Jak rozpoznać ból owulacyjny? Jakie objawy towarzyszą owulacji? 

Ból owulacyjny można traktować jako sygnał alarmujący o dniach płodnych. To bardzo cenne, jeśli akurat starasz się o dziecko albo gdy chcesz uniknąć ciąży. Niekiedy jednak dyskomfort jest na tyle silny, że wpływa na normalne funkcjonowanie. Warto wówczas skonsultować problem z ginekologiem. Takie dolegliwości mogą świadczyć bowiem nie o owulacji, a o rozwijających się stanach patologicznych. Jak rozpoznać ból owulacyjny? Jakie symptomy mu towarzyszą? Jak go złagodzić, jeśli jest zbyt silny?

Krótko o fizjologii owulacji 

Owulacja jest drugą fazą cyklu miesiączkowego, następuje po fazie folikularnej i poprzedza fazę lutealną. Przypada na około 14 dni przed spodziewanym krwawieniem miesiączkowym. W tym czasie z pęcherzyka Graffa uwolniona zostaje komórka jajowa, która po połączeniu z plemnikiem będzie mogła zagnieździć się w pogrubionym endometrium. Podczas owulacji gwałtownie wzrasta poziom hormonu luteinizującego (LH) i hormonu folikulotropowego (FSH). Na ten czas przypada także szczyt uwalniania estrogenów, zaczyna rosnąć też poziom progesteronu.

Czym jest spowodowany ból owulacyjny? 

Ból owulacyjny oznacza gotowość komórki jajowej do zapłodnienia, może trwać nawet całą dobę. Dyskomfort odczuwany jest w podbrzuszu, po stronie jajnika uwalniającego w danym cyklu komórę jajową oraz w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa. Przeważnie po raz pierwszy dolegliwości pojawiają się kilka lat po menarche (pierwszej miesiączce), gdy cykle menstruacyjne już się ustabilizują. Rzadko kiedy atakują nagle, zwykle są tępe i łagodne. Nie zaburzają normalnego funkcjonowania, tak jak to ma miejsce przy bólu miesiączkowym. 

Nie u wszystkich prawidłowo miesiączkujących kobiet ból jest odczuwalny. Choć zmaga się z tym około 40 proc. kobiet, to jednak brak bólu owulacyjnego nie świadczy o niepłodności. Co jednak wywołuje ów ból? Nie da się tego z całą pewnością stwierdzić, tym bardziej że niekiedy pojawia się on przed uwolnieniem komórki jajowej, a innym razem po tym procesie. 

Jedna z teorii mówi o wpływie 17-beta estradiolu. Ma on powodować napięcia mięśni i więzadeł w obrębie miednicy mniejszej, co skutkuje odczuwanym dyskomfortem. Inna koncepcja wskazuje zależność między bólem owulacyjnym i pęknięciem pęcherzyka Graffa, z którego uwolniona zostaje komórka jajowa

Wspomniany proces warunkują przemiany hormonalne zachodzące na osi podwzgórze-przysadka-jajniki. Chodzi tu przede wszystkim o szczytowy poziom LH, który koreluje wyraźnie z momentem wystąpienia dolegliwości. Stąd też podejrzenie, że same przemiany hormonalne mogą być źródłem dyskomfortu odczuwanego przez kobiety – hormon LH pobudza skurcze mięśni gładkich jajników za pośrednictwem prostaglandyn. 

Jakie objawy towarzyszą bólowi owulacyjnemu? 

Ból owulacyjny jest jednym z objawów gotowości komórki jajowej do zapłodnienia. Nie jest to jednak objaw izolowany. O fazie owulacji świadczą też inne symptomy: 

• zmiana konsystencji śluzu szyjki macicy (przypomina białko jaja kurzego), 
• podwyższona ciepłota ciała (może być wyższa o 0,5-1,0 st. Celsjusza), 
• delikatne plamienie, 
• tkliwość piersi, 
• wzrost libido. 

Symptomy te mogą występować grupami albo jako pojedyncze objawy. Nie muszą mieć jednakowej intensywności czy przebiegu podczas każdej owulacji. Takie zmiany są naturalne i nie stanowią powodu do niepokoju. Jeśli jednak ból pojawia się nagle i jest silny, a towarzyszące mu objawy wyjątkowo dokuczliwe – skonsultuj się z ginekologiem. Może się okazać, że niepokojące symptomy nie mają związku z owulacją, lecz np. z endometriozą.

Jak złagodzić ból owulacyjny? 

Choć symptomy zwiastujące tzw. dni płodne występują u większości kobiet, to rzadko jest to bardzo silny ból owulacyjny. Zwykle dolegliwości szybko przemijają, bez potrzeby podejmowania jakiejkolwiek interwencji. Jeśli jednak masz niski próg bólu albo dyskomfort jest duży, możesz sięgnąć po niesteroidowe leki przeciwzapalne takie jak ibuprofen lub naproksen, które też dobrze sprawdzają się w łagodzeniu dolegliwości bolesnych miesiączek.  

Podobnie skuteczne mogą okazać się środki rozkurczające. Warto sięgnąć po domowe sposoby na bolesne miesiączki, które pozwolą zredukować także ból owulacyjny. Są to m.in. zioła (np. krwawnik pospolity, nagietek lekarski), ciepłe okłady czy gimnastyka relaksacyjna. 

Bibliografia: 

1. Fizjologia cyklu miesiączkowego, Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Warszawski Uniwersytet Medyczny. 
2. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9134-ovulation-pain-mittelschmerz#symptoms-and-causes [dostęp 10.01.2024]. 
3. Brota N., Le J., Mittelschmerz, StatPearls 2023.