Kwasica oddechowa – przyczyny, objawy, leczenie

Kwasica oddechowa to stan zakwaszenia organizmu, do którego dochodzi w wyniku zbyt dużej ilości dwutlenku węgla we krwi oraz tkankach ciała. Jest to o tyle istotne, że utrzymywanie stałej równowagi kwasowo-zasadowej jest bardzo ważne dla organizmu. Głównym objawem kwasicy jest spadek pH krwi poniżej normy, czyli poniżej 7,35.

Co to jest kwasica oddechowa?

Kwasica oddechowa jest jednym z rodzajów kwasicy, czyli zwiększonej kwasowości krwi. Jest ona następstwem upośledzonego wydalania dwutlenku węgla przez płuca. W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 kwasica oddechowa – razem z innymi typami kwasicy – oznaczona jest kodem E87.2.

Kwasica oddechowa – rodzaje

Istnieją dwa rodzaje kwasicy oddechowej: ostra oraz przewlekła. O kwasicy ostrej mówi się, gdy dochodzi do gwałtownego zatrzymania dwutlenku węgla w organizmie. Kwasica przewlekła to z kolei stan, który trwa dłużej niż 24 godziny, a jego symptomy zauważalne są po dwóch-pięciu dniach. Kwasica ostra to ciężka postać choroby, przy której pH krwi wynosi 7,05-7,10. Kwasica przewlekła przebiega natomiast stosunkowo łagodnie.

Przyczyny kwasicy oddechowej

Kwasica oddechowa jest efektem hiperkapnii, czyli zwiększenia ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi. Kwasica oddechowa ostra powstaje w wyniku zmniejszenia wentylacji pęcherzykowej, wskutek czego trudno jest usunąć dwutlenek węgla. Kwasica oddechowa przewlekła to z kolei skutek stanu obturacji lub restrykcji układu oddechowego.

Najczęstsze przyczyny kwasicy oddechowej ostrej to:

• choroby serca i płuc (np. odma opłucnowa, obrzęk lub zapalenie płuc, nagłe zatrzymanie krążenia,
• schorzenia nerwowo-mięśniowe (np. zespół Guillaina-Barrego, hipokaliemia, przełom miasteniczny),
• zahamowanie czynności ośrodkowego układu nerwowego (w wyniku urazów, przyjmowania niektórych leków lub znieczulenia ogólnego).

Z kolei najczęstsze przyczyny przewlekłej kwasicy oddechowej to:

• choroby mięśniowe (np. miopatie),
• choroby płuc (np. długo trwające zapalenie płuc, pierwotna hipowentylacja pęcherzykowa),
• schorzenia neurologiczne (np. guz mózgu, zapalenie istoty szarej rdzenia),
• ograniczenie ruchomości klatki piersiowej (będące efektem np. schorzeń układu mięśniowoszkieletowego, twardziny, zespołu bezdechu śródsennego).

Kwasica może być również efektem pojawienia się ciała obcego w drogach oddechowych (które przedostało się do nich np. w wyniku jedzenia).

Kwasica oddechowa – objawy

Charakterystycznym objawem kwasicy oddechowej jest sinica centralna, która pojawia się na obszarze nosa, błony śluzowej jamy ustnej oraz warg, czyli w miejscach silnie ukrwionych. Inne objawy kwasicy oddechowej ostrej to:

• duszność,
• przyspieszone tętno i oddech,
• lęk i niepokój,
• halucynacje,
• utrata przytomności.

Czasem pojawiają się również takie symptomy jak: krwioplucie, kaszel oraz gorączka. Jeśli objawy ulegną zaostrzeniu, może dojść do stanu zagrożenia życia. Jeżeli natomiast chory straci przytomność i przestanie oddychać, należy przeprowadzić resuscytację krążeniowo-oddechową.

Objawy przewlekłej kwasicy oddechowej to z kolei:

• problemy z koncentracją,
• problemy z pamięcią,
• apatia,
• drażliwość,
• bóle głowy,
• splątanie,
• senność.

Przy tej odmianie kwasicy również pojawia się sinica centralna.

Leczenie kwasicy oddechowej

Leczenie kwasicy oddechowej zależy bezpośrednio od przyczyny, która ją wywołała. Aby ją określić, konieczne jest wykonanie RTG, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Lekarze muszą też udrożnić drogi oddechowe pacjenta. Następnie wykorzystują środki, które przywracają prawidłową dyfuzję gazów przez pęcherzyki płucne, a więc glikokortykosteroidy oraz wentylację mechaniczną. Czasem stosują również tlenoterapię, która polega na podawaniu pacjentowi tlenu przez maseczkę lub wąsy tlenowe. Jeżeli poziom pH krwi pacjenta jest szczególnie niski i zagraża życiu, lekarze podają HCO₃ dożylnie.

Kwasica oddechowa i metaboliczna

Oprócz kwasicy oddechowej, wyróżnia się również kwasicę metaboliczną. Dochodzi do niej wtedy, gdy równowaga kwasów i zasad w organizmie zostaje zachwiana. Związane jest to z wzmożoną produkcją kwasów i niepozbywaniem się ich z organizmu. Kwasicę metaboliczną można również podzielić na: kwasicę ostrą (trwa od kilku minut do kilku dni, jest rezultatem nadprodukcji kwasu mlekowego bądź ketonowego) oraz kwasicę przewlekłą (można się z nią zmagać od kilku dni do kilku lat, wskazuje na schorzenia nerek).

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482430/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5849971/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11262556/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29494037/