Blastocystoza – objawy, przyczyny, leczenie i profilaktyka

Blastocystoza to choroba wywołana inwazją pierwotniaków Blastocystis zasiedlających jelita człowieka i niektórych zwierząt. Obecność tych pasożytów w organizmie jest bardzo częsta. Grupę szczególnie narażoną na infekcję stanowią osoby podróżujące do krajów o niskich standardach sanitarnych oraz zajmujące się zwierzętami, takimi jak świnie lub kury. Jakie są objawy blastocystozy? Jak diagnozuje i leczy się osobę zarażoną?

Co to jest blastocystoza?

Blastocystoza jest jedną z najczęstszych infekcji pierwotniakowych wśród ludzi. Wywołuje ją mikroorganizm o nazwie Blastocystis, który bytuje w jelicie człowieka i niektórych zwierząt. Rozpowszechnienie występowania blastocystozy w populacjach różnych krajów waha się od kilku do nawet 50 proc. U większości nosicieli nie rozwijają się objawy chorobowe.

Przyczyny blastocystozy

Jak można zarazić się blastocystozą? Do infekcji dochodzi drogą fekalno-oralną. Przyczyną blastocystozy jest przede wszystkim zjedzenie żywności lub wypicie wody zawierającej formy rozwojowe pierwotniaka. Zarażenie może nastąpić także na skutek niezachowywania zasad higieny podczas ekspozycji na stolec nosiciela (np. podczas zmiany pieluch) lub zajmowania się zwierzętami (np. kurami, świniami).

Po wniknięciu do organizmu, pasożyt zasiedla jelito. Większość osób, w których przewodzie pokarmowym występują te pierwotniaki nie odczuwa żadnych objawów. Warto wspomnieć, że związek między obecnością Blastocystis i pojawianiem się dolegliwości nie jest do końca wyjaśniony. Na podstawie przeprowadzonych dotychczas badań nie możemy mieć całkowitej pewności, czy ten mikroorganizm wywołuje chorobę. Chociaż objawy ze strony przewodu pokarmowego pojawiają się częściej u osób, u których obecny jest pasożyt, dane naukowe nie wykazują jasnego związku przyczynowo-skutkowego między jego występowaniem i jakimikolwiek zaburzeniami. W praktyce oznacza to, że istnieje prawdopodobieństwo, że osoba zarażona Blastocystis ma objawy wywołane przez jakiś inny, współistniejący czynnik chorobotwórczy.

Blastocytoza – objawy

Większość zarażeń Blastocystis ma charakter bezobjawowy, a mikroorganizm wykrywany jest zarówno u osób całkowicie zdrowych, jak i u odczuwających dolegliwości. Wśród objawów opisywanych u pacjentów z blastocystozą wymienić można:

• wodniste stolce i biegunki,
• mdłości,
• ból brzucha,
• swędzenie odbytu,
• brak apetytu,
• utratę masy ciała,
• zaparcia,
• wzdęcia i gazy,
• zmęczenie.

Diagnostyka blastocystozy

W przypadku występowania objawów blastocystozy, w tym utrzymującej się przez dłuższy czas biegunki, warto udać się do lekarza rodzinnego w celu diagnostyki problemu. Do rozpoznania zarażenia Blastocystis wykorzystuje się badanie próbki kału. Często potrzebne jest kilkukrotne powtórzenie testu.

Wykrycie tego pasożyta w stolcu nie wystarcza do postawienia diagnozy – dodatni wynik badania nie daje całkowitej pewności, czy to właśnie ta infekcja stanowi przyczynę objawów. W praktyce klinicznej wykonywane są więc także dodatkowe testy, w tym gastroskopia, kolonoskopia i badania krwi. Ma to na celu wykluczenie obecności innych możliwych powodów pojawiania się symptomów.

Leczenie blastocystozy

Blastocystoza bezobjawowa nie wymaga podejmowania terapii. W przypadku występowania łagodnych objawów leczenie zwykle także nie jest wdrażane, a symptomy ustępują na ogół samoistnie w ciągu kilku dni. W terapii bardziej uciążliwych przypadków blastocystozy stosuje się antybiotyki i leki przeciwpasożytnicze. Nie zawsze okazują się one skuteczne, a ponieważ oddziałują nie tylko na Blastocystis, ale także na inne mikroorganizmy, uzyskanie poprawy nie stanowi potwierdzenia, że przyczyną dolegliwości była infekcja właśnie tym pasożytem.

Blastocytoza – profilaktyka

Podstawowe zasady profilaktyki blastocystozy obejmują:

• częste mycie rąk mydłem i ciepłą wodą, szczególnie istotne po korzystaniu z toalety i zmienianiu pieluch oraz przed kontaktem z żywnością,
• dokładne mycie i obieranie surowych warzyw i owoców przed zjedzeniem,
• podczas podróży do krajów o wysokim ryzyku zakażenia – unikanie żywności, która może być skażona, w tym nieprzegotowanej wody, potraw kupowanych od ulicznych sprzedawców, niepasteryzowanego mleka, niedogotowanego mięsa, ryb i owoców morza, kostek lodu, surowej żywności mytej w niezagotowanej wodzie z kranu.

Bibliografia:

1. Mayo Clinic (2019) Blastocystis hominis.
2. Centers for Disease Control and Prevention (2020) Blastocystis spp. FAQs.
3. Cekin A. H., Cekin Y., Adakan Y. i wsp. (2012) Blastocystosis in patients with gastrointestinal symptoms: a case-control study, BMC Gastroenterology, 12: 122.
4. Rostami A., Riahi S. M., Haghighi A. (2017) The role of Blastocystis sp. and Dientamoeba fragilis in irritable bowel syndrome: a systematic review and meta-analysis, Parasitology Research, 116: 2361-2371.