Noradrenalina to hormon i neuroprzekaźnik. Jak działa?

Noradrenalina jest substancją pełniącą w organizmie funkcję hormonu i neuroprzekaźnika. „Walcz lub uciekaj” – to typ sytuacji, do której działanie noradrenaliny ma nas przystosować. Jakie są objawy nadmiaru lub niedoboru noradrenaliny? Na czym polega związek między tym neuroprzekaźnikiem i depresją? W jakich sytuacjach noradrenalinę wykorzystuje się jako lek?

Noradrenalina. Co to za związek?

Noradrenalina (in. norepinefryna) jest związkiem pełniącym funkcje hormonu i neuroprzekaźnika. Substancję zalicza się do grupy katecholamin, z której pochodzą także adrenalina i dopamina. Działanie noradrenaliny odpowiada przede wszystkim za reakcję organizmu na sytuacje stresowe.

Na schemacie widać, jakie neuroprzekaźniki produkuje organizm człowieka oraz za co odpowiadają

Działanie noradrenaliny. Za co odpowiada?

Jak noradrenalina wpływa na funkcjonowanie człowieka? Przede wszystkim (we współpracy z adrenaliną) wywołuje odpowiedź na sytuację „walcz lub uciekaj”, czyli przygotowuje organizm do podejmowania szybkich decyzji i natychmiastowego działania. Związane z tym jest wiele zmian przystosowawczych w fizjologii, m.in.:

• wzrost tętna i ciśnienia krwi,
• wzrost poziomu glukozy we krwi,
• zwiększony napływ krwi do mięśni szkieletowych,
• zmniejszenie ukrwienia układu pokarmowego i zwolnienie motoryki jelit.

Oprócz tego noradrenalina wpływa także na psychikę. Powoduje pobudzenie emocjonalne i poprawę pamięci, wzmacnia czujność oraz koncentrację.

Kiedy warto wykonać badanie noradrenaliny?

Badanie stężenia noradrenaliny wykonuje się zwykle w połączeniu z oznaczeniami innych katecholamin. Test wykorzystywany jest przede wszystkim w diagnostyce rzadkich, zazwyczaj łagodnych nowotworów:

• guza chromochłonnego nadnerczy,
• przyzwojaka,
• rozpoznawanego na ogół u dzieci nerwiaka zarodkowego.

Noradrenalina. Normy, cena i przygotowanie do badania

Próbką do badania poziomu noradrenaliny i innych katecholamin mogą być:

• mocz z 24-godzinnej zbiórki – stężenie katecholamin podlega fluktuacjom w ciągu dnia; poddanie badaniu próbki z całodniowej zbiórki moczu pozwala na uwzględnienie w wyniku także okresowych wzrostów produkcji hormonów,
• krew – oznaczenie wykonywane w sytuacji wystąpienia nagłego epizodu nadciśnienia tętniczego.

Na badanie krwi należy się zgłosić na czczo. Kilka dni przed diagnostyką warto ograniczyć także produkty spożywcze mogące zaburzyć wynik, są to m.in. banany, czekolada, awokado, owoce cytrusowe, kawa i herbata czy ser żółty. Jeżeli przyjmujesz na stałe jakieś leki, poinformuj o tym personel jeszcze przed pobraniem krwi. Normy noradrenaliny zostały przedstawione w poniższej tabeli.

Czas oczekiwania na wynik badania wynosi zwykle 1 dzień. Pamiętaj jednak, że zakres referencyjny jest jedynie szacunkowy i może różnić się w zależności od laboratorium – zawsze konsultuj swoje wyniki z lekarzem prowadzącym. A ile kosztuje badanie noradrenalina? Cena wynosi zwykle powyżej 100 zł.

Nadmiar noradrenaliny. Objawy i przyczyny

Nadmiar noradrenaliny i innych katecholamin w badaniu moczu lub krwi, może wskazywać na rozwój nowotworu. Do potwierdzenia choroby potrzebna jest jednak dalsza diagnostyka. Chorzy obserwują u siebie gwałtowne objawy, takie jak:

• nadciśnienie tętnicze (szczególnie gdy po wdrożeniu leczenia nie występuje znaczna poprawa),
• ostre bóle głowy,
• pocenie się,
• palpitacje serca,
• drżenie.

Warto wspomnieć, że na poziom noradrenaliny i innych katecholamin wpływają także czynniki związane ze stylem życia:

• stres,
• palenie papierosów,
• dieta (m.in. spożywanie produktów zawierających kofeinę, alkoholu).

W związku z tym nie w każdym przypadku nadmiar noradrenaliny w badaniu wynika z występowania nieprawidłowości – czasami może być spowodowany normalną produkcją hormonów w odpowiedzi na wymienione czynniki. Szczególnie dotyczy to nieznacznego przekroczenia norm.

Niedobór noradrenaliny. Objawy i przyczyny

Objawy niedoboru noradrenaliny to przede wszystkim:

• niskie stężenie glukozy we krwi,
• obniżone ciśnienie krwi i tętno,
• niepokój,
• brak energii,
• bóle głowy,
• trudności w zasypianiu,
• problemy z koncentracją.

Ograniczenie dostępności neuroprzekaźników, takich jak noradrenalina, serotonina i dopamina w niektórych obszarach mózgu (m.in. ciele migdałowatym, hipokampie) powiązane jest również z występowaniem depresji. Tę wiedzę wykorzystuje się w terapii farmakologicznej choroby. Leki antydepresyjne hamują wychwyt serotoniny lub noradrenaliny, co powoduje wzrost stężenia tych neuroprzekaźników w szczelinie między komórkami nerwowymi.

Noradrenalina. Lek w różnej postaci

Noradrenalina jako lek jest dostępna w postaci roztworu do infuzji lub w formie koncentratu do przygotowania takiego roztworu, a także jako roztwór do wstrzykiwań. Wykorzystywana jest przede wszystkim do podniesienia ciśnienia krwi. Stosuje się ją w m.in. w terapii:

• zawału serca,
• tamponady osierdziowej,
• niskiego ciśnienia krwi,
• wstrząsu septycznego,
• wstrząsu neurogennego.

Noradrenalina a adrenalina

Zarówno noradrenalina, jak i adrenalina są neuroprzekaźnikami wyzwalanymi w reakcji na sytuację „walcz lub uciekaj”. Ale czym się od siebie różnią? Zostało to szczegółowo opisane w poniższej tabeli.

Bibliografia:

1. Bancos I., Adrenal Hormones, Endocrine Society 2022.
2. Jens J., Guido G., The norepinephrine transporter deserves more attention, Journal of Hypertension 2018, 36(7): 1472-1474.
3. Norepinephrine Sopharma, 1 mg/ml, koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji, charakterystyka produktu leczniczego.
4. Pope C., Norepinephrine vs epinephrine: what’s the difference?, Drugs.com 2024.
5. Smith M. D., Norepinephrine, StatPearls 2023.

Aktualizacja treści: inż. Agata Domagała