Homeopatia – czy rzeczywiście działa? Co mówi ekspert?

Homeopatia budzi skrajne emocje – od zachwytu do zarzutów, że jest naciąganiem naiwnych i szarlatanerią. Homeopatia to medycyna niekonwencjonalna, której skuteczność budzi wątpliwości. Czy są one uzasadnione? Czy homeopatia rzeczywiście działa? Sprawdzamy.

Co to homeopatia

Homeopatia to sposób leczenia lub wspomagania procesu leczenia dzięki naturalnym środkom. Stosowane są rośliny i zioła, ale nie tylko. W homeopatii wykorzystuje się również produkty odzwierzęce, a także mineralne.

Homeopatia narodziła się u schyłku XVIII wieku. Niemiecki lekarz, Samuel Hahnemann, wykorzystując swoją wiedzę i doświadczenia prowadzone na sobie, zaczął dzielić się tą metodą najpierw z bliskimi, później z coraz szerszym gronem osób. Wykorzystywał w doborze specyfików na konkretne dolegliwości zasadę podobieństwa – zioła powodujące w dużych ilościach wymioty i mdłości, stosował w małej ilości, aby… powstrzymać wymioty i mdłości.

Ponad 30 proc. Polaków opowiada się za leczeniem homeopatycznym. Deklarują, że doświadczyli skuteczności homeopatii. Inni preferują takie metody leczenia po stracie zaufania do lekarzy i klasycznej medycyny.

Żeby zostać homeopatą nie trzeba mieć wykształcenia medycznego. WHO przedstawia jednak wytyczne w zakresie wiedzy i ukończonych kursów, wymaganych od homeopatów.

Czy homeopatia działa

Nie istnieją potwierdzone naukowo dane, które mogłyby jednoznacznie dowodzić skuteczności leczenia homeopatycznego. Uważa się, że odsetek osób wyleczonych porównywalny jest efektami, jakie powoduje podawanie placebo.

Sami zwolennicy homeopatii (jak i osoby wątpiące, ale stosujące, gdy inne środki zawodzą) dowodzą, że takie leczenie im pomogło. Podkreślają, że stosowanie preparatów roślinnych, popularnych w leczeniu homeopatycznym, jest również częste w medycynie ludowej. Ich zdaniem homeopatia to nic innego, jak usystematyzowane czerpanie z mądrości, która drzemie w naturze.

Homeopatia działa objawowo, a nie na źródło objawów. Co w praktyce oznacza, że w pewnym stopniu zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy mogą mieć rację. Można więc uzyskać poprawę stanu zdrowia, jak i samopoczucia, choć bez celowania w chorobę podstawową. Osoby cierpiące na bóle głowy lub migreny, stany zapalne, choroby układu oddechowego przyznają, że leki homeopatyczne mogą stanowić remedium na te dolegliwości. Dotyczy to również przypadków, gdy medycyna konwencjonalna bywa bezradna.

Homeopatii nie uważa się za dobrą na wszystko. W poważnych przypadkach, wymagających interwencji chirurga, zioła nie zastąpią operacji. Chociaż brak dowodów naukowych, jednak nieustająca popularność leczenia homeopatycznego oraz pozytywne relacje użytkowników skłaniają do stwierdzenia, że homeopatia może mieć pozytywny wpływ na zdrowie. Pytanie tylko, czy jest to wpływ podświadomości, czy podawanych środków?

Jak działa homeopatia

Homeopatia to nie jest cudowny środek na wszystko. W przeciwieństwie do spotykanych niekiedy „niezwykłych” preparatów, których sprzedawcy utrzymują, że działają na wszystko, w homeopatii dokładnie dobiera się sposób leczenia pod konkretną osobę i konkretną dolegliwość.

Zwolennicy homeopatii zwracają uwagę, że być może dlatego czasem nie działa, bo wiele osób chce samodzielnie się leczyć. Kupują przez internet lub z innych źródeł środki homeopatyczne, leczą się na własną rękę, działając po omacku. Dlatego nie ma efektów – kuracja jest nietrafiona.

Ci, którzy wierzą w skuteczność homeopatii, podkreślają, że działa ona tylko wtedy, gdy jest dobierana indywidualnie przez homeopatę po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu. Ponoć nawet z tym samym schorzeniem, dwie inne osoby będą leczone inaczej.

Homeopatia działa również na zasadzie pobudzania własnych sił witalnych, energii duchowej. Nawet w klasycznej medycynie nikt nie neguje wpływu psychiki pacjenta na efekty leczenia.

Przeciwników zniechęcają niekiedy same postaci leków homeopatycznych, wątpliwości mogą budzić też procesy ich wytwarzania. Koncerny farmaceutyczne obwarowują bardzo ścisłymi normami swoje laboratoria i miejsca produkcji leków. Środki homeopatyczne formalnie lekami nie są, a więc nie podlegają tak rygorystycznej higienie produkcji (należy tu zwrócić uwagę, że w świetle prawa lekami nie jest również wiele suplementów, które są ogólnodostępne nawet w marketach).

Leki homeopatyczne są produkowane według wytycznych i wymagań farmakopei homeopatycznej. Mogą mieć postać maści, czopków, globulek, proszku, tabletek, mieszanek ziołowych, ziaren, kropli, roztworów, płynów do iniekcji, płynów doustnych. Mogą zawierać zioła, ale i pierwiastki lub minerały (złoto, srebro, krzem, selen) albo wydzieliny zwierząt (jad, mleko) czy nawet niektóre gatunki w całości (np. pszczoły).

Mimo tak oryginalnych składników leki homeopatyczne są rozprowadzane na rynku zgodnie z prawą za zgodą Parlamentu Europejskiego, Rady Europy i na podstawie polskiego Świadectwa Dopuszczenia do Obrotu z Instytutu Leków. Aby otrzymać takie świadectwo, nie trzeba wykazywać skuteczności danego środka.

Homeopatia okiem eksperta

– Homeopatia to temat bardzo kontrowersyjny nie bez powodu – zwraca uwagę Paulina Front. – Jako farmaceutka opieram się na doniesieniach naukowych, sprawdzam różne informacje często w wielu źródłach. W czasach evidence-based medicine to norma. Rekomendacje lekarzy i farmaceutów opierają się na pewnych schematach.

Czy schematyczne leczenie może być skuteczne?

– Oczywiście odpowiedni dobór leków to kwestia indywidualna, ale zawsze zaczynamy od postępowania standardowego i modyfikujemy je dopiero wtedy, gdy mamy ku temu przesłanki tj. przeciwwskazania do stosowania leku, czy nieskuteczność dotychczasowej terapii – wyjaśnia farmaceutka.

Jak w tej sytuacji postrzegane jest leczenie homeopatyczne?

– Skoro homeopatia takich badań oficjalnych nie posiada, traktuję ją właśnie jako alternatywę, nigdy jako pierwszą rekomendację – podkreśla Paulina Front. – Nie da się jednak zaprzeczyć, że homeopatia ma swoich zwolenników.

Czy istnieją wiarygodne relacje, mogące potwierdzić skuteczność homeopatii?

– Wiele razy spotkałam się z sytuacją, kiedy stosowane były chyba wszystkie dostępne żele na łagodzenie objawów ząbkowania u dziecka, a pomógł dopiero preparat homeopatyczny – przyznaje farmaceutka Paulina Front. – Również znane mi są przypadki, kiedy produkt homeopatyczny zadziałał u zwierzęcia. Celowo wspominam o małych dzieciach i zwierzętach, bo są zdecydowanie mniej podatne na sugestie (efekt placebo).

– Ciężko mi zatem całkowicie negować istnienie i działanie homeopatii, nie odradzam jej stosowania, ale też nie wydaję takiego produktu, nie informując o tym pacjenta. Podobnie postępuję w przypadku suplementów diety – wyjaśnia specjalistka.