością serca, 
  • zaawansowaną miażdżycą naczyń, 
  • niewydolnością oddechową, 
  • nadczynnością tarczycy, 
  • nieleczonym nadciśnieniem tętniczym, 
  • niektórymi chorobami psychicznymi, 
  • ciężkimi chorobami o przebiegu ogólnym, 
  • w ciąży. 

 

Bibliografia: 

  1. Drobnik J., Malcewicz M., Józefowski P., Kurpas D., Steciwko A., Medycyna uzdrowiskowa – współczesne lecznictwo uzdrowiskowe w Polsce, Family Medicine & Primary Care Review 2011, 13, 1: 103-108. 
  2. Fernandez-Gonzalez M., Fernandez-Lao C., Martin-Martin L., Gonzalez-Santos A., Lopez-Garzon M., Ortiz-Comino L., Lozano-Lozano M., Therapeutic Benefits of Balneotherapy on Quality of Life of Patients with Rheumatoid Arthritis: A Systematic Review, International Journal of Environmental Research Public Health 2021, 18. 
  3. Rudnik E., Pułyk K., Boniek-Poprawa D., Obszański B., Kleinrok A., Wpływ zabiegów balneologicznych i hydroterapii na wartość ciśnienia tętniczego skurczowego i rozkurczowego, Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie 2014, 4, 334-342. 

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy:

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
Podoba Ci
się ten artykuł?