Mastektomia – i co dalej? Rehabilitacja, ćwiczenia, wskazówki

Czym jest mastektomia? To, innymi słowy,  amputacja piersi. Najczęściej zabieg ten wykonuje się w przypadku stwierdzenia zaawansowanego nowotworu, którego nie da się wyleczyć przy pomocy chemioterapii czy też radioterapii. Niektóre osoby decydują się również na profilaktyczną mastektomię, w wyniku genetycznego obciążenia ryzykiem pojawienia się raka.

Mastektomia dokonywana jest coraz rzadziej, czasem jednak jest to zabieg konieczny – zwłaszcza w przypadku zaawansowanych nowotworów stopnia III. Warto dodać, że obecnie wykonuje się nie tylko mastektomię u kobiet, ale również i u mężczyzn.

Mastektomia – rodzaje

Można wyróżnić kilka podstawowych rodzaju mastektomii:

• mastektomia prosta – polega na usunięciu piersi wraz z powięzią;
• mastektomia radykalna metodą Halsteda – polega na usunięciu piersi z węzłami chłonnymi oraz mięśniem piersiowym większym, rzadko się ją dziś wykonuje;
• mastektomia radykalna zmodyfikowana – popularna obecnie metoda, polega na usunięciu piersi z węzłami chłonnymi pachowymi.

Rehabilitacja po mastektomii

Rehabilitacja po przeprowadzeniu mastektomii jest konieczna. Pacjent gotowy jest na nią już po trzech dniach od zabiegu, a czasem nawet po jednym. W zależności od tego, ile czasu upłynęło od zabiegu, zalecane jest wykonywanie innego zestawu ćwiczeń.

Ćwiczenia po mastektomii w domu

Ćwiczenia zalecane po 1 dniu od mastektomii

Poniżej podajemy listę ćwiczeń, na których warto skupić się niedługo po zabiegu. Aby przyniosły one pożądane efekty, należy je wykonywać po około 15 razy. Po każdym z nich trzeba zrobić krótką, trwającą 5 sekund przerwę oraz lekko wstrząsnąć rękami.

• Mocno zaciśnij dłonie na 3 sekundy, a następnie je rozluźnij.
• Zaciśnij małą piłeczkę w dłoniach, a po 3 sekundach rozluźnij.
• Zegnij rękę w łokciu, kierując dłoń do barku, a następnie ją wyprostuj.
• Leżąc na płaskiej powierzchni, wyprostuj ręce, a później przesuwaj je powoli w bok i do góry.

Ćwiczenia zalecane po 4 dniach od mastektomii

Aby wykonać poniższe ćwiczenia, usiądź na krześle, wygodnie opierając nogi o podłogę. Podobnie jak w poprzednim przypadku, należy wykonywać je po 15 razy, a następnie odpoczywać przez 5 sekund.

• Wykonuj ramionami krążenia do tyłu.
• Na łokciach wygodnie ułóż dłonie, a następnie podnoś je do góry.
• Najpierw wyciągnij ręce przed siebie, powoli przesuwaj je w bok, a następnie podnieś je do góry.

Ćwiczenia po 7 dniach od mastektomii

Po tygodniu od zabiegu warto do ćwiczeń wykorzystać laskę. Ćwiczenia należy wykonać już nie po 15, ale po 10 razy.

• Usiądź wygodnie na krześle, opierając plecy o oparcie. Weź do ręki laskę i podnieś proste ręce w górę. Po trzech sekundach opuść je.
• Usiądź na krześle, opierając się wygodnie, tak jak w ćwiczeniu poprzednim. Zataczaj laską koła: najpierw w kierunku zewnętrznym, a później – w wewnętrznym.
• Usiądź okrakiem na krześle, brzuchem do oparcia. Wyprostuj plecy i ściągnij łopatki. Luźno opuść ręce w tył, trzymając laskę. Staraj się przesuwać ją w kierunku pleców. Odrzuć do tyłu łokcie, a następnie wróć do początkowej pozycji.
• Połóż się na prostej płaszczyźnie. Unieś ręce w górę, w sposób przypominający boksowanie się z kimś. Przez 5 sekund trzymaj ręce w górze.
• Stań i wyciągnij ręce w bok, pod kątem prostym. Stopniowo zginaj łokcie i krzyżuj dłonie na plecach.

Automasaż po mastektomii

Podczas mastektomii usuwane są nie tylko piersi, ale często także węzły chłonne w okolicy pach. To utrudnia naturalny odpływ limfy z kończyn. Aby ręka nie puchła i nie bolała, a jednocześnie nie pojawił się obrzęk i stan zapalny, należy wykonywać nie tylko odpowiednie ćwiczenia, ale również  automasaż. Sprawi on również, że skóra stanie się bardziej elastyczna oraz poprawi się wygląd blizn pooperacyjnych. Usprawni on zarówno przepływ limfy, jak i krwi żylnej. Należy zaznaczyć, że w przeciwieństwie do drenażu limfatycznego, automasaż można wykonywać samodzielnie.

Osoby po 10-14 dniach od zabiegu, tuż po zagojeniu rany operacyjnej, powinny wykonywać sobie masaż najlepiej raz lub dwa razy w ciągu dnia. Aby osiągnąć pożądane efekty, masowanie powinno trwać około 7-10 minut. Wszystkie ruchy należy powtórzyć delikatnie – tak, aby nie wywoływały dolegliwości bólowych, po 5-10 razy. Przy wykonywaniu masażu niewskazany jest pośpiech. Pamiętaj, aby wszystkie mięśnie były rozluźnione.

Jak należy wykonywać automasaż? Płaską dłonią należy masować nieoperowany obszar kończyny górnej, wykorzystując umiarkowanie mocno technikę głaskania. Ważne jest to, że należy zaczynać od obszarów bliżej tułowia. Co więcej, trzeba wykonywać  go w kierunku serca, dośrodkowo – w taki sposób bowiem przepływa limfa. W ciągu minuty należy wykonać około 10-15 ruchów. Bliznę operacyjną oraz okolice, które były poddawane radioterapii, należy przy tym pomijać. Kolejność masowania poszczególnych obszarów wygląda następująco:

• bark,
• ramię,
• przedramię,
• ramię,
• dłoń,
• cała kończyna górna.

Więcej informacji na temat tego, jak należy wykonać wszystkie kroki, pacjent lub pacjentka otrzymuje w broszurze przy wypisywaniu ze szpitala.

Drenaż limfatyczny po mastektomii

Drenaż limfatyczny to forma masażu po mastektomii, którą lepiej pozostawić do wykonania fizjoterapeutom. Najczęściej wykonywany jest on w pozycji leżącej, choć czasem również w pozycji siedzącej – dotyczy to sytuacji, kiedy występuje obrzęk głowy lub szyi. Nie należy bać się drenażu, ponieważ nie wykonuje się go z dużą siłą. Zbyt intensywne ruchy mogą bowiem uszkodzić delikatne naczynka chłonne, co z kolei hamuje odpowiedni przepływ limfy. Osoba masująca zazwyczaj wykonuje rytmiczne, koliste ruchy.

Do drenażu limfatycznego po mastektomii można wykorzystywać w odpowiednio przystosowane do tego rodzaju masażu aparaty. Wyposażone są one w specjalne mankiety na kończyny dolne i górne. Mogą mieć one 6 lub 8 komór, a nawet posiadać trzy różne tryby pracy. Podobny sprzęt stosowany jest w gabinetach rehabilitacyjnych, przy czym jest on większy i wyposażony w dodatkowe funkcje.

Inne wskazówki po mastektomii

Warto pamiętać, że kończyna górna, od strony amputowanej piersi, powinna  być pod szczególną opieką. Ze względu na możliwość obrzęku limfatycznego, nie należy obciążać jej niepotrzebnym wysiłkiem ani narażać jej na jakiekolwiek urazy. Sprawdź, o czym jeszcze należy pamiętać po zabiegu mastektomii.

• Podczas snu oraz wypoczynku na leżąco, należy rękę ułożyć w tzw. pozycji ułożeniowej, na specjalnym klinie przeciwobrzękowym. W przypadku braku klina, należy układać kończynę na poduszkach lub kocach. Specjalny instruktaż pokazujący, jak ona powinna wyglądać, pacjent lub pacjentka otrzymuje od fizjoterapeuty.
• W ciągu dnia należy często organizować przerwy i często unosić rękę, wykonując ruch wstrząsania.
• Pacjenci powinni unikać skaleczeń, oparzeń oraz wychłodzenia.

Biustonosz po mastektomii

Jedną z najbardziej palących kwestii dotyczących mastektomii jest to, jak wyglądają biustonosze po mastektomii, czym się charakteryzują u jak je nosić. Jak się okazuje, staniki po mastektomii wyposażone są w specjalne kieszonki, w których można umieścić protezę piersi. Charakterystyczne dla nich jest to,  że nie posiadają fiszbin, dzięki czemu są wyjątkowo miękkie i nie podrażniają niepotrzebnie obszaru po operacji. Same miseczki są odpowiednio wyprofilowane i usztywniane. Z reguły biustonosze po mastektomii posiadają też bardzo wygodne, szerokie ramiączka. Można wśród nich wyróżnić wiele rodzajów – to z kolei sprawia, że łatwo je idealnie dopasować do swoich potrzeb.

Bibliografia:

1. Effect of massage therapy for postsurgical mastectomy recipients, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22459520
2. Mastectomy, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538212/
3. The evolution of mastectomy surgical technique: from mutilation to medicine, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6006018/