Oddawanie materiału do badań. Sprawdź, czy robisz to prawidłowo

Wyniki badań mogą okazać się zafałszowane, jeśli nieświadomie popełniłaś błąd podczas pobierania materiału – krwi, moczu, kału. Przeczytaj nasz artykuł, żeby dowiedzieć się, jak prawidłowo przekazywać materiał do badań laboratoryjnych i czego nie robić.

Badanie krwi

Na badanie krwi najlepiej zgłosić się między godz. 7 a 11. Powinnaś być na czczo. Co to oznacza? „Na czczo” to nie tylko przed śniadaniem. Od ostatniego posiłku powinno upłynąć 12 godzin! To bardzo ważne. Jeśli zjadłaś późną kolację (np. po 21), a do laboratorium zgłosiłaś się w okolicach godz. 7, jest za wcześnie – wyniki mogą nie być wiarygodne.

Badanie krwi wykonuje się po przespanej nocy. W dniu poprzedzającym wizytę w laboratorium ogranicz intensywny wysiłek fizyczny oraz spożywanie alkoholu. Jeśli stale przyjmujesz jakieś leki, które bierzesz po przebudzeniu, zażyj je w dniu badania. Możesz wykonać badanie krwi podczas miesiączki, ale najlepiej poinformować o tym fakcie lekarza.

W szczególnych wypadkach można oddać krew do badań z pominięciem powyższych wytycznych, ale decyduje o tym lekarz.

Badanie moczu

Mocz do badań należy oddać w specjalnym pojemniczku z apteki. W przypadku badania ogólnego moczu pojemnik nie musi być sterylny; jałowy pojemniczek jest konieczny, jeśli zgłaszasz się na badanie posiewu moczu. Mocz od noworodków oraz małych dzieci zbiera się do specjalnych woreczków (można kupić je w aptece – osobne są dla chłopców oraz dziewczynek).

Po przebudzeniu, przed pobraniem próbki moczu umyj ręce, a następnie ujście cewki moczowej (u kobiet okolice sromu, od przodu w kierunku odbytu, u mężczyzn żołądź po odsunięciu napletka). Dopiero wtedy zbierz do analizy pierwszy mocz po nocy – powinien być to tzw. środkowy strumień (pierwszą niewielką ilość moczu należy oddać do toalety), następnie oddać mocz do pojemnika (od 50 do 100 mililitrów), końcową porcję moczu należy znów oddać do toalety. Pierwszego strumienia moczu nie poddaje się analizie, ponieważ zawiera on florę bakteryjną zebraną z ujścia cewki moczowej. Nie wolno dotykać wewnętrznych ścianek naczynia. Zamknij szczelnie pojemnik z pobraną próbką moczu (materiał powinien wypełnić minimum połowę pojemnika) i dostarcz go do laboratorium jak najszybciej – optymalnie w czasie 1 godziny, a nie dłużej niż 2 godziny od pobrania. Dla laboratorium ważne jest oznaczenie godziny pobrania próbki do badania.

Nie wolno przelewać moczu z nocnika, basenu itp.

W dniu poprzedzającym przekazanie moczu do badań należy ograniczyć intensywny wysiłek fizyczny. Nie zaleca się wykonywania badania ogólnego moczu podczas menstruacji, tuż przed okresem oraz bezpośrednio po miesiączce.

Jeśli lekarz zalecił posiew moczu, zasady oddawania materiału do badań są takie same, należy jedynie pamiętać o jałowym pojemniku.

Zbiórka moczu w ciągu doby

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić dobową zbiórkę moczu. Zbiórkę moczu rozpocznij rano (np. o godz. 7). Pierwszą poranną partię moczu oddaj do ubikacji. Do specjalnego jednorazowego pojemnika (o poj. 2–3 l) zacznij zbierać każdą następną porcję moczu w ciągu doby, aż do tej samej godziny (np. 7) następnego dnia (kończąc, należy pobrać pierwszy poranny mocz – będzie to ostatnia próbka). Ważne, aby przed każdym zebraniem moczu umyć okolice intymne. Zebrany mocz przechowuj w suchym, chłodnym i zacienionym miejscu (na balkonie, w lodówce).

Do badań nie oddaje się całego moczu. Dobowy mocz zebrany w dużym pojemniku należy wymieszać, a do pojemniczka (nie musi być jałowy) przelać próbkę o poj. 50–100 ml i dostarczyć do laboratorium z dokładną informacją o całkowitej objętości zebranego moczu.

W czasie dobowej zbiórki moczu stosuj codzienną dietę. Ogranicz intensywny wysiłek fizyczny i stosowanie używek (zwłaszcza alkoholu). Zaleca się, aby na dobę przed badaniem powstrzymać się od kontaktów intymnych. Dobowej zbiórki moczu nie przeprowadza się w czasie miesiączki, a także bezpośrednio przed bądź po niej.

Mocz oddany do badania musi być częścią moczu zbieranego przez 25 godzin. Jeżeli jakakolwiek porcja moczu została oddana do toalety – nie znalazła się w pojemniku na mocz – wynik badania może być nieprawidłowy i będzie błędnie sugerował nieprawidłowości lub ich nie uwidoczni.

Badanie kału

W tym przypadku potrzebny jest specjalny pojemniczek na kał z dołączoną szpatułką, którą pobiera się materiał. Przed pobraniem próbki należy opróżnić pęcherz moczowy, a następnie oddać kał do przygotowanego wcześniej czystego suchego pojemnika. Należy pobrać ilość kału odpowiadającą wielkości ziarnka fasoli z 2–3 różnych miejsc. Możliwe jest przechowywanie materiału w chłodnym miejscu maksymalnie do 12 godzin, jeśli szybkie oddanie materiału do badań nie jest możliwe. Uwaga! Kał nie powinien być pobierany z muszli klozetowej, gdyż woda i mocz mogą spowodować zniszczenie obecnych w kale pasożytów, a tym samym zafałszować wynik badania.

Posiewy bakteriologiczne i mykologiczne

Wymaz do badań pobierany jest z miejsca wskazanego przez lekarza. W przypadku konieczności pobrania wymazu z gardła do laboratorium należy zgłosić się na czczo, ok. pół godziny po umyciu zębów. Jeśli przyjmujesz antybiotyki, na badanie powinnaś zgłosić się nie wcześniej niż 5–7 dni po zakończeniu antybiotykoterapii. Zanim oddasz materiał do badań mykologicznych (wykrywających infekcje grzybicze organizmu), nie przyjmuj żadnych preparatów grzybobójczych – mogłyby zafałszować wynik badania.

Wymaz z dróg rodnych

Materiał do badań można oddać przez cały dzień – od rana do wieczora. Ważne, by przed pobraniem materiału odczekać co najmniej 3 godziny po ostatnim oddaniu moczu, a tuż przed samym badaniem odświeżyć okolice intymne (wodą). Materiał pobierany jest specjalną wymazówką zakończoną wacikiem. Badanie trwa chwilę, jest bezbolesne. Zaleca się, żeby na 3 doby wcześniej zachować wstrzemięźliwość seksualną. Przed badaniem nie stosuj żadnych środków odkażających ani dopochwowych środków leczniczych. W dniu poprzedzającym badanie nie wykonuj irygacji pochwy. Wymazu z dróg płciowych nie wykonuje się w czasie miesiączki.

Wymaz na obecność owsików

Również w tym przypadku materiał pobiera się wymazówką. Ponieważ owsiki składają jaja w nocy w fałdach skórnych w okolicy odbytu, zaleca się, aby materiał do badań pobrać z samego rana – zanim umyjesz się czy skorzystasz z toalety. Wymazówką sięgnij delikatnie do końcowego odcinka odbytu, a materiał oddaj do laboratorium maksymalnie w ciągu 2 godzin.

konsultacja: Dorota Frączek, Koordynator Zespołu ds. Pielęgniarstwa i dr n. med. Honorata Sokolnicka, Dyrektor Działu Rozwoju Pielęgniarstwa i Położnictwa, Medicover Polska