Świerzbiączka – objawy i przyczyny

Świerzbiączka może się rozwinąć, gdy u pacjenta przez dłuższy okres czasu występuje silny świąd. Drapanie skóry w takiej sytuacji prowadzi do powstawania zmian dermatologicznych w postaci grudek, guzków, strupków. Wyróżniamy kilka rodzajów świerzbiączki, m.in. świerzbiączkę guzkową, świerzbiączkę ciężarnych, świerzbiączkę letnią. Przyjrzyjmy się bliżej przyczynom i objawom tych schorzeń.

Świerzbiączka guzkowa

Świerzbiączka guzkowa charakteryzuje się obecnością licznych, symetrycznie rozmieszczonych, twardych guzków. Mają one kształt kopuły o średnicy od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Ich barwa jest żywoczerwona, brązowa lub czarna. Występują zazwyczaj na skórze rąk, nóg i tułowia.

Pierwotną przyczyną świerzbiączki guzkowej jest choroba, która wywołuje świąd – guzki rozwijają się u pacjentów jako efekt drapania skóry. Schorzenie rozwija się często u osób z atopowym lub kontaktowym zapaleniem skóry. U niewielkiego odsetka pacjentów przyczyną jest choroba ogólnoustrojowa, np. zakażenie wirusem HIV, wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C, zarażenie pasożytem lub chłoniak.

Objawy często nasilają się na skutek podrażnień wywoływanych przez odzież, oddziaływania na skórę ciepła oraz w sytuacjach stresowych.

W leczeniu wykorzystywana jest farmakoterapia kortykosterydami i niesteroidowymi lekami przeciwświądowymi. Pacjentom zaleca się stosowanie emolientów – preparatów o działaniu zmiękczającym skórę.

Świerzbiączka w ciąży

Inną postacią schorzenia jest świerzbiączka ciężarnych. Jeden z typów tej choroby to świerzbiączka skazowa Besniera. Objawy pojawiają się zwykle między 25. a 30. tygodniem ciąży i obejmują:

• świąd: głównie w okolicy wyprostnej kończyn i górnej części tułowia,
• zmiany o charakterze drobnych grudek i strupków, powstające na skutek drapania obszarów objętych świądem.

Choroba najczęściej występuje u kobiet w pierwszej ciąży, choć może nawracać także przy kolejnych. Leczenie polega na miejscowym stosowaniu kortykosterydów i leków przeciwświądowych. Świerzbiączka ciężarnych nie stanowi zagrożenia dla zdrowia matki ani dziecka. Objawy ustępują zwykle w niedługim czasie po porodzie.

Świerzbiączka letnia

Świerzbiączka letnia jest przewlekłą chorobą, w której w wyniku ekspozycji na światło słoneczne na skórze powstają swędzące grudkowane lub guzowate wypryski. Występują one pojedynczo lub w skupiskach. Najczęściej zajęte obszary to czoło, podbródek, uszy, przedramiona. Inne części ciała, w tym te zakrywane odzieżą, także mogą być pokryte wypryskami. Objawy zwykle nasilają się wiosną i latem, choć u niektórych pacjentów utrzymują się przez cały rok.

Przyczyny wystąpienia świerzbiączki letniej nie są dokładnie poznane, ale przypuszczanie rolę w powstawaniu choroby odgrywają czynniki autoimmunologiczne.

Świerzbiączka tego typu rozwija się często w dzieciństwie, może wtedy przemijać w wieku młodzieńczym. Kiedy choroba pojawia się przed 20. rokiem życia jej objawy są zwykle bardziej nasilone, ale występuje większe prawdopodobieństwo remisji.

Leczenie świerzbiączki letniej obejmuje m.in. stosowanie metod ochrony przed światłem słonecznym oraz farmakoterapię kortykosterydami.

Co może pomóc w walce ze świądem?

Świąd w niektórych przypadkach można znacznie złagodzić za pomocą poniższych sposobów:

• schłodź zajęty obszar używając zimnego kompresu,
• unikaj kąpieli w gorącej wodzie,
• do pielęgnacji skóry używaj nieperfumowanych kosmetyków,
• unikaj odzieży z materiałów, które mogą nasilać podrażnienia skóry (wełny, tkanin sztucznych),
• jeśli twoja skóra jest sucha lub się łuszczy, stosuj regularnie emolienty lub kosmetyki nawilżające.

Stosowanie powyższych zasad może wspomóc farmakoterapię i zwiększyć szanse na szybsze ustąpienie objawów.

Artykuł nie zastępuje porady lekarskiej. W przypadku występowania dolegliwości zalecamy konsultację ze specjalistą.

Źródła:

1. Watsky K., Fowler J., Corona R. (red.) (2020) Prurigo nodularis,
2. Bręborowicz G. (red.) (2012) Położnictwo. Tom 2. Medycyna matczyno-płodowa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
3. Kang S., Amagai M., Bruckner A. i wsp. (red.) (2018) Fitzpatrick’s Dermatology (9^th edition), McGraw-Hill Education, New York.
4. National Health Service (2020) Itching.