Poznaj funkcje wątroby i zadbaj o jej prawidłową pracę

Wątroba należy do największych i najważniejszych gruczołów ludzkiego ciała. Pełni ponad pięćset różnych funkcji oraz ma fantastyczną zdolność do regeneracji – po usunięciu jednego z czterech jej płatów organ ten odbudowuje się niemal natychmiastowo. Jednak mimo tego coraz częściej diagnozuje się choroby wątroby, zwłaszcza u ludzi młodych. Powody? Zła dieta i nadużywanie alkoholu.

Główne funkcje wątroby

Prymalną funkcją wątroby jest oczyszczanie organizmu z toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii. Alkohol, inne używki, a także niektóre leki ulegają rozkładowi właśnie w wątrobie. Tam dochodzi również do przemiany amoniaku (silnie toksycznego związku azotu) w łatwy do wydalenia mocznik. Wątroba produkuje też żółć – zazwyczaj ok. 1,5 litra na dobę – biorącą udział w trawieniu tłuszczów oraz wchłanianiu witamin w nich rozpuszczalnych (A, D, E i K).

Nie bez powodu organ ten może ważyć nawet 1700 g., wątroba jest bowiem wyjątkowo pojemnym magazynem. W wątrobie magazynuje się energię w postaci glikozydu i tłuszczy, a także witaminy i składniki mineralne. Właśnie z tego powodu potrawy przyrządzone z wątróbki drobiowej lub wieprzowej są skarbnicami witamin A, B12 oraz C. U ludzi wątroba bierze udział także w gospodarce proteinowej, produkując białka i aminokwasy.

Ściana naczyń zatokowych wątroby wytwarza komórki żerne, tzw. makrofagi Browicza-Kupffera. Zapobiegają one krzepnięciu krwi poprzez fagocytozę włóknika oraz likwidują bakterie czy stare erytrocyty, a nawet… komórki nowotworowe.

Czego nie lubi wątroba? Tłuszcze zwierzęce i alkohol

Chociaż wątroba bierze udział w trawieniu tłuszczy, nie z każdym ich rodzajem radzi sobie równie dobrze. Spożywane na zimno oleje roślinne czy tłuste ryby morskie działają na wątrobę dobroczynnie, ze względu na zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz kwasów omega-3 i omega-6. Oliwa z oliwek zawiera witaminę E, witaminy grupy B oraz prowitaminę A i witaminę C, przez co m.in. chroni wątrobę przed nadmiarem wolnych rodników.

Szkodliwe są za to tłuszcze trans, znajdujące się przede wszystkim utwardzanych olejach roślinnych (czyli margarynie czy tłuszczu piekarniczym) oraz tłuszcze nasycone (występujące w maśle, ale też mięsie czy popularnym w żywności przetworzonej oleju palmowym). Nadmiar spożywanych niezdrowych tłuszczy przy niedoborze tłuszczy korzystnych może prowadzić do niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby, a w rezultacie zwłóknienia i marskości wątroby. Na szkodliwe tłuszcze powinny uważać zwłaszcza osoby ze stwierdzoną insulinoopornością oraz otyłe, gdyż są to główne czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia stłuszczenia.

Największym wrogiem wątroby są jednak nie fast foody i margaryna, a alkohol. Jako że to właśnie w wątrobie dochodzi do metabolizmu etanolu, jest ona szczególnie narażona na uszkodzenia wynikłe z nadużywania alkoholu. Kluczem do zrozumienia przemian, które zachodzą w wątrobie pod wpływem dużych ilości alkoholu, jest wiedza o jej zdolnościach regeneracyjnych. Wątroba jest w stanie „przetworzyć” nadmiar alkoholu, jeśli spożywany jest sporadycznie, w przeciwnym wypadku jednak dochodzi w niej do nieustannych uszkodzeń. Gdy organ jest niszczony szybciej, niż może się odbudowywać, dochodzi w nim najpierw do stłuszczenia, potem do zwłóknienia, a następnie – marskości.

Warto też pamiętać, że chora wątroba nie boli, a o swoim uszkodzeniu często informuje bardzo późno. Dlatego tak ważne jest profilaktyczne zadbanie o jej zdrowie.

Jakie badania wykonać, gdy podejrzewamy zaburzenie funkcji wątroby

Pakiet badań mających na celu zobrazowanie funkcji wątroby nazywa się potocznie próbami wątrobowymi. Pobraną krew bada się pod kątem występowania dwóch enzymów:

– Aminotransferazy alaninowej (ALAT);

– Aminotransferazy asparaginowej (AST).

Obie substancje uwalniane są do krwi w przypadku uszkodzenia tkanek wątroby, przy czym AST może być podstawą do diagnostyki innych problemów, w tym chorób nerek czy zawału serca. Pomocniczo można wykonać także badanie GGTP (gamma-glutamylotranspeptydazy) oraz ALP (fosfatazy zasadowej). Badanie stężenia bilirubiny z kolei przeprowadza się w przypadku podejrzenia żółtaczki lub chorób dróg żółciowych.

Obecność przeciwciał HCV świadczy o wirusowym zapaleniu wątroby typu C. Badania na obecność wirusa HVC warto przeprowadzić nawet, gdy nie mamy żadnych objawów mogących świadczyć o toczącym się zapaleniu, ponieważ okres rozwoju choroby może sięgać nawet 35 lat. Nieleczone, zaawansowane WZW C niemal zawsze kończy się marskością lub rakiem pierwotnym wątroby. Niestety, świadomość społeczna odnośnie konsekwencji zarażenia HCV i przebiegu choroby w Polsce nadal jest bardzo niska – tylko ok. 15% zarażonych zdaje sobie sprawę, że jest nosicielem wirusa.

Sprawdź mapę miejsc, gdzie możesz bezpłatnie przebadać się pod kontem HCV: https://hcv.info.pl/index.php/gdzie-sie-badac/