Jak sprawdzić, czy po szczepionce uzyskaliśmy odporność? Specjaliści wyjaśniają

Narodowy Program Szczepień trwa. W związku z tym wiele osób zastanawia się, czy istnieje sposób, by sprawdzić, czy po podaniu szczepionki przeciwko COVID-19 faktycznie uzyskaliśmy pełną odporność przeciwko chorobie. Jak wyjaśniają eksperci z inicjatywy Nauka przeciw Pandemii, pomocne będą testy określające poziom IgG. Najlepiej przeprowadzić je 7-14 dni po otrzymaniu drugiej dawki.

Testy serologiczne

„Program szczepień przeciwko COVID-19 trwa, a jednocześnie coraz więcej osób interesuje się testami serologicznymi, które pozwalają częściowo ocenić odpowiedź układu odpornościowego na podany preparat” – wyjaśniają eksperci medyczni z inicjatywy Nauka przeciw Pandemii.

Warto więc wiedzieć, jakiego typu test wybrać i w którym momencie go przeprowadzić.

„Po podaniu szczepionki przeciwko COVID-19 dochodzi do stymulacji kilku różnych procesów układu odpornościowego. Tylko jeden z nich polega na produkcji specyficznych przeciwciał skierowanych przeciwko wirusowi SARS-CoV-2” – wyjaśnia dr hab. Piotr Rzymski z Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.

Czy można zweryfikować, czy rozwinęła się u nas prawidłowa odpowiedź? Jak tłumaczy ekspert: tak, chociaż należy pamiętać o pewnych ograniczeniach.

„Po pierwsze – że testy różnią się wiarygodnością; znaczenie ma też rodzaj testu. W przypadku, kiedy chodzi o sprawdzenie długotrwałej ochrony, ważne będą przeciwciała klasy IgG, które pojawiają się dosyć późno po chorobie, ale też najdłużej utrzymują się w organizmie” – dodaje.

Testy immunologiczne, które obecnie są dostępne na rynku, pozwalają ocenić obecność w surowicy różnych klas przeciwciał przeciwko SARS-CoV-2: IgA, IgM oraz IgG. Dopuszczone do użytku szczepionki pobudzają produkcję przeciwciał wszystkich trzech klas.

„Jednak w praktyce dla weryfikacji odpowiedzi układu odporności po podaniu szczepionki zastosowanie mają testy określające poziom IgG, które nazywane są przeciwciałami późnej fazy, i których podwyższony poziom utrzymuje się dłużej niż IgM. Do tego celu należy wybierać tylko i wyłącznie testy ilościowe, które cechują się wysoką wiarygodnością uzyskanych wyników. Takie badania należy przeprowadzać w certyfikowanych laboratoriach” – wyjaśnia prof. Krzysztof Pyrć z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jak tłumaczą specjaliści, u pacjentów, którzy przeszli zakażenie SARS-CoV-2, przeciwciała IgG mogą być skierowane przeciw różnym elementom wirusa, m.in. białka nukleokapsydu (N). U osób zaszczepionych pobudzana jest tylko produkcja tych skierowanych przeciwko białku S. W związku z tym chcąc ocenić efekt działania szczepionki można wybrać jeden z kilku testów.

Przystąpienie do badania nie wymaga specjalnego przygotowania, nie trzeba być na czczo. Pobieranym materiałem jest krew żylna.

Kiedy najlepiej wykonać test?

Jak wynika z badań klinicznych szczepionek przeciwko COVID-19, które dopuszczone zostały do użycia na terenie UE, przeciwciała IgG powinny być wykrywalne nie wcześniej niż 14 dni po podaniu 1. dawki. Wykonanie testu immunologicznego wcześniej nie ma sensu. Zalecane jest, by test przeprowadzić 7-14 dni po otrzymaniu drugiej dawki.

Jak interpretować wyniki testów?

– Nie ma określonej górnej granicy normy dotyczącej poziomu przeciwciał IgG przeciwko SARS-CoV-2. W testach ustalony jest tylko próg, powyżej którego wynik uznaje się za pozytywny. W przypadku uzyskania wyniku pozytywnego należy przyjąć, że podanie szczepionki skutecznie pobudziło układ odporności” – wyjaśnia prof. Krzysztof Simon, specjalista w dziedzinie chorób zakaźnych.