Badanie trzustki. Jaką diagnostykę wykonać, aby ocenić jej stan?
Problemy związane z funkcjonowaniem trzustki mogą mieć różne przyczyny. Pewne jest to, że jeżeli już one występują, konieczne będzie przeprowadzenie badań. Na jakie z nich warto zwrócić szczególną uwagę? Tę kwestię powinnaś skonsultować z lekarzem. W tym artykule opisujemy jednak przykładowe badania trzustki, które mogą pomóc w zidentyfikowaniu właściwej choroby.
Czym są badania trzustki?
Badania trzustki to testy, dzięki którym można skontrolować sprawność wspomnianego narządu. Pozwalają one wykrywać m.in. przewlekłe i ostre zapalanie trzustki, torbiele, a także nowotwory. Jeżeli męczą cię bolesne i uciążliwe bóle brzucha, zauważyłaś u siebie jasne zabarwienie stolca, a do tego ostatnio schudłaś, zdecydowanie warto wykonać tego typu badania.
Jakie badania zrobić na trzustkę?
Istnieje kilka badań, które pozwolą ci sprawdzić stan twojej trzustki. Są to profil trzustkowy, poziom amylazy we krwi i w moczu, stężenie lipazy oraz elastazy, a także badania obrazowe czy OB oraz CRP – wskaźniki stanu zapalnego. Poniżej omówimy pokrótce każde z nich.
Profil trzustkowy
Profil trzustkowy to m.in. badania krwi na trzustkę – w ten sposób oznacza się poziom amylazy, lipazy oraz glukozy. Obejmuje on także oznaczanie stężenia amylazy w moczu. Ten rodzaj diagnostyki pomaga nie tylko w ustaleniu przyczyny występujących objawów, ale także w kontrolowaniu leczenia omawianego gruczołu. Poleca się jego wykonanie m.in. przy bólu w nadbrzuszu, obniżeniu łaknienia, wymiotach oraz nudnościach.
Amylaza w surowicy i moczu (AMY)
Kiedy należy oznaczyć stężenie amylazy w surowicy i moczu? Głównie wtedy, gdy istnieje podejrzenie ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki. Jeśli odnotowano wyższą ilość amylazy we krwi lub w próbce mikcji, wskazuje to na rozwój patologicznego procesu toczącego się w komórkach trzustki.
Takie badanie przeprowadza się na czczo. Dzień wcześniej nie można pić alkoholu, a także przyjmować leków, które wiążą wapń. W grę nie wchodzą również środki, w których znajdują się szczawiany lub cytryniany. Jeżeli zażywasz farmaceutyki lub suplementy, najlepiej skonsultuj to z lekarzem przed udaniem się do laboratorium diagnostycznego.
Lipaza, czyli enzym trzustkowy
Lipaza to jeden z enzymów wytwarzanych przez trzustkę. Jeśli pojawiają się zaburzenia w funkcjonowaniu narządu, we krwi odnotowuje się wyższe stężenie lipazy. Często jest ona oznaczana wraz z amylazą, a w takim przypadku musisz się zgłosić do laboratorium na czczo – tak jak zostało to opisane powyżej.
Elastaza trzustkowa w kale
Elastaza to enzym, którego obniżony poziom może wskazywać na niewydolność zewnątrzwydzielniczą trzustki. W fizjologicznych warunkach uczestniczy on w trawieniu białek. Sygnałem wspomnianego zaburzenia mogą być też biegunki tłuszczowe, czyli takie o bardzo mazistej, tłustej konsystencji.
OB i CRP (ilościowo) – wskaźniki stanu zapalnego
OB i CRP, czyli markery stanu zapalnego oznaczane podczas morfologii krwi, mogą być wyższe przy schorzeniach opisywanego narządu. Często dzieje się tak przy zakażeniu torbieli trzustkowych oraz ostrym zapaleniu trzustki. Należy jednak pamiętać, że te parametry podwyższają się również przy rozmaitych infekcjach czy urazach, dlatego nigdy nie wykorzystuje się ich samodzielnie, bez innych badań.
Jakie badanie wykrywa raka trzustki? Markery nowotworowe
Kiedy istnieje podejrzenie raka trzustki, badania, które należy wykonać, obejmują oznaczanie markerów nowotworowych we krwi. Jeśli zostanie wykryty antygen CA 19-9, będzie to świadczyło o rozwoju choroby nowotworowej trzustki lub innego organu znajdującego się w obrębie układu pokarmowego.
Badanie USG trzustki
Jeśli chodzi o trzustkę, USG to najczęściej przeprowadzane badanie obrazowe. Pozwala ono wykrywać nacieki nowotworowe, ale też guzy oraz torbiele. Jeśli zauważysz w wynikach określenie „trzustka niejednorodna w badaniu USG”, najpewniej świadczy to o stanie zapalnym. Pamiętaj jednak, aby zawsze skonsultować opis z lekarzem prowadzącym.
Badanie EUS trzustki
Badanie EUS trzustki, inaczej endoskopowa ultrasonografia, polega na wprowadzaniu endoskopu do przewodu pokarmowego. Dzięki niemu można uzyskać precyzyjny obraz narządów układu trawiennego, w tym trzustki. Do badania należy podejść na czczo. Pomaga ono wykryć takie patologie jak przewlekłe zapalenie trzustki, guzy czy torbiele. Czasem od razu pobiera się także tkankę do badania histopatologicznego – wówczas mówi się, że jest to badanie EUS trzustki z biopsją.
Jakie jeszcze badania wziąć pod uwagę?
Oto, jakie jeszcze badania trzustki warto uwzględnić w procesie diagnostycznym:
- badanie enzymów wątrobowych,
- tomografia trzustki,
- cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego,
- cholangiopankreatografia wsteczna,
- biopsja trzustki,
- scentygrafia trzustki.
Bibliografia:
- Forsmark C., Adams P. C., Pancreatic function testing – valuable but underused, Canadian Journal of Gastroenterology and Hepatology 2009, 23(8), s. 529-530.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK278985/ [dostęp 23.03.24].
- Lieb J. G., Draganov P. V., Pancreatic function testing: Here to stay for the 21st century, World Journal of Gastroenterology 2008, ,28, 14(20), s. 3149-3158.
Polecamy
„To choroba, której reguł codziennie uczymy się na nowo”. Katarzyna Kazimierowska i jej osobista historia cukrzycy typu 1
Drew Barrymore poddała się mammografii na wizji: „To było bardzo budujące doświadczenie”
Tomasz Siara: „Żyję z HIV od 25 lat. Od 20 lat nie zakażam. Rewolucja już jest, tylko nikt o niej nie wie”
Jedyna taka na świecie kapsuła do wykrywania raka piersi jest w Polsce. „21 tys. pomiarów w 4 minuty”
się ten artykuł?
