Osobowość histrioniczna (HPD) – co to, objawy, leczenie

Osoby z osobowością histroniczną mają zniekształcony obraz siebie. Często opierają swoją samoocenę na aprobacie innych. Stwarza to głęboką potrzebę bycia zauważonym – tego powodu osoby z HPD mogą uciekać się do dramatycznych wybryków, aby zwrócić na siebie uwagę.

Co to jest osobowość histroniczna?

Histrioniczne zaburzenie osobowości (HPD) jest częścią większej grupy zaburzeń psychicznych, zwanych zaburzeniami osobowości „grupy B”. Zaburzenia w tej kategorii są ogólnie klasyfikowane jako postępowanie dramatyczne, emocjonalne lub nieobliczalne.

Osobowość histrioniczna – objawy

Większość osób z HPD z powodzeniem funkcjonuje w społeczeństwie i podejmuje pracę zawodową. Co więcej, często osoby z HPD mają świetne umiejętności interpersonalne.

Zgodnie z Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders osoby z histrionicznym zaburzeniem osobowości mają co najmniej pięć (lub więcej) z następujących objawów:

• Czują się niewygodnie w sytuacjach, w których nie są w centrum uwagi;
• Wchodzi w interakcje z innymi osobami, które charakteryzują się nieodpowiednim zachowaniem – uwodzicielskim lub prowokacyjnym;
• Stawiają na szybko zmieniające się i płytkie wyrażanie emocji;
• Konsekwentnie wykorzystują swoją fizyczną atrakcyjność, aby zwrócić uwagę na siebie;
• Posiada styl wypowiedzi, który jest nadmiernie impresjonistyczny i pozbawiony szczegółów;
• Wykazują autodramatyzację, teatralność i przesadną ekspresję emocji;
• Są podatne na sugestie, łatwo ulegają wpływom innych osób lub okoliczności;
• Uważają, że ich relacje i związki są bardziej intymne niż w rzeczywistości.

Osoby z HPD mogą również łatwo być sfrustrowane lub znudzone rutyną, podejmować pochopne decyzje lub grozić popełnieniem samobójstwa, aby zwrócić na siebie uwagę.

Przyczyny histrionicznego zaburzenia osobowości

Dokładna przyczyna histrionicznego zaburzenia osobowości nie jest znana. Naukowcy uważają, że jest to wypadkowa czynników środowiskowych i genetycznych.

Niektóre rodziny mają historię HPD, co jest przyczyną teorii, że schorzenie to można częściowo wyjaśnić genetyką. Z drugiej strony dzieci rodziców z HPD mogą po prostu przejawiać zachowania, których nauczyły się od swoich rodziców. Możliwe jest również, że brak dyscypliny lub pozytywne wzmocnienie dramatycznych zachowań w dzieciństwie może powodować HPD. Dziecko może nauczyć się zachowań związanych z HPD, aby zwrócić na siebie uwagę rodziców.

Badania pokazują, że pacjenci z HPD mają wysoce wrażliwe układy noradrenergiczne, mechanizmy otaczające uwalnianie neuroprzekaźnika zwanego norepinefryną. Neuroprzekaźniki to substancje chemiczne, które przekazują impulsy z jednej komórki nerwowej do drugiej w mózgu, a te impulsy dyktują zachowanie. Tendencję do nadmiernie emocjonalnej reakcji na odrzucenie, powszechną wśród pacjentów z HPD, można przypisać nieprawidłowemu działaniu grupy neuroprzekaźników zwanych katecholaminami.

Bez względu na przyczynę, HPD zwykle objawia się we wczesnej dorosłości.

Osobowość histrioniczna – leczenie

Wsparcie terapeuty lub doradcy może być korzystne dla osób z HPD. Terapia może pomóc zrozumieć przyczyny ich myśli i zachowań. Osoby uczestniczące w terapii mogą zacząć pracować nad pozytywnymi zmianami, takimi jak znalezienie nowych sposobów odnoszenia się do innych ludzi.

Aby terapia była skuteczna, osoba z zaburzeniem osobowości zwykle sama poprosić o pomoc. W przypadku zaburzeń osobowości dzieje się tak często, gdy stan ten silnie wpłynął na życie danej osoby. Na przykład wybuchy emocjonalne mogą zakończyć długotrwałą przyjaźń, zmuszając chorego do uświadomienia sobie negatywnych konsekwencji swojego zachowania.

Cechy osobowości histrionicznej mogą stanowić wyzwanie w terapii. Osoba z HPD może próbować schlebiać terapeucie lub flirtować z nim, aby uzyskać aprobatę. Depresja występuje często w HPD, zwłaszcza jeśli ktoś powtarza wzorzec konfliktów w związku lub nieudanych przyjaźni. Osoby, które mają osobowość histrioniczną i inne schorzenia towarzyszące, takie jak depresja, mogą częściej szukać pomocy.

Osobowość histrioniczna – terapia

Polecane rodzaje terapii na osób z HPD to:

• Terapia psychodynamiczna: to podejście pomaga badać konflikty w ich związkach. Pacjenci mogą wtedy pracować nad rozwiązaniem tych konfliktów, aby poprawić swoje relacje.
• Terapia poznawczo-behawioralna: ten rodzaj terapii uczy, jak kwestionować negatywne wzorce myślowe i je zmieniać.
• Terapia grupowa: praca z innymi ludźmi, którzy mają podobne problemy ze zdrowiem psychicznym, może pomóc ludziom nauczyć się nowych sposobów odnoszenia się do innych.
• Poradnictwo rodzinne: gdy zaburzenie zachowania wpływa na członków rodziny i partnerów, może być zalecane poradnictwo rodzinne i dotyczące związków. W ramach poradnictwa partnerzy i członkowie rodziny mogą również dowiedzieć się więcej o problemach ze zdrowiem psychicznym i o tym, jak oferować wsparcie.
• Praktyki uważności: chociaż praktyki uważności nie powinny zastępować profesjonalnego wsparcia, uczenie się uważności może pomóc ludziom zarządzać emocjami. Ćwiczenie uważności może być pomocne, gdy próbujesz powstrzymać się od reakcji w określony sposób.

Źródła:

1. Millon, Theodore (2004). Personality Disorders in Modern Life. John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey. ISBN 0-471-23734-5l
2. Nancy McWilliams, Diagnoza psychoanalityczna, wyd. Wyd. 1 w jęz. pol, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2009l
3. Stephen M. Johnson, Style charakteru, wyd. Wyd. 1, Poznań: Zysk i S-ka, 1998;
4. Sutker, P.B. (2002). Histrionic, Narcissistic, and Dependent Personality Disorders. Comprehensive handbook of psychopathology (3rd ed., pp. 513–514). New York: Kluwer Academic;
5. Topór-Mądry, Roman, Red., Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych: rewizja dziesiąta ICD-10., Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, 1997.