Jelito cienkie – długość, budowa, funkcje. Jak o nie dbać?

Jelito cienkie w unikalny sposób łączy funkcjonalność ze złożonością budowy. Jego główną rolą jest trawienie oraz wchłanianie składników pokarmowych. Jaka jest długość jelita cienkiego? Czym się ono wyróżnia i dlaczego warto o nie dbać? Podpowiadamy.

Czym jest jelito cienkie?

To najdłuższy organ układu pokarmowego. Długość jelita cienkiego jest zależna od kilku czynników, w tym od wieku oraz stopnia napięcia błony śluzowej. U dorosłych mierzy ono około pięć metrów, natomiast u dzieci jest jeszcze dłuższe. Ile metrów mają jelita u osób zmarłych? Jak się okazuje, ich długość wynosi nawet od sześciu do ośmiu metrów. Warto dodać, że jelito cienkie umiejscowione jest między jelitem grubym a żołądkiem. Znajduje się ono zatem w okolicy podbrzusza, pępka, jak również i bioder.

Główne funkcje jelita cienkiego

Główne funkcje jelita cienkiego to:

• wytwarzanie soku trawiennego (jelitowego) – składa się on ze złuszczonych komórek nabłonka jelita, a także roztworu z enzymami trawiennymi, produkcję soku trawiennego stymuluje miazga pokarmowa,
• trawienie pokarmu – proces ten polega na tym, że gruczoły jelita cienkiego wydzielają enzymy trawiące białka (trypsyny i chymotrypsyny), węglowodany (amylaza) oraz same tłuszcze (lipaza), makroskładniki mogą być dzięki temu rozłożone na części składowe, a następnie – wchłonięte do krwi,
• wchłanianie do krwiobiegu składników pokarmowych i rozprowadzanie ich po komórkach organizmu – jest to możliwe dzięki przenikaniu tych składników do naczyń krwionośnych i limfatycznych.

Narząd ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Poniżej znajdziesz informacje o budowie oraz funkcjach konkretnych jego odcinków.

Jelito cienkie – budowa i funkcje poszczególnych odcinków

Główne odcinki jelita cienkiego to: dwunastnica, jelito czcze, jelito kręte. Narząd ten zbudowany jest z trzech warstw, od wewnątrz są to kolejno:

• błona śluzowa – wyściela jelito cienkie, jest pofałdowana i pokryta kosmkami jelitowymi (ich długość wynosi od 0,5 do 1,5 mm), których nabłonek posiada mikrokosmki – może być ich jelicie około 10 milionów, ich zadaniem jest zwiększanie powierzchni chłonnej jelita, dzięki czemu może ona wynieść w sumie aż 200 m², kosmki cały czas podlegają procesowi łuszczenia i wymiany; błona jest mocno unaczyniona i znajdują się w niej liczne gruczoły śluzowe;
• błona mięśniowa – składa się z dwóch warstw mięśniówki gładkiej (wewnętrznej okrężnej i zewnętrznej podłużnej),
• otrzewna – błona surowicza wyścielająca część dwunastnicy oraz jelito czcze i kręte.

Średnica jelita wynosi w najgrubszej części około 40 cm, jednak im bardziej zbliża się ku końcowi, tym bardziej się zwęża – grubość jej końcowego odcinka wynosi 25 cm. Barwa jelita cienkiego jest natomiast różowoczerwona (u żywych ludzi).

Dwunastnica

To początkowy odcinek jelita cienkiego, który rozpoczyna się tuż za odźwiernikiem – łączy on jelito z żołądkiem. Dzięki niemu pokarm z żołądka przemieszcza się się do dwunastnicy.

Sama dwunastnica magazynuje żółć wątrobową, sok trzustkowy oraz sok z dwunastnicy (z enzymami pomagającymi w trawieniu) – przedostający się do niej z żołądka pokarm miesza się z tymi płynami. W ten sposób rozpoczyna się kolejny etap trawienia białek, tłuszczy i węglowodanów. W procesie tym bierze udział również błona śluzowa, która umożliwia wchłanianie niezbędnych składników pokarmowych. Treści pokarmowe wchłaniają się w dwóch jej końcowych odcinkach: dolnym i wstępującym.

W dwunastnicy rozpoczynają się skurcze perystaltyczne, które przesuwają się w postaci fali, z prędkością wynoszącą od 2 do 25 cm/s, aż do odbytnicy. Dzięki nim treść pokarmowa może się przesuwać do kolejnych fragmentów układu pokarmowego.

Długość dwunastnicy sięga 20-30 cm, jest to najkrótsza część jelita cienkiego. Jej kształt może być różny, jednak najczęściej porównuje się go do litery „U”. Dwunastnica złożona jest z czterech części, takich jak:

• górna – jest to tzw. opuszka, która zaczyna się na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego, w pobliżu odźwiernika, natomiast kończy się przy szyjce pęcherzyka żółciowego,
• zstępująca – to biegnąca w dół część dwunastnicy, rozpoczyna się przy szyjce pęcherzyka żółciowego, a kończy się przy trzecim kręgu lędźwiowym,
• dolna (pozioma) – w początkowym odcinku układa się poziomo, później biegnie skośnie ku górze, a przy drugim kręgu lędźwiowym, przy pomocy zgięcia dwunastniczo-czczego przekształca się w jelito czcze, odbywa się w niej wchłanianie składników pokarmowych,
• wstępująca – biegnie ku górze, tworząc zagięcie dwunastnico-czcze, jest to ostatnia część dwunastnicy, jej długość wynosi około sześć centymetrów, odbywa się w niej wchłanianie składników pokarmowych.

Jelito czcze

Odbywa się w nim zasadnicza część procesu trawienia i wchłanianie pokarmów – przyjmują one konsystencję mleczka, co znacznie ułatwia ten proces. Długość jelita czczego wynosi od dwóch do trzech metrów, zajmuje ono lewą część jamy brzusznej. Płynnie przechodzi ono w jelito kręte (bez wyraźnie zarysowanej granicy), uznaje się, że obejmuje 2/5 jelita cienkiego (nie licząc dwunastnicy). Ma ono nieco grubszą ścianę od jelita krętego.

Jelito kręte

W nim kończy się proces trawienia oraz ostateczne wchłanianie produktów tego procesu. Jego długość wynosi około trzy metry, a jego kosmki oraz fałdy okrężne sprawiają, że powierzchnia wchłaniania jest znacznie większa niż w poprzednich fragmentach jelita. Zajmuje ono prawą i dolną część jamy brzusznej i przyjmuje się, że obejmuje 3/5 jelita cienkiego.

Jelito kręte od jelita grubego oddziela zastawka krętniczno–kątnicza . Dzięki niej flora bakteryjna nie jest w stanie przeniknąć z jelita grubego do jelita cienkiego. Dlatego też, jeśli zastawka nie działa prawidłowo, może dojść do rozrostu bakteryjnego.

Choroby jelita cienkiego

Najczęstsze choroby jelita cienkiego to:

• zapalenie jelita cienkiego,
• niedrożność jelita cienkiego,
• martwica jelita cienkiego,
• celiakia,
• nowotwór jelita cienkiego.

Badanie jelita cienkiego

Jak zbadać jelito cienkie? Najczęściej stosuje zabieg zwany endoskopią. Polega on na tym, że do światła jelit wprowadza się rurę endoskopową, zwieńczoną kamerą. Badanie pozwala wykryć zmiany chorobowe oraz pobrać pewne fragmenty jelita. Najczęściej wykonuje się je w przypadku podejrzeń o schorzenia układu trawiennego, a więc np. zapalenia, guzy, wrzody oraz polipy jelita cienkiego.

Jak zadbać o jelita?

Nieprawidłowe działanie jelit objawia się biegunkami, zmęczeniem, wahaniami nastroju, zaparciami czy problemami skórnymi. Dlatego też warto o nie odpowiednio dbać. W tym celu należy:

• pić przynajmniej dwa litry wody dziennie,
• spożywać produkty z błonnikiem,
• wprowadzić do jadłospisu kiszonki,
• regularnie uprawiać aktywność fizyczną,
• unikać stresu.

Oczyszczanie jelita cienkiego

Raz na jakiś czas warto zdecydować się na oczyszczanie jelita cienkiego. Dzięki niemu można pozbyć się toksyn oraz innych, zbędnych produktów przemiany materii. Pozbawione szkodliwych związków jelito lepiej spełnia swoje funkcje. Aby odpowiednio je oczyścić, warto przyjmować środki poprawiające trawienie, czyli np. produkty z pepsyną w składzie. Zalecane jest również zażywanie preparatów z korzenia prawoślazu – umiejętnie wchłaniają one toksyny oraz zmniejszają stany zapalne. Dobrze sprawdza się tu także tłoczony na zimno olej lniany, który wykazuje się działaniem przeciwzapalnym.

Źródło:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459366/