Ucho wewnętrzne – budowa, funkcje i choroby

Zadaniem ucha wewnętrznego jest odbieranie drgań mechanicznych i przetwarzanie ich na impulsy nerwowe. Dzięki niemu możemy słyszeć, jest ono także ważnym elementem zmysłu równowagi. Jak zbudowane jest ucho wewnętrzne i jakie choroby mogą pojawić się w tym narządzie? Odpowiedź znajdziesz niżej.

Budowa ucha wewnętrznego

Mówiąc o anatomii ucha wewnętrznego należy zaznaczyć, że składa się on z połączonych ze sobą przestrzeni, pośród których wyróżnia się błędnik kostny oraz błędnik błoniasty. Błędnik kostny składa się z takich elementów, jak: przedsionek, ślimak oraz trzy kanały półkoliste. Błędnik błoniasty znajduje się z kolei wewnątrz błędnika kostnego, wypełnia go śródchłonka, czyli endolimfa.

Przedsionek

Przedsionek umiejscowiony jest tuż za kosteczkami słuchowymi ucha środkowego. Wypełniony jest płynem i prowadzi do okienka owalnego. Odchodzą od niego trzy kanały półkoliste. Najważniejszym zadaniem przedsionka jest odbieranie drgań mechanicznych oraz wzbudzanie drgań cząsteczek mechanicznych.

Ślimak

Ślimak to właściwy narząd słuchu, odpowiedzialny za odbieranie bodźców słuchowych. Połączony jest on z podstawą kanałów półkolistych.

Nazwa tego elementu nie jest przypadkowa, kształtem przypomina on bowiem muszlę ślimaka. Jest to zwinięty kanał kostny, którego długość wynosi 35 mm. Wewnątrz niego umieszczony jest błoniasty przewód ślimakowy, w którym płynie śródchłonka. W środku tego przewodu znajduje się narząd spiralny z licznymi komórkami zmysłowymi. Drgania dźwiękowe, które przekazywane są przez błonę bębenkową (w uchu zewnętrznym) i kosteczki słuchowe (w uchu środkowym), docierają do śródchłonki przewodu ślimaka, gdzie przekształcane są na impulsy elektryczne. Stamtąd biegną one do płatów skroniowych mózgu. Kora mózgowa je zapamiętuje i analizuje, a także przypisuje różne znaczenia. To sprawia, że jesteśmy w stanie zrozumieć różne słowa.

W przewodzie ślimakowym znajdują również dwie błony: błona podstawna i błona Reisnera. Na błonie podstawnej umiejscowiony jest narząd Cortiego. Zamienia on pobudzenia rzęsek na odpowiednie impulsy nerwowe, dzięki czemu możliwe jest słyszenie. W przypadku uszkodzenia tego elementu może dojść do całkowitej głuchoty.

Kanały półkoliste

Budowa ucha wewnętrznego człowieka obejmuje również błędnik (przedsionkowy), który składa się m.in. z woreczka oraz łagiewki połączonej z trzema kanałami półkolistymi. Na styku łagiewki i kanałów umieszczona jest bańka zawierająca nabłonek zmysłowy. Znajdująca się w przewodach endolimfa stymuluje receptory równowagi. Kiedy głowa się rusza, płyn oraz substancje galaretowate przemieszczają się,  co stymuluje komórki nerwowe. W ich wyniku  impulsy nerwowe związane z równowagą dochodzą do mózgu. W ten sposób błędnik informuje go o położeniu ciała w przestrzeni.

Choroby ucha wewnętrznego

Choroby ucha wewnętrznego – w porównaniu do schorzeń ucha środkowego czy zewnętrznego – są najtrudniejsze do wyleczenia. Warto tu wymienić chociażby zapalenie ucha wewnętrznego, chorobę Meniere’a czy nawet i szumy uszne. Należy powiedzieć również kilka słów na temat bólu ucha oraz jego uszkodzeń, które powstają w wyniku urazów.

Zapalenie ucha wewnętrznego

Zapalenie ucha wewnętrznego to choroba, która znana jest też jako „zapalenie błędnika”. Najczęściej jest ona rezultatem długo trwającego zapalenia ucha środkowego.

Główne objawy zapalenia ucha wewnętrznego to:

• zawroty głowy,
• zaburzenia równowagi,
• nudności,
• wymioty,
• szumy w uchu,
• oczopląs,
• problemy z widzeniem.

Leczenie ucha wewnętrznego często odbywa się w szpitalach, ponieważ w wyniku choroby mogą wystąpić groźne powikłania.

Choroba Meniere’a

Choroba Meniere’a, określana też mianem „wodniaka błędnika” czy „wodniaka endolimfatycznego”, obejmuje zarówno narząd słuchu, jak i narząd równowagi.

Główne objawy choroby Meniere’a to:

• silne i niespodziewane zawroty głowy,
• wymioty i nudności,
• zaburzenia równowagi.

Nieleczona choroba może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia struktur ucha wewnętrznego, co z kolei związane jest z uszkodzeniem narządu równowagi oraz nieodwracalnym upośledzeniem słuchu.

Szumy uszne

Szumy uszne to przypadłość, która może dotyczyć zarówno ucha wewnętrznego, jak i środkowego. W pierwszym przypadku następują one zwykle w wyniku urazu akustycznego, nagłej utraty słuchu czy też niedosłuchu.

Główne objawy szumów usznych to:

• dzwonienie w uszach,
• buczenie w uszach,
• piszczenie w uszach,
• problemy z zasypianiem,
• problemy z koncentracją,
• nadmierny stres.

W leczeniu szumów usznych stosuje się zwykle leki poprawiające ukrwienie mózgu i ucha wewnętrznego.

Ból ucha wewnętrznego

Ból ucha wewnętrznego może być spowodowany wieloma czynnikami. Wśród nich wymienia się:

• infekcje ucha,
• chorobę Meniere’a,
• zmiany ciśnienia powietrza (np. podczas pływania lub nurkowania),
• barotraumę,
• zapalenie wyrostka sutkowatego.

Aby ustalić dokładną przyczynę bólu ucha wewnętrznego, należy skonsultować się z laryngologiem.

Uszkodzenie ucha wewnętrznego

Uszkodzenie ucha wewnętrznego może być efektem różnego rodzaju urazów. Destrukcja poszczególnych jego elementów doprowadza czasem do złamania kości skroniowej lub stanu zapalnego ucha środkowego. Można wyróżnić kilka rodzajów urazów:

• urazy tępe – powodują złamania kości skroniowej,
• urazy penetrujące – zwykle są efektem postrzałów,
• urazy ciśnieniowe (barotrauma) – najczęściej są efektem nurkowania lub podróży lotniczych,
• urazy jatrogenne – związane są z negatywnymi skutkami interwencji medycznej.

Główne objawy uszkodzenia ucha wewnętrznego to:

• zawroty głowy,
• głuchota,
• niedosłuch,
• płynotok uszny,
• porażenie nerwu twarzowego,
• oczopląs,
• nudności,
• wymioty,
• zaburzenia równowagi,
• krwiak jamy bębenkowej.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK10946/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK551658/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2077664/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3872449/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4718163/