6 rzeczy, które twój pot chce ci powiedzieć

Jedziesz autobusem z mocno odkręconym ogrzewaniem i czujesz, jak czoło robi się mokre, a po plecach zaczynają ci spływać kropelki potu. Albo gdy po porannym prysznicu w ciepły dzień, zakładasz świeżą koszulkę, a ta już po dwóch godzinach jest wilgotna pod pachami. Nikt z nas nie lubi takich sytuacji. Czujemy się niekomfortowo, tracimy pewność siebie.

Nieustannie walczymy z potem, staramy się go ograniczyć, a czasem wręcz całkowicie zatrzymać blokerami i antyperspirantami. Tymczasem bardzo dobrze, że się pocimy.

– Pocenie się jest naturalnym procesem mającym służyć utrzymaniu stałej temperatury ciała. O nadmiernej potliwości mówimy, gdy pocenie się jest większe, niż wymaga tego termoregulacja, tj. utrzymanie prawidłowej temperatury ciała. Zatem pocenie jest fizjologiczną odpowiedzią organizmu na wzrost temperatury ciała, ale także na niektóre emocje, np. niepokój – mówi dr n. med. Anna Telenga, specjalista chorób wewnętrznych z Kliniki Zdrowia i Urody Saskamed.

Warto więc chwilę poświęcić potliwości. Będziesz zaskoczona, ile informacji o zdrowiu można odkryć na podstawie potu. Gotowa, aby dowiedzieć się, co twój pot próbuje ci powiedzieć?

Za bardzo się stresujesz

Łatwo to rozpoznać. Pot wydzielany pod wpływem stresu różni się od tego wytwarzanego, gdy jest nam po prostu gorąco. Ten wydzielany pod wpływem hormonów stresu dodatkowo pojawia się w wyniku aktywacji innych gruczołów. Chodzi o gruczoły apokrynowe, które nie pokrywają całego ciała jak ekrynowe (które swoją drogą też wytwarzają pot pod wpływem napięcia emocjonenego). Apokrynowe występują między innymi pod pachami, w pachwinach i wokół narządów płciowych. Ich wydzielanie zależy od hormonów. Gruczoły te nie służą termoregulacji. Te dwa rodzaje potu różną się też składem – pot osoby przeżywającej stres zawiera nie tylko wodę i sól, ale też białko i tłuszcz. W połączeniu z bakteriami bytującymi na powierzchni skóry zaczyna nieprzyjemnie pachnieć. Podobnie dzieje się, gdy pocimy się ze strachu.

– Niepokój może wywołać wzmożone pocenie się albo nasilić objawy nadmiernej potliwości. Co nie oznacza, że osoba dotknięta nadpotliwością odczuwa stały niepokój, czy jest zestresowana. Czasami sama obawa przed spoceniem się może zapoczątkować błędne koło nadpotliwości: mając tendencję do wzmożonego pocenia się obawiamy się, że spocimy się w widoczny sposób, a ten niepokój nasila objawy, które dotyczą głównie rak, stóp i okolicy pachowej, czasami twarzy. Niestety nadmierne pocenie w tej sytuacji nie służy termoregulacji – wyjaśnia dr n. med. Anna Telenga z Saskamed.

Jesteś w ciąży albo… przechodzisz menopauzę

Różne zmiany hormonalne w twoim organizmie mogą sprawić, że będziesz się pocić bardziej niż zwykle. Dzieje się tak u wielu kobiet w ciąży – charakterystyczne są uderzenia gorąca w dzień i pocenie się nocą. Na to najbardziej narzekają kobiety głównie w pierwszych miesiącach ciąży. Poza hormonami nadmierna potliwość w ciąży wiąże się ze zwiększonym przepływem krwi, co powoduje wzrost temperatury ciała. Organizm więc wytwarza więcej potu, żeby się schłodzić.

Uderzenia gorąca, którym zwykle towarzyszą zimne poty, to też powszechna dolegliwość u kobiet w okresie menopauzy. Doświadcza ich nawet 70 proc. pań. To przez estrogeny, odpowiadające między innymi za regulację temperatury ciała. Poza uderzeniami gorąca kobietom podczas menopauzy często doskwierają nocne poty. Zawirowania hormonalne wpływają na termoregulację organizmu. Mózg dostaje informację, że ciało jest przegrzane i uruchamia naturalną reakcję chłodzącą, czyli pot.

Masz problemy z tarczycą

Zaburzenia funkcji tarczycy mogą mieć wpływ na potliwość. Nadczynność tarczycy potrafi objawiać się między innymi nadpotliwością i uderzeniami gorąca. Jednak poza tymi objawami zwykle pojawia się też zmęczenie i chudnięcie przy nadmiernym apetycie. – W przypadku niedoczynności tarczycy skóra staje się bardziej sucha, zmniejsza się ilość wytwarzanego potu – dodaje nasz ekspert.

Aby mieć pewność, czy to tarczyca stoi za problemem nadmiernego pocenia się, zgłoś się do endokrynologa, aby zbadać poziom TSH i hormonów tarczycowych.

Spadł ci poziom cukru

Hipoglikemia, czyli spadek poziomu cukru we krwi poniżej normy, objawia się poceniem – zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. Hipoglikemia najczęściej zdarza się osobom chorym na cukrzycę – wtedy gdy leki są źle dopasowane albo pacjent źle leczony. Spadek poziomu glukozy może jednak też przytrafić się zdrowym osobom, np. z powodu ciężkiego wysiłku fizycznego lub przy zbyt restrykcyjnej diecie. Jeśli pocisz się nadmiernie, masz lepką i zimną skórę szczególnie na karku przy włosach, a do tego czujesz przyspieszone bicie serca i masz zawroty głowy, napij się słodkiego napoju albo zjedz owoc. To podniesie poziom cukru.

Aby uniknąć takiej sytuacji w przyszłości, staraj się regularnie jeść pełnowartościowe posiłki, czyli bogate w białko, zdrowe tłuszcze i złożone węglowodany i unikaj długich, wielogodzinnych przerw między jedzeniem.

Jesz niewłaściwe produkty

Jeśli twój pot cuchnie rybą (dosłownie), możesz mieć rzadką chorobę genetyczną – trimetyloaminurię (zespół odoru rybnego). To zaburzenie metaboliczne polegające na tym, że ciało nie potrafi rozkładać związku chemicznego – trimetyloaminy, wytwarzanego podczas trawienia takich pokarmów jak jaja, rośliny strączkowe i ryby. Nadmiar substancji wydalany jest z potem, moczem i oddechem – zapach porównywany jest do gnijącej ryby lub jaj. Choć nie wiadomo dlaczego, ale choroba ta częściej występuje u kobiet. Nasilenie zapachu zmienia się w zależności od diety i zmian hormonalnych. Postawą leczenia jest unikanie niektórych pokarmów. Czasem stosuje się też antybiotyki.

Możesz cierpieć na nadmierną potliwość

Jeśli żadna inna przyczyna nie wchodzi w grę i lekarz nie może znaleźć wyjaśnienia twojego pocenia się, możesz mieć dolegliwość zwaną pierwotną nadmierną potliwością ogniskową. Wtedy nadmierne pocenie się samo w sobie jest stanem medycznym, a nie objawem choroby.

– Mimo, że nadmierna potliwość nie jest niebezpieczna, może negatywnie wpływać na jakość życia. Problem ten może dotyczyć nawet do 3 proc. populacji – mówi dr n. med. Anna Telenga.

Pierwotna ogniskowa nadmierna potliwość tak samo mężczyzn, jak i kobiet.

U osób z tym schorzeniem organizm produkuje pot w ilości, która przekracza potrzeby regulowania temperatury ciała. Takie osoby dosłownie zalewa pot niezależnie od ich aktywności i okoliczności, w jakich się znajdują – nawet, gdy nie jest chłodno i siedzą nieruchomo, pot może z nich kapać. Uniemożliwia im to normalne funkcjonowanie. Lekarze nie do końca są w stanie wyjaśnić, skąd bierze się ten stan. Nadmierną potliwość leczy się objawowo miejscowo – specjalnymi antyperspirantami (nawet na dłonie i stopy), zastrzykami z botoksu, czasem zabiegami chirurgicznymi.

Kiedy nadmierne pocenie się powinno skłonić do wizyty u lekarza?

– W przypadku nagłego wystąpienia uogólnionego nadmiernego pocenia, zwłaszcza gdy współistnieją inne objawy, takie jak utrata masy ciała czy powiększenie węzłów chłonnych, bądź potliwość ograniczona do jednej połowy ciała, konieczna jest pilna konsultacja z lekarzem. W przypadku nadmiernej potliwości rąk, stóp czy pod pachami, mimo dyskomfortu, konsultacje specjalistyczne nie są zazwyczaj konieczne – wyjaśnia dr n. med. Anna Telenga.

Ciekawostka:

Wiesz, że najwyższą temperaturę nasze ciało osiąga pod wieczór – między godz. 18 a 21, a najniższą koło godz. 6. Im jesteśmy starsi, tym mniej się pocimy.

A co warto wiedzieć o nocnym poceniu się? Też może być objawem chorób. Zobacz, czy jest się czym niepokoić.

– Uogólnione intensywne pocenie zwłaszcza w nocy może być objawem ogólnoustrojowych schorzeń m.in infekcji, chorób nowotworowych, nadczynności tarczycy, układowych chorób tkanki łącznej czy cukrzycy. Może towarzyszyć również zmianom hormonalnym w przebiegu menopauzy. Warto pamiętać również o tym, że niektóre leki (w tym leki przeciwdepresyjne i opiaty) czy pokarmy (ostre przyprawy) mogą wywoływać wzmożoną potliwość – mówi dr n. med. Anna Telenga.

Źródła:
1. M. Skowron, B. Grabowska-Polanowska, J. Faber, I. Śliwka, Analiza lotnych związków organicznych z powierzchni ludzkiej skóry, Repozytorium Instytutu Fizyki Jądrowej, https://rifj.ifj.edu.pl/handle/item/96

2. Od czego zależy zapach ciała?, https://wirtualnaklinika.pl/dermatologia/czego-zalezy-zapach-ciala/