Błędy młodości, które mogą skutkować reumatyzmem

Co czwarty Polak cierpi z powodu choroby reumatycznej. To nie tylko wina genów. Młodzieńcze grzeszki mogą boleśnie odbić się na stawach w przyszłości.

„Reumatyzm” to określenie potoczne, dotyczące różnych dolegliwości ze strony mięśni i stawów. Fachowo określa się je mianem chorób reumatycznych, które charakteryzują się zmianami zapalnymi w obrębie stawów. Do tej pory nie poznano ich dokładnych przyczyn. Wiadomo jedynie, że najczęściej rozwój choroby reumatycznej związany jest z reakcją autoimmunologiczną, czyli odpowiedzią układu odpornościowego przeciwko swoim własnym komórkom.

Wiemy też, że ogromne znaczenie mają predyspozycje genetyczne, a także czynniki środowiskowe. Jak dużo w takim razie zależy od nas? Czy możemy mieć realny wpływ na zdrowie stawów w przyszłości? Popełniając pewne błędy, możemy zwiększyć ryzyko, że reumatyzm dopadnie właśnie nas.

Unikanie jedzenia ryb i warzyw

Większość z nas zapewne pamięta, że w dzieciństwie nie wszystko smakuje. Niektórzy nie lubili ryb, inni pomidorów, a jeszcze inni brokułów. Z czasem, gdy dorastamy, smak się zmienia, zaczynamy jeść bardziej różnorodnie i na ogół nie ma się czym martwić. Jednak jeśli na przestrzeni wielu lat nawyki żywieniowe pozostały niezmienne, a braki w diecie nie były uzupełniane, to możemy mieć problem w przyszłości.

Jak wynika z badań, dieta ma bardzo duży wpływ na stan układu ruchu. Kwasy omega-3, luteina, sulforafan, witamina C czy witamina E to niektóre z substancji będących wsparciem dla naszych stawów. Co takiego dają? Kwasy tłuszczowe pobudzają produkcję hormonów tkankowych, które powstrzymują rozwój stanu zapalnego. Luteina, witamina C i E działają przeciwutleniająco, dzięki czemu zapobiegają niszczeniu tkanki łącznej budującej stawy. Sulforafan z kolei blokuje uszkadzanie tkanki, hamując działanie jądrowego czynnika transkrypcyjnego NF kappa B (jest to kompleks białkowy regulujący odpowiedź immunologiczną na infekcje). Gdzie znajdziemy tego typu związki? Przede wszystkim w zielonych warzywach, pomidorach, burakach, brokułach i papryce. Korzystnie na pracę układu kostno-stawowego wpływają również owoce, np. jagody, czarna porzeczka, cytrusy czy śliwki.

Palenie papierosów

Wydawać by się mogło, że palenie tytoniu i choroby reumatyczne nie mają ze sobą wiele wspólnego. Nic bardziej mylnego. Podczas palenia papierosów cierpi nie tylko układ oddechowy, ale praktycznie cały organizm. Naukowcy z Holandii zaobserwowali, że palenie papierosów może zdecydowanie zwiększyć ryzyko zachorowania na reumatoidalne zapalenie stawów. Szczególnie w połączeniu z nadwagą – wtedy ryzyko wynosiło aż 60 proc. Dla porównania, ogólne ryzyko wśród wszystkich badanych osób wynosiło 28 proc. Z kolei naukowcy z Wielkiej Brytanii wykazali, że osoby cierpiące na choroby reumatyczne, które są czynnymi palaczami, umierają znacznie wcześniej niż ci, którzy nie palą. Pocieszający jest fakt, że sytuacja poprawia się z roku na rok, jeśli rzucimy palenie.

Ignorowanie infekcji

Niezależnie od przyczyn infekcji (bakteryjne, wirusowe, grzybicze) czy też miejsca występowania nigdy nie powinniśmy ich ignorować. Jak wspomnieliśmy na początku, do tej pory nie poznano konkretnych przyczyn chorób reumatycznych. Wiadomo jednak, że mogą one być związane z przebytymi w przeszłości infekcjami.

W sytuacji gdy organizm wytwarza przeciwciała, by bronić się przed drobnoustrojami chorobotwórczymi, zdarza się, że przez pomyłkę atakuje swoje własne komórki (jest to reakcja autoimmunologiczna). Przypuszcza się, że w takim mechanizmie może dochodzić do uszkodzeń w obrębie układu ruchu i wywoływania takich chorób jak reumatoidalne zapalenie stawów, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów czy też sztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Picie alkoholu

W tym temacie nie brakuje kontrowersji, chociaż wpływ alkoholu na stawy badany był wielokrotnie. Niektóre publikacje wykazują, że regularne spożywanie alkoholu obniża ryzyko zachorowania na RZS. Z kolei inne badania świadczą o negatywnym działaniu alkoholu na stawy, chociażby ze względu na utrudnione wchłanianie wapnia. Trudno zatem stwierdzić, jaka dawka i dla kogo będzie odpowiednia, ponieważ każdy organizm jest nieco inny. Przy takich wyliczeniach należy również wziąć pod uwagę stan ogólny oraz choroby towarzyszące.

Brak ruchu

Ćwiczenia fizyczne wzmacniają nie tylko mięśnie, ale również stawy. Nie chodzi tu oczywiście o wykonywanie ogromnego wysiłku czy uprawianie sportu zawodowo. Liczy się przede wszystkim systematyczność i dostosowanie obciążeń do możliwości organizmu. Nawet ćwiczenia wykonywane 3-4 razy w tygodniu przez 20-40 minut mogą znacząco wpłynąć na kondycję naszego układu ruchu.

Nadmierny stres

Stres działa negatywnie na wiele narządów, a mięśnie i stawy nie są wyjątkiem. Po pierwsze, w sytuacjach stresowych nasila się napięcie mięśni i stawów, co może prowadzić do wystąpienia objawów bólowych. Po drugie, zmniejsza się wtedy zdolność do wchłaniania witamin i mikroelementów, np. witaminy C i witaminy E, które bardzo korzystnie działają na stawy. Po trzecie, stres nasila reakcje autoimmunologiczne, które często towarzyszą chorobom reumatycznym. Zdarza się nawet, że do rozwoju choroby dochodzi właśnie po przeżyciu silnego stresu.