Zgaga – przyczyny, leczenie, dieta. Jak zapobiec wystąpieniu zgagi?
Zgaga jest palącym uczuciem odczuwanym zwykle za mostkiem, typowo pojawiającym się w niedługim czasie po posiłku. Zazwyczaj jej występowanie stanowi skutek refluksu żołądkowo-przełykowego, który polega na tym, że kwaśna treść żołądka cofa się do przełyku, wywołując nieprzyjemne dolegliwości. Zmiana stylu życia, w tym diety, w wielu przypadkach okazuje się być podstawą eliminowania zgagi.
Przyczyny zgagi
Zgaga najczęściej powstaje na tle refluksu żołądkowo-przełykowego. W tym schorzeniu kwaśna treść żołądka przedostaje się do przełyku, powodując podrażnienie jego błony śluzowej. Jest to konsekwencja rozluźnienia zwieracza dolnego przełyku, czyli mięśnia, który odpowiada za zapobieganie cofaniu się treści żołądka do położonych wyżej części przewodu pokarmowego.
Przyczyną zgagi mogą być:
- spożywanie zbyt obfitych posiłków,
- dieta bogata w pokarmy, które nasilają wydzielanie soku żołądkowego lub utrudniają opróżnianie żołądka,
- stresujący tryb życia,
- palenie papierosów,
- nadwaga lub otyłość,
- stosowanie niektórych leków, m.in. przeciwzapalnych i przeciwbólowych, w tym preparatów z kwasem acetylosalicylowym,
- zapalenie żołądka,
- ciąża.
Sposoby na zgagę
Objawy zgagi można złagodzić lub nawet całkowicie wyeliminować stosując dietę wykluczającą niektóre produkty, m.in. te, które nasilają wydzielanie soku żołądkowego lub opóźniają opróżnianie żołądka. Pomocna w łagodzeniu symptomów jest również farmakoterapia.
- Zastosuj dietę łagodzącą objawy zgagi
Dieta ma niebagatelne znaczenie w eliminowaniu zgagi, ponieważ stanowi też częstą przyczynę wystąpienia dolegliwości.
Postępowanie dietetyczne w zgadze obejmuje:
- unikanie wszystkich produktów, po których dochodzi do nasilenia dolegliwości (patrz: lista poniżej),
- spożywanie regularnie małych posiłków (4-5 w ciągu doby),
- spożywanie posiłków bez pośpiechu, w spokojnej atmosferze,
- unikanie pozycji leżącej oraz wysiłku fizycznego bezpośrednio po posiłku (przez co najmniej 2 h),
- spożywanie ostatniego posiłku najpóźniej 2-3 h przed snem oraz unikanie spożywania wieczornych/nocnych przekąsek,
- unikanie popijania posiłków nadmierną ilością płynów (zwiększa to ilość treści pokarmowej w żołądku, co może ułatwiać jej cofanie).
Dieta stosowana przy zgadze zakłada nieuwzględnianie w diecie produktów, które są źle tolerowane, a ich spożycie skutkuje wystąpieniem dolegliwości. Pokarmy przeciwwskazane, najczęściej wywołujące objawy zgagi to:
- produkty, które drażnią ścianę przełyku i pobudzają wydzielanie soku żołądkowego: musztarda, pomidory (w tym sok pomidorowy, ketchup), ocet, owoce cytrusowe (także w postaci soków), mięta, potrawy kwaśne, ostre,
- produkty tłuste, które mogą długo zalegać w żołądku, opóźniając jego opróżnianie: tłuste mięso i wędliny, nabiał o wysokiej zawartości tłuszczu (m.in. mleko powyżej 2 proc. tłuszczu, sery żółte, śmietany), kremy, chipsy, frytki, pączki, tłuste sosy, czekolada i produkty z niej wykonane, kakao,
- kawa, mocna herbata, napoje energetyzujące (zawarta w nich kofeina i teina pobudzają wydzielanie kwaśnego soku żołądkowego),
- napoje alkoholowe (szczególnie wino),
- napoje gazowane.
- Sięgnij po środki farmakologiczne
Działanie leków na zgagę najczęściej opiera się na zwalczaniu refluksu żołądkowo-przełykowego. Do najczęściej stosowanych leków na zgagę należą w związku z tym:
- inhibitory pompy protonowej (IPP), np. omeprazol, pantoprazol,
- blokery receptora histaminowego H2, np. ranitydyna, famotydyna,
- leki zobojętniające sok żołądkowy, np. sole glinu i magnezu,
- leki osłaniające błonę śluzową żołądka, np. sukralfat, kwas alginowy,
- leki prokinetyczne, czyli przyspieszające pasaż żołądkowo-jelitowy, np. itopryd.
Leki na zgagę różnią się szybkością, długością oraz siłą działania leczniczego. Najskuteczniejsze są środki hamujące wydzielanie kwasu solnego, zwłaszcza IPP. Leki prokinetyczne wskazane są w leczeniu uzupełniającym. Natomiast doraźnie, w łagodniejszych dolegliwościach, stosuje się leki zobojętniające oraz działające ochronnie na śluzówkę żołądka.
Jak zapobiec występowaniu zgagi?
Dyskomfort nie jest jedynym problemem związanym z występowaniem zgagi. Cofanie się kwaśnej treści żołądka do przełyku powoduje uszkodzenie jego błony śluzowej, co z czasem może skutkować wystąpieniem groźnych zmian, m.in. tzw. przełyku Barretta, będącego stanem przedrakowym.
Ważne jest w związku z tym, żeby zapobiegać wystąpieniu refluksu objawiającego się zgagą. Naukowcy oceniają, że zgaga może wywoływać dalsze problemy zdrowotne, jeśli:
- łagodne symptomy pojawiają się w 2 lub więcej dni w tygodniu,
- umiarkowane bądź ostre objawy występują częściej niż 1 raz na tydzień.
Poniżej prezentujemy zasady profilaktyki zgagi. Jak pewnie szybko zauważysz, większość z nich opiera się na eliminowaniu przyczyn tej dolegliwości.
- Zmień dietę
Profilaktycznie zastosuj opisaną powyżej dietę łagodzącą objawy zgagi opisaną powyżej. Eliminowanie z jadłospisu produktów, które wywołują dolegliwości u wielu pacjentów wystarcza, by całkowicie zapomnieć o nieprzyjemnych objawach.
- Zredukuj masę ciała
Nadwaga i otyłość powodują zwiększenie ciśnienia oddziałującego na żołądek, co może skutkować przesuwaniem jego treści w kierunku przełyku i odczuwaniem zgagi. Badania pokazują, że objawy w niektórych przypadkach przestają nawracać już po obniżeniu masy ciała o 5 kilogramów.
- Rzuć palenie
Substancje chemiczne zawarte w dymie papierosowym osłabiają dolny zwieracz przełyku, co prowadzi do wystąpieniem refluksu, który objawia się zgagą. Co więcej, palenie zmniejsza ilość śliny w jamie ustnej i gardle. Ślina pomaga neutralizować cofającą się kwaśną treść, więc zapobiega odczuwaniu zgagi. Z tych względów u palaczy częściej niż u osób niepalących występuje ta dolegliwość. To może być dla ciebie jeszcze jeden z wielu ważnych powodów, by rzucić palenie.
- Podnieś wezgłowie łóżka
Spanie z głową wyżej niż niższe odcinki przewodu pokarmowego zmniejsza ryzyko cofania się treści żołądka do przełyku. Z tego powodu zalecane jest podniesienie wezgłowia łóżka o około 15 centymetrów. Możesz to zrobić podkładając coś pod nogi łóżka lub materac u wezgłowia. Spanie na dodatkowych poduszkach nie pomoże, powoduje bowiem nienaturalne skrzywienie ciała, które dodatkowo zwiększa nacisk na żołądek. To w wielu przypadkach dodatkowo nasila zgagę.
- Noś luźniejsze ubrania
Ściśle przylegające ubrania zwiększają nacisk na brzuch, co może powodować cofanie się kwaśnej treści żołądka do przełyku. Dlatego w profilaktyce zgagi ważne jest noszenie odzieży luźnej w okolicy talii. Unikaj także ścisłego opinania brzucha paskami do spodni.
Objawy zgagi czy zawał serca: jak je odróżnić?
Czasami zgaga pojawia się jako pojedynczy incydent, zupełnie niespodziewanie. Zdarza się, że powoduje silne palenie za mostkiem, które przybiera formę rozlaną, przez co pacjent zgłasza rozległy ból w klatce piersiowej. Może to powodować niepokój u chorego, któremu trudno jest odróżnić ból spowodowany zawałem serca od bólu wynikającego ze zgagi. Przyjrzyjmy się temu, jak typowe objawy zgagi różnią się od symptomów groźnego epizodu sercowo-naczyniowego.
Dla zgagi charakterystyczne jest to, że pieczenie pacjent odczuwa najpierw w nadbrzuszu a następnie dyskomfort przechodzi w górę do klatki piersiowej. Zgaga pojawia się typowo po większym posiłku, w czasie leżenia lub nachylania się. Towarzyszy jej często występowanie kwaśnego posmaku w ustach.
Objawy zawału serca często różnią się u poszczególnych pacjentów, jednak w typowym przebiegu epizodu pacjent doświadcza objawów, takich jak:
- ból, uczucie ucisku, pieczenie w klatce piersiowej lub rękach, które może wędrować do pleców, żuchwy, szyi,
- nudności, wymioty,
- trudności w oddychaniu,
- zimny pot,
- uczucie zmęczenia,
- zawroty głowy.
Symptomy zawału serca pojawiają się zazwyczaj nagle, często w sytuacjach zwiększonego wysiłku lub nasilonych emocji.
Jeśli nie jesteś pewna czy występujące u ciebie objawy wynikają ze zgagi, czy z poważniejszego epizodu kardiologicznego, niezwłocznie poszukaj pomocy medycznej.
Czy zgaga może być objawem ciąży?
Trudno traktować zgagę jako objaw ciąży, choć fakt, że kobieta w wieku prokreacyjnym nagle zaczyna z dużą częstością odczuwać zgagę i inne nieprzyjemne dolegliwości, takie jak np. nudności, może świadczyć o wysokim poziomie progesteronu we krwi, który działa rozluźniająco na dolny zwieracz przełyku.
W ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze, dość często występują nudności czy wymioty, a to z kolei podrażnia przełyk i powoduje zgagę. Nie jest to objaw swoisty we wczesnej ciąży, ale może stanowić pewnego rodzaju wskazówkę.
Zgaga w ciąży nasila się szczególnie w ostatnim trymestrze. Mechanizm jej powstawania jest właściwie taki sam jak w przypadku otyłości – dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzbrzusznego. Z każdym kolejnym tygodniem ciąży macica powiększa się, a jej dno sięga coraz wyżej w jamie brzusznej, uciskając na sąsiadujące odcinki przewodu pokarmowego. Dodatkowo, wysoki poziom progesteronu wpływa na rozluźnienie mięśni gładkich i zwolnienie perystaltyki przewodu pokarmowego, a to z kolei może wywoływać zgagę.
Powyższy artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady lekarskiej.
Bibliografia:
- Kahrilas P. (2020) Clinical manifestations and diagnosis of gastroesophageal reflux in adults, UpToDate.
- S. National Library of Medicine (2016) Heartburn, MedlinePlus.
- Mayo Clinic (2017) Heartburn or heart attack: When to worry.
Polecamy
Wyrzuć czarne akcesoria kuchenne. Zawierają alarmujące ilości środków toksycznych… ze starych telewizorów
Jessica Biel o dziwnym przyzwyczajeniu: „Kocham jeść i pić pod prysznicem”. Ale czy to na pewno zdrowy nawyk?
„Jestem z nim cały czas, trzymam za rękę, stajemy przy kasie i widzę, że w kieszeni ma schowane kinder jajko”. Życie z chorobą zwaną wilczym głodem
„Bardzo wielu pacjentów nabywa niedożywienia w szpitalu. Są oddziały, gdzie niedożywienie sięga 80-90 proc.” – alarmuje dr Przemysław Matras z Polskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego
się ten artykuł?