Parathormon (PTH). Jakie są normy hormonu?
Parathormon (PTH) to hormon syntetyzowany przez przytarczyce. Reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową, oddziałując na kości oraz nerki i prowadząc do zwiększenia poziomu wapnia we krwi. Choroby przytarczyc wywołują zmiany w poziomie parathormonu, co prowadzi do zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Parathormon podwyższony lub za niski może być wykryty dzięki oznaczeniu poziomu tego związku we krwi.
Parathormon. Co to jest?
Parathormon to hormon polipeptydowy syntetyzowany przez przytarczyce – niewielkie gruczoły rozmieszczone symetrycznie w okolicy tarczycy. Wydzielanie parathormonu regulowane jest przez poziom wapnia w surowicy. Sadkowi stężenia wapnia towarzyszy niemal natychmiastowa synteza omawianego związku. Parathormon, wspólnie z kalcytoniną – hormonem syntetyzowany przez tarczycę – odpowiada za regulowanie gospodarki wapniowo-fosforanowej.
Jak dokładnie działa parathormon? Funkcje tego hormonu to m.in.:
- pobudzenie w kościach osteolizy i resorpcji kości; dzięki temu dochodzi do uwalniania wapnia z tkanki kostnej,
- pobudzenie resorpcji zwrotnej wapnia w nerkach, dzięki czemu ograniczone zostaje wydalanie wapnia z moczem; jednocześnie parathormon hamuje wydalanie fosforanów,
- zwiększenie wchłaniania wapnia w jelitach.
Kalcytonina i parathormon to hormony działające antagonistycznie. O ile parathormon wydzielany jest w odpowiedzi na niski poziom wapnia w organizmie, o tyle kalcytonina syntetyzowana jest przy wysokich poziomach wapnia we krwi. A więc analogicznie:
- skutkiem działania parathormonu jest podwyższenie poziomu wapnia we krwi,
- kalcytonina obniża poziom wapnia we krwi.
Parathormon. Norma
Prawidłowy poziom parathormonu we krwi to 10-60 pg/ml. Dla odpowiedniej interpretacji wyników konieczna jest także znajomość normy dla wapnia całkowitego – to 8,5-10,5 mg/dl we krwi osoby dorosłej i 8,4-11 mg/dl u dzieci, a norma wydalania wapnia z moczem to poniżej 5 mmol/l w próbce pobieranej przez całą dobę.
Wartości referencyjne różnią się w zależności od wieku pacjenta. Wpływ na nie może mieć także metoda badania próbki krwi. Dlatego z otrzymanymi wynikami zawsze należy się zgłosić do lekarza POZ lub specjalisty z dziedziny endokrynologii, który zlecił wykonanie diagnostyki.
Wysoki parathormon, wapń w normie
Wyniki badań pokazują wysoki poziom parathormonu, ale stężenie wapnia pozostaje w normie? Taki wynik to wskazanie do konsultacji lekarskiej z endokrynologiem, ponieważ może oznaczać rozwijającą się dopiero patologię przytarczyc.
Jakie są skutki niedoboru i nadmiaru parathormonu?
Parathormon podwyższony może prowadzić do hiperkalcemii, czyli stanu, gdy poziom wapnia w organizmie jest powyżej normy. Z kolei niski parathormon może sugerować hipokalcemię. Patologiom towarzyszą objawy wymienione w poniższej tabeli.
| Objawy hiperkalcemii | Objawy hipokalcemii |
| bóle brzucha, nudności, wymioty | mrowienie kończyn |
| zaparcia | skurcze mięśni |
| wielomocz | napady duszności |
| senność | problemy z połykaniem |
| bóle głowy | drgawki |
Kiedy należy wykonać badanie PTH?
Badanie poziomu parathormonu we krwi wykonywane jest w przebiegu zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Poza tym jego poziom oznaczany jest:
- przy podejrzeniu niedoczynności lub nadczynności przytarczyc,
- w przebiegu zatrucia witaminą D.
Kiedy jeszcze warto zbadać PTH? Badanie znajduje zastosowanie po operacji usunięcia przytarczyc – dzięki niemu możliwa jest ocena skuteczności zabiegu. Kolejnym wskazaniem do oznaczenia parathormonu PTH jest podejrzenie nowotworów, które mogą wydzielać parathormon.
Jak przebiega badanie parathormonu? Cena
Gdy podejrzewane są zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, wówczas należy oznaczyć poziom PTH. Co to za badanie? Oznaczenie poziomu parathormonu wykonywane jest z próbki krwi pobranej na czczo. Wraz z oznaczaniem poziomu PTH, należy jednocześnie zbadać poziom wapnia i fosforanów we krwi, a także w moczu. Tylko wtedy można obiektywnie ocenić stan zdrowia pacjenta. Ile kosztuje badanie, w którym oznaczany jest parathormon? Cena to około 45-55 zł.
Kiedy parathormon jest podwyższony?
Parathormon podwyższony może towarzyszyć pierwotnej lub wtórnej nadczynności przytarczyc:
- w pierwszym przypadku przyczyną zazwyczaj jest gruczolak,
- za drugą odpowiada często przewlekła niewydolność nerek.
Poza tym, przyczynami wysokiego poziomu parathormonu mogą być:
- choroba nowotworowa, m.in. nowotwór szyjki macicy, piersi czy raku drobnokomórkowym płuc,
- zatrucie witaminą D.
Zbyt niski poziom parathormonu, przyczyny
Obniżony poziom parathormonu występuje w niedoczynności przytarczyc. Gruczoły dotknięte stanem zapalnym, procesem nowotworowym czy urazem syntetyzują mniejsze ilości parathormonu. Wówczas niskiemu parathormonowi towarzyszy niski poziom wapnia we krwi, czyli wspominana hipokalcemia.
Bibliografia:
- Goyal A. i in., Hypocalcemia, StatPearls 2023.
- https://my.clevelandclinic.org/health/articles/22355-parathyroid-hormone [23.10.2024].
- Khan M., Jose A., Sharma S., Physiology, Parathyroid Hormone, StatPerals 2022.
- Sadiq N. M. i in., Hypercalcemia, StatPearls 2024.
- Thyroid and Parathyroid Hormones, Endocrine Society, 2022.
Aktualizacja treści: inż. Agata Domagała.
Podoba Ci się ten artykuł?
Polecamy
Matka i córka poddały się profilaktycznej podwójnej mastektomii po tym, jak ich dziadek zmarł na raka piersi
Stworzyła spot, w którym ponad 70 kobiet przekonuje do samobadania. „To dla mnie osobisty temat, moja mama zmarła na raka piersi”
Lekarka chorująca na raka wymienia pięć sygnałów ostrzegawczych, które mogą świadczyć o nowotworze
Drew Barrymore poddała się mammografii na wizji: „To było bardzo budujące doświadczenie”
się ten artykuł?
