Surfaktant – czym jest i jakie ma zastosowanie?

Surfaktant to jedna z mniej znanych substancji, choć jest stosowana w medycynie w wielu przypadkach. Substancja ta ma kluczowe działanie w obrębie układu oddechowego i jest ważnym elementem wielu terapii. Czym jest surfaktant? W jakich sytuacjach stosuje się i podaje tę substancję? Jakie są przeciwwskazania?

Surfaktant — czym jest?

Surfaktant jest czynnikiem powierzchniowym, który zmniejsza napięcie w pęcherzykach płucnych. Działanie takie zabezpiecza pęcherzyki przed zapadnięciem się w trakcie wydechu oraz nadmiernemu rozciąganiu w trakcie wdechu. Surfaktanty wytwarzane są przez całe życie w organizmie człowieka. Zbudowane są one z cząstek lipoprotein wydzielanych przez pneumocyty II typu. Surfaktant jest wytwarzany już w okresie przedporodowym. Surfaktant może mieć również postać chemiczną i być wytwarzany sztucznie. W takiej formie służy do suplementowania organizmu oraz podawania okazjonalnego jako preparat leczniczy. Zastosowanie surfaktantów sprzyja łatwiejszemu oddychaniu, umożliwia prawidłową wymianę gazów w płucach i pomaga rozprężać płuca. Efektywność tych procesów jest kluczowa do utrzymania parametrów życiowych na odpowiednim poziomie.

Surfaktant stosuje się w konkretnych dolegliwościach – wykorzystuje się go do leczenia zaburzeń oddychania u dzieci urodzonych przedterminowo. Jest również podawany dzieciom przed narodzinami w 26 – 28 tygodniu w celach profilaktycznych. Podawanie leku odbywa się dotchawicznie lub okołooskrzelowo. W takiej sytuacji podaje się jedną dawkę do tchawicy lub dwie równe dawki do oskrzeli. O dawce oraz sposobie podania decyduje lekarz na podstawie aktualnej sytuacji pacjenta. Dawkę leku pobiera się z fiolki oraz podaje przez bezpośrednie nakłucie. Przyjmowanie leku możliwe jest jedynie w stanie stabilnym pacjenta oraz gdy zostanie wykonane badanie RTG. Wymogiem jest też odessanie wydzieliny płucnej.

Powszechnie uważa się, że surfaktanty mają również działanie przeciwbakteryjne oraz działają ochronnie na komórki  przed wolnymi rodnikami. Surfaktant blokuje zatem rozwój bakterii na powierzchni płuc, które w bardzo dużej ilości przedostają się do tego miejsca wraz z wdychanym powietrzem. Surfaktanty w formie chemicznej zawierają surfaktant wieprzowy wzbogacony o fosfolipidy oraz hydrofobowe białka.

Surfaktant — przeciwwskazania i działania niepożądane

Jednym z najważniejszych przeciwwskazań do stosowania tego medykamentu jest niestabilny stan pacjenta. Dolegliwościami, które uniemożliwiają zastosowanie tej terapii, jest nadciśnienie tętnicze, niedokrwistość, hipotermia czy hipoglikemia oraz kwasica. Surfaktant posiada też kilka działań niepożądanych – zalicza się do nich zatkanie rurki intubacyjnej śluzem. Do skutków ubocznych zaliczyć można też osłabienie aktywności elektrycznej mózgu. W sytuacji zdestabilizowania stanu pacjenta, leczenie jest przerywane, a powraca się do niego po ustabilizowaniu całej sytuacji. Do grupy przeciwwskazań i skutków ubocznych zaliczyć można również uczulenie na białko wieprzowe. Ważną informacją jest fakt, że nie są znane negatywne skutki uboczne na interakcje z innymi lekami. Nie ma zatem leków ani grup, które kolidują z surfaktantami.