Badanie ginekologiczne – jak wygląda, wskazania, przygotowanie

Badanie ginekologiczne to jedna z procedur wykonywanych w gabinecie ginekologicznym, która służy ocenie zewnętrznych i wewnętrznych narządów płciowych. Badanie ginekologiczne często wykonywane jest łącznie z cytologią, a w razie potrzeby uzupełniane jest o pobranie wymazu bakteriologicznego czy badanie manualne czy obrazowe piersi. Jak wygląda badanie ginekologiczne i jak się do niego przygotować? Kto powinien poddać się badaniu ginekologicznemu?

Czym jest badanie ginekologiczne? Rodzaje badań ginekologicznych

Podstawowe badania ginekologiczne to procedury mające na celu ocenę narządów rodnych, pobranie materiałów biologicznych do badań oraz rozpoznanie niektórych schorzeń ginekologicznych. Badanie ginekologiczne pozwala na wczesne rozpoznanie wszelkich zaburzeń w obrębie narządów rodnych kobiety. Co składa się na badanie ginekologiczne? Rodzaje procedur, które wykonywane są w ramach badania ginekologicznego są następujące:

• wywiad lekarski dotyczący występowania jakichkolwiek dolegliwości, stosowanych leków, historii chorób ginekologicznych w rodzinie,
• badanie ginekologiczne przy pomocy wziernika, służące m. in. ocenie wyglądu szyjki macicy,
• pobranie wymazu z szyjki macicy w celu wykonania cytologii,
• badanie ginekologiczne dwuręczne, oceniające rozmiary i położenie wewnętrznych narządów układu rodnego.

Podstawowe badanie ginekologiczne może być uzupełnione o badanie dotykowe lub obrazowe piersi (USG piersi, mammografia), badanie palpacyjne per rectum lub badania mikrobiologiczne.

Kiedy wykonuje się badanie ginekologiczne?

Pierwsze badanie ginekologiczne powinno być wykonane po wystąpieniu pierwszej miesiączki, nie później niż około 17-18 roku życia. Potem badanie ginekologiczne powtarzane powinno być co 6-12 miesięcy. Poza takimi profilaktycznymi badaniami ginekologicznymi, niekiedy konieczne jest wykonanie badania z konkretnych wskazań. Badanie ginekologiczne powinno być wykonane w następujących sytuacjach:

• pojawiają się nieregularne krwawienia miesięczne,
• występują plamienia między krwawieniami miesięcznymi,
• występuje ból podbrzusza,
• pojawiają się nietypowe upławy,
• planowane jest zajście w ciążę,
• pojawiają się problemy z zajściem w ciążę,
• planowane jest rozpoczęcie stosowania antykoncepcji hormonalnej.

Jak przygotować się do wizyty u ginekologa?

Udając się do lekarza na badanie ginekologicznie, należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Przede wszystkim – należy zadbać o wypróżnienie, gdyż konieczne może być wykonanie badania per rectum. Ponadto tuż przed wizyta należy opróżnić pęcherz, co ułatwi wykonanie badania ginekologicznego i pozwoli uniknąć dyskomfortu związanego z uciskiem na pęcherz. Podmyć można jedynie zewnętrzne narządy płciowe, aby nie usunąć wydzieliny z ujścia pochwy. Należy sprawdzić datę ostatniej miesiączki – lekarz z pewnością o nią zapyta. Badanie ginekologiczne podczas okresu jest możliwe, choć wyklucza wykonanie cytologii.

Jak wygląda badanie ginekologiczne krok po kroku?

Na badanie ginekologiczne składa się kilka etapów.

Wywiad lekarski

Badanie ginekologiczne rozpoczyna się zawsze od wywiadu lekarskiego. Ginekolog pyta o datę ostatniej miesiączki, występowanie niepokojących objawów: plamień, nieregularnych miesiączek, bólu w podbrzuszu. Lekarz może zainteresować się także występowaniem chorób układu rodnego w rodzinie – mowa zwłaszcza o raku piersi lub raku jajnika.

Badanie ginekologiczne wziernikiem

Po wykonaniu wywiadu lekarskiego lekarz prosi pacjentkę o rozebranie się od pasa w dół i zajęcie miejsca na fotelu ginekologicznym. Aby zająć odpowiednią pozycję w fotelu, należy usiąść na jego brzegu, przyjąć pozycję półleżącą lub leżącą i przesunąć się w głąb fotela. Następnie należy umieścić nogi na specjalnych oparciach, po czym zsunąć się tak, aby pośladki znalazły się na brzegu fotela.

Pierwszym etapem badania ginekologicznego jest badanie z wykorzystaniem wziernika. Najpierw lekarz wprowadza do pochwy palec, co ma na celu ustalenie położenia szyjki macicy. W kolejnym etapie do pochwy wsuwany jest wziernik, który jest następnie rozszerzany. Pozwala to uwidocznić szyjkę macicy i jej makroskopową ocenę. Jeśli podczas badania ginekologicznego ma być pobrana cytologia, wówczas ginekolog pobierze wymaz z szyjki macicy przy pomocy specjalnej szczoteczki. Potem lekarz zamyka wziernik i wysuwa go z pochwy.

Badanie ginekologiczne dwuręczne

Kolejnym etapem jest badanie ginekologiczne dwuręczne. Zazwyczaj procedura ta wykonywana jest jako badanie ginekologiczne dopochwowe, choć w niektórych przypadkach może być wykonane badanie ginekologiczne przez odbyt. Podczas badania dwuręcznego ginekolog ubiera rękawiczki i aplikuje substancję poślizgową; dwa palce jednej dłoni ginekolog wsuwa do pochwy, a drugą ręką uciska okolice podbrzusza. W ten sposób oceniana jest wielkość, położenie oraz ruchomość jajników i macicy.

Dodatkowe badania ginekologiczne

Niekiedy podstawowe badanie ginekologiczne rozszerzone jest o inne badania, takie jak pobranie wymazu z pochwy w celu wykonania posiewu mikrobiologicznego lub badanie ginekologiczne USG. Może być ono wykonane przezpochwowo lub przez powłoki brzuszne. O jakie procedury może być jeszcze poszerzone badanie ginekologiczne? Kolposkopia to badanie polegające na oglądaniu szyjki macicy, dolnej części jej kanału, pochwy i sromu.

Badanie ginekologiczne u dziecka

Konieczność wykonania badania ginekologicznego u dziecka najczęściej wynika z opóźnienia dojrzewania płciowego, a także nietypowego wyglądu narządów płciowych, czy dolegliwości ze strony układu rodnego (bóle podbrzusza, upławy, nietypowe krwawienie). Badanie ginekologiczne dziecka przeprowadzane jest w obecności mamy. Do badania może być wykorzystane USG lub wzierniki dziecięce, a badanie dwuręczne najczęściej odbywa się per rectum.

Badanie ginekologiczne dziewicy

U dziewcząt i kobiet, które nie rozpoczęły jeszcze współżycia płciowego, badanie ginekologiczne odbywa się zazwyczaj per rectum. Natomiast badanie USG wykonywane jest przez odbyt lub powłoki brzuszne. Pobieranie cytologii podczas badania ginekologicznego u dziewicy odbywa się przy pomocy specjalnego wziernika.

Czy badanie ginekologiczne boli?

Badanie ginekologiczne nie powinno być bolesne, choć pobranie wymazu z szyjki macicy czy badaniu dwuręcznemu może towarzyszyć pewien dyskomfort. Plamienie po badaniu ginekologicznym nie powinno niepokoić – to efekt podrażnienia błon śluzowych.

Bibliografia:

1. Panay N. i in., Ginekologia i położnictwo, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, 2006