Badanie krwi AST – co to jest i jak interpretować wyniki?

Badanie krwi AST (tak jak badanie ALT) zaliczamy do tzw. prób wątrobowych. W diagnostyce oba testy wykorzystuje się przede wszystkim do wykrycia uszkodzeń komórek wątroby. Badanie AST jest jednak nieswoiste dla tego organu – nieprawidłowy wynik może wskazywać także na zmiany w obrębie kilku innych narządów. Z tego artykułu dowiesz się, o czym świadczy wynik badań AST poza zakresem normy.

Badanie krwi AST – co to jest?

AST to skrót dla nazwy enzymu – aminotransferazy asparaginianowej, który obecny jest w organizmie człowieka przede wszystkim w komórkach wątroby, serca, mięśni i nerek. W mniejszych ilościach wykrywa się go także w trzustce, śledzionie, płucach, mózgu i czerwonych krwinkach. Enzym w komórkach odpowiada przede wszystkim za reakcje przemian budujących białka aminokwasów.

Badanie stężenia AST we krwi jest często wykonywanym testem diagnostycznym, którego wynik służy przede wszystkim do wykrycia nieprawidłowości w funkcjonowaniu wątroby. Uszkodzenie tkanki tego narządu, wywołane np. nadmiernym spożywaniem alkoholu powoduje uwolnienie enzymu z komórek wątroby na zewnątrz – w dużej części trafia on wtedy do krwi. Za sprawą tego procesu w badaniu krwi AST uzyskujemy podwyższony wynik, co daje sygnał do przeprowadzenia bardziej szczegółowej diagnostyki pozwalającej poznać dokładną przyczynę wystąpienia tych zaburzeń. Podobny efekt można zaobserwować w przypadku uszkodzenia tkanek innych organów, w których obecne jest AST, m.in. serca i mięśni.

Badanie krwi AST – norma

Zakres normy dla wyniku badania AST może różnić się w zależności od laboratorium, które wykonuje pomiar. Dzieje się tak, ponieważ diagności korzystają z różnych źródeł odniesienia dla określenia zakresu, w jakim mieści się wynik badań osoby zdrowej. Dodatkowo, wartości uznawane za prawidłowe mogą być inne w zależności od wieku oraz płci. Przybliżony zakres normy dla badania krwi AST mieści się w przedziale 0-40 IU/l. W badaniach na dużych populacjach zaobserwowano jednak, że już wynik w zakresie 30-39 IU/l wiąże się z kilkakrotnym zwiększeniem ryzyka rozwinięcia groźnych powikłań związanych z chorobami wątroby.

Co oznacza nieprawidłowy wynik badania AST?

Wiemy już, że stężenie AST rośnie w odpowiedzi na uszkodzenie tkanek. Przyjrzyjmy się teraz dokładniej przyczynom, które mogą stać za tym procesem i powodować podwyższenie wyniku badania AST powyżej normy. Nieprawidłowości, w których stężenie tego enzymu jest powyżej normy należą do kilku grup:

• metaboliczne/toksyczne: obumarcie tkanki wątroby (które może być spowodowane np. chorobą alkoholową wątroby, niealkoholową chorobą stłuszczeniową wątroby, zatruciem, przyjmowaniem niektórych leków, takich jak salicylany), mocznica (związana z uszkodzeniem nerek), anemia złośliwa (wywołana niedoborem witaminy B12),
• mechaniczne: bardzo intensywne ćwiczenia fizyczne, drgawki, uszkodzenie mechaniczne mięśni (np. w wyniku wypadku), zapalenie po iniekcjach domięśniowych, wrzód trawienny, niedrożność dróg żółciowych,
• zapalne/odpornościowe: choroby hemolityczne, zapalenie wielomięśniowe, zapalenie trzustki, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, wirusowe zapalenie wątroby,
• związane z naczyniami krwionośnymi: zawał serca, niedokrwienie nerki lub udar mózgu,
• endokrynologiczne: cukrzyca, choroby tarczycy,
• wrodzone: dystrofia mięśniowa,
• inne: odwodnienie (zmniejszenie objętości płynów w naczyniach krwionośnych powoduje, że nawet jeśli AST nie jest uwalniane w podwyższonej ilości, enzymu relatywnie do ilości krwi może być zbyt dużo).

Obniżenie stężenia AST w stosunku do normy dla tego enzymu obserwowane jest dużo rzadziej w wynikach badań krwi niż zbyt wysoki poziom. Najczęściej wymienianą przyczyną występowania za niskiego stężenia tego jest niedobór witaminy B6 (aktywna postać witaminy B6 stanowi część składową AST, więc jej niedostateczna ilość nie pozwala utworzyć w organizmie odpowiedniej ilości enzymu).

Badanie AST i ALT

Badanie AST wykonuje się zazwyczaj w połączeniu z innym testem zaliczanym do tzw. prób wątrobowych – badaniem ALT. Porównanie wyników tych dwóch badań ma znaczenie diagnostyczne – stosunek stężenia AST do ALT może podpowiedzieć lekarzowi, które z nieprawidłowości w wątrobie stoją za podwyższeniem poziomu tych enzymów we krwi. Na przykład w wirusowym zapaleniu wątroby wynik badania krwi AST jest w większości przypadków niższy niż ALT, z kolei relacja AST do ALT powyżej 1,5-2 sugerować może alkoholową chorobę wątroby. Te przypuszczenia nie sprawdzają się jednak w każdym przypadku. Powyższy artykuł nie może zastąpić wizyty u lekarza – przypadku nieprawidłowego wyniku badania krwi AST (i/lub ALT) zalecana jest konsultacja.

Źródła:

1. LeBlond R., Brown D., Suneja M., Szot J. (red.) (2014) DeGowin’s Diagnostic Examination, McGraw-Hill, New York.
2. Nicoll D., Mark Lu C., McPhee S. (red.) (2017) Guide to Diagnostic Tests, McGraw-Hill, New York.
3. Papadakis M., McPhee S., Rabow M. (red.) (2020) Current Medical Diagnosis and Treatment 2020, McGraw-Hill, New York.
4. Kwo P., Cohen S., Lim J. (2017) ACG Clinical Guideline: Evaluation of Abnormal Liver Chemistries, American Journal of Gastroenterology, 112:18-35.
5. Botros M., Sikaris K. (2013) The De Ritis Ratio: The Test of Time, The Clinical Biochemist Reviews, 34: 117-130.