Puste jajo płodowe – ciąża bezzarodkowa. Jak powstaje?

Pustym jajem płodowym (ang. empty sack) nazywa się ciążę, w której pomimo wzrostu pęcherzyka lekarz nie jest w stanie uwidocznić zarodka. Jest częstym typem poronienia na samym początku ciąży. Dlaczego powstaje i czy przekreśla szansę na powodzenie kolejnych ciąż?

– Literatura podaje że nawet około 50 proc. ciąż może ulegać wczesnemu poronieniu– tłumaczy dr Robert Jędra, ginekolog z Uniwersyteckiego Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka w Warszawie.

Co oznacza puste jajo płodowe?

Jajo płodowe to inaczej pęcherzyk ciążowy. W przypadku ciąży bezzarodkowej dochodzi do prawidłowego rozwoju pęcherzyka żółtkowego i owodni, bez zarodka, który albo wcale nie powstaje, albo jest wchłaniany. Pęcherzyk ciążowy zaś nadal rośnie, lecz nie ma w nim prawidłowo rozwijającego się zarodka. Jest to jednoznaczne z poronieniem. Może spotkać każdą kobietę, ale nie przekreśla późniejszego powodzenia w zajściu w ciążę.

Puste jajo płodowe – przyczyny

Do przyczyn pustego jaja płodowego zalicza się nieprawidłowości genetyczne, które mogą pojawiać się losowo. Dochodzi do błędów w podziale komórek i aberracji chromosomowych.

Bardzo częstą przyczyną szczególnie w przypadku poronień nawracających są zaburzenia immunologiczne. Poza tym częściej utrata ciąży w czasie pierwszego trymestru częściej zdarza się u kobiet otyłych oraz u kobiet po 35 roku życia (po 40. znacznie częściej). Czynniki infekcyjne w narządach płciowych mogą wpływać na nieprawidłowy rozwój zarodka. Do poronień dochodzi także częściej w przypadku zaburzeń anatomicznych w macicy:

• wrodzonych, takich jak wady rozwojowe macicy np. macica dwurożna czy przegroda macicy
• nabytych np. polipy endometrialne, mięśniaki podśluzówkowe macicy.

Trombofilie wrodzone u matki oraz zaburzenia hormonalne również mogą predysponować do występowania poronień.

Puste jajo płodowe po in vitro

Ciąża po IVF (in vitro) może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem poronienia, także jako pusty pęcherzyk ciążowy ze względu na czynniki ryzyka związane z samą niepłodnością między innymi: wady macicy, endometrioza, wiek, zaburzenia genetyczne i hormonalne oraz bezpośrednio związane z leczeniem tzn. stymulacje owulacji, IUI (inseminacja domaciczna) czy preparatyka nasienia.

Objawy ciąży bezzarodkowej

Do objawów pustego jaja płodowego zalicza się te same objawy, które są charakterystyczne dla ciąży. Należą do nich: zatrzymanie miesiączki, obrzmienie i bolesność piersi, nudności oraz wymioty. Co więcej, test ciążowy, który kobieta wykonuje w domu wychodzi pozytywny, gdyż rośnie stężenie beta- HCG.

Najczęstsze objawy kliniczne mogące świadczyć o nieprawidłowym rozwoju ciąży to ból w miednicy mniejszej oraz krwawienie z dróg rodnych.

Dopiero podczas pierwszego badania USG, gdy lekarz nie zauważa zarodka, może wysnuć podejrzenie pustego pęcherzyka ciążowego. Kryteria przedstawiamy poniżej. Nieprawidłowo rosnący poziom gonadotropiny kosmówkowej (HCG) we krwi pomaga dodatkowo postawić rozpoznanie pustego jaja płodowego.

Puste jajo płodowe – diagnostyka

Rozpoznanie pustego jaja płodowego opiera się na diagnostyce ultrasonograficznej we wczesnej ciąży.

We wczesnej ciąży kolejno w USG pojawiają się:

• pęcherzyk ciążowy
• pęcherzyk żółtkowy
• zarodek
• owodnia

Nie ma więc możliwości, aby w prawidłowej ciąży była obecna owodnia bez zarodka. W przypadku pustego pęcherzyka ciążowego obserwuje się tylko dwie struktury- pęcherzyk żółtkowy i owodnię.

– W przypadku, gdy średnica pęcherzyka ciążowego wynosi ≤ 25mm i nie jesteśmy w stanie uwidocznić echa zarodka należy podejrzewać puste jajo płodowe. Aby potwierdzić rozpoznanie rekomenduje się powtórzenie badania po 7-10 dniach  – opisuje dr R. Jędra.

Puste jajo płodowe – leczenie

Puste jajo płodowe oznacza niepowodzenie ciąży, poronienie. Czasem dochodzi do samoistnego wydalenia jaja płodowego. Jeśli tak się jednak nie stanie, metodą pierwszego rzutu jest farmakologiczna indukcja poronienia przy użyciu mizoprostolu. W przypadku obfitego krwawienia lub niepowodzenia metody tabletkowej wykonuje się zabieg wyłyżeczkowania jamy macicy.

– Według najnowszych danych naukowych para może wrócić do ponownych starań o dziecko po pierwszej miesiączce po poronieniu – dodaje lekarz.

Bibliografia:

1. Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym – 2020 r.
2. Callen Diagnostyka Ultrasonograficzna w Ginekologii i Położnictwie
3. Ultrasonografia w ginekologii i położnictwie, Marek Pietryga
4. Diagnostyka Prenatalna w Praktyce, Mirosław Wielgoś, Piotr Węgrzyn, Dariusz Borowski
5. Niepłodność i rozród wspomagany, Jerzy Radwan, Sławomir Wołczyński

Ekspert:

Dr Robert Jędra – specjalizację z Położnictwa i Ginekologii rozpoczynał w II Klinice Położnictwa i Ginekologii CMKP w Szpitalu Bielańskim pod kierownictwem prof. R. Dębskiego. Obecnie asystent I. Kliniki Położnictwa i Ginekologii WUM w Uniwersyteckim Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka. W trakcie doktoratu w dziedzinie ultrasonografii śródporodowej. Prywatnie pasjonat piłki nożnej, sztuk walki i muzyki. Wokalista. Na Instagramie: doctor_robson.