Babka jajowata – właściwości i zastosowanie byliny

Babka jajowata jest surowcem, którego nasiona i łupiny mają liczne korzystne właściwości zdrowotne. Jak stosować ten produkt, żeby poprawić pracę jelit lub wpłynąć na zmniejszenie stężenia cholesterolu we krwi? Gdzie można go kupić? Czym różni się babka jajowata od babki płesznik? Na te pytania znajdziesz odpowiedzi w poniższym artykule.

Co to jest babka jajowata?

Babka jajowata jest byliną o szerokim zastosowaniu w lecznictwie naturalnym. Prozdrowotne właściwości mają zarówno nasiona, jak i łupiny nasienne (łuski) tej rośliny. Babka jajowata występuje w krajach o ciepłym klimacie, m.in. w Hiszpanii i na Wyspach Kanaryjskich. Istotnymi producentami surowców z tej rośliny są również Indie, Stany Zjednoczone i Brazylia.

Nasiona i łupiny babki jajowatej

Nasiona babki jajowatej są drobne, owalne i śluzowate. Łuski tej rośliny, czyli łupiny powlekające nasiona, również zawierają znaczne ilości śluzu. Oba surowce mają jasnobrązowy kolor.

Zarówno nasiona, jak i łuski babki jajowatej są bardzo bogatym źródłem błonnika pokarmowego. W jednej łyżeczce (pięć gramów) łuski znajdziemy go ponad 4,3 gramy, czyli ilość pokrywającą prawie 20 proc. dziennego zapotrzebowania na ten składnik dla osoby dorosłej. W nasionach babki jajowatej znajduje się nieco mniej błonnika (3,2 gramy w jednej łyżeczce), jednak ten surowiec dostarcza w zamian więcej białka. W babce jajowatej znajdziemy bardzo niewielkie ilości węglowodanów oraz tłuszczu. Łyżeczka nasion babki jajowatej dostarcza 12 kcal, a łyżeczka łupin – 9 kcal.

Właściwości babki jajowatej

Działanie babki jajowatej opisano w wielu badaniach naukowych. W jakich sytuacjach stosowanie tego produktu ma udokumentowany korzystny wpływ na zdrowie?

Zaparcia

Zarówno nasiona, jak i łuski babki jajowatej poprawiają pracę jelit i wykazują łagodne działanie przeczyszczające. Zawarte w nich związki śluzowe mają zdolność do wiązania dużej ilości wody i w związku z tym po spożyciu pęcznieją w przewodzie pokarmowym. W prawie niezmienionej formie przechodzą do jelita grubego, gdzie znacznie zwiększają objętość mas kałowych. To zmusza jelita do pracy i pobudza odruch defekacji, a przez to zapobiega zaparciom lub je leczy.

Wysokie stężenie cholesterolu we krwi

Śluzy zawarte w babce jajowatej zwiększają lepkość treści pokarmowej. Dzięki tej właściwości wspomagają wydalanie żółci, z której w wątrobie powstaje cholesterol. Udokumentowano, że spożywanie nasion i łupin babki jajowatej w dawce 6-15 gramów dziennie istotnie wpływa na zmniejszenie stężenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL („złego” cholesterolu) we krwi.

Cukrzyca

Naukowcy wykazali także istotny wpływ spożycia babki jajowatej na obniżenie stężenia glukozy we krwi (glikemii). Na podstawie metaanalizy podsumowującej wyniki ponad 35 badań klinicznych stwierdzono, że u diabetyków regularnie stosujących ten surowiec uzyskuje się redukcję glikemii na czczo oraz znaczne obniżenie maksymalnego stężenia glukozy po posiłku. Poprawę parametrów związanych ze stężeniem cukru we krwi zaobserwowano także u osób zdrowych oraz pacjentów ze stanem przedcukrzycowym.

Przeciwwskazania do stosowania babki jajowatej

Wiemy już, że babka jajowata ma bardzo wiele właściwości korzystnych dla zdrowia. Nie oznacza to jednak, że jej spożycie jest zalecane każdej osobie. Wśród możliwych przeciwwskazań do spożywania babki jajowatej wymienia się:

• wiek poniżej szóstego roku życia,
• nadwrażliwość na substancje zawarte w babce jajowatej,
• niedrożność jelit,
• zaparcia spastyczne,
• trudności z defekacją po zażyciu środka przeczyszczającego,
• bóle brzucha o niewyjaśnionej przyczynie,
• krwawienia z odbytu,
• przepukliny,
• ciężkie choroby serca,
• choroby przełyku,
• niewyregulowaną cukrzycę lub cukrzycę leczoną insuliną (przy stosowaniu babki jajowatej konieczna może być zmiana dawkowania leku).

Dawkowanie babki jajowatej

Jaką ilość babki jajowatej można bezpiecznie stosować w codziennej diecie? W przypadku leczenia zaparć u dorosłych i dzieci powyżej 12. roku życia zaleca się spożycie około 10-30 gramów nasion lub 5-30 gramów łuski. Jako środek wspomagający obniżenie poziomu cholesterolu we krwi zalecana jest dawka około 10 gramów dziennie.

Powyższe dawki babki jajowatej najlepiej podzielić na dwie lub trzy części spożywane w kilkugodzinnych odstępach czasowych.

Bardzo ważne jest, żeby przy rozpoczęciu stosowania surowca podawać najpierw małe ilości (np. jedną łyżeczkę dziennie) i dopiero później ewentualnie stopniowo zwiększać spożywaną dawkę. Zapobiega to niepożądanym objawom ze strony przewodu pokarmowego, takim jak wzdęcia i dyskomfort w jamie brzusznej. Dolegliwości pojawiają się na skutek gwałtownego zwiększenia podaży błonnika u osób, które nie są przyzwyczajone do dużego spożycia tego składnika.

Jak jeść babkę jajowatą?

Najważniejszą zasadą przy jedzeniu nasion lub łuski babki jajowatej jest wypijanie przy tym wystarczającej ilości płynów. Optymalnie jedną łyżeczkę surowca powinniśmy połączyć z około ½ szklanki zimnej wody. Po dokładnym wymieszaniu spożywamy „miksturę” i popijamy dodatkowo wodą.

Babkę jajowatą najlepiej jeść pomiędzy posiłkami, ponieważ zawarty w niej błonnik może obniżać przyswajanie niektórych substancji odżywczych z innych pokarmów. Należy pamiętać o tym, żeby surowca nie spożywać razem z lekami (po spożyciu babki jajowatej odczekajmy przynajmniej godzinę przed przyjęciem doustnych środków farmakologicznych).

Gdzie i za ile można kupić babkę jajowatą?

Nasiona i łupiny można kupić w aptekach, sklepach ze zdrową żywnością, niektórych supermarketach i sklepach internetowych. Cena za 100 gram babki jajowatej waha się od około czterech do kilkunastu złotych.

Babka płesznik i babka jajowata

W wielu sklepach poza babką jajowatą możemy otrzymać także babkę płesznik, która często ma niższą cenę. Jaka jest różnica między babką jajowatą a babką płesznik? Tak naprawdę niewielka. Babka płesznik zawiera nieznacznie mniej błonnika oraz więcej tłuszczu niż nasiona i łuski babki jajowatej. Jej działanie w organizmie opiera się jednak na tej samej zasadzie. Informacje dotyczące celu i sposobu stosowania, przeciwwskazań do spożycia oraz dawkowania babki jajowatej można odnieść również do babki płesznik.

Babkę płesznik i babkę jajowatą możemy zastąpić innym produktem o podobnych właściwościach – siemieniem lnianym.

Bibliografia:

1. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J. (red.) (2013) Fitoterapia i leki roślinne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
2. Lambeau K. V., McRorie J. W. (2017) Fiber supplements and clinically proven health benefits: How to recognize and recommend an effective fiber therapy, Journal of the American Association of Nurse Practitioners, 29(4): 216-223.
3. Gibb R. D., McRorie J. W., Russell D. A. i wsp. (2015) Psyllium fiber improves glycemic control proportional to loss of glycemic control: a meta-analysis of data in euglycemic subjects, patients at risk of developing type 2 diabetes mellitus, and patients treated for type 2 diabetes mellitus, The American Journal of Clinical Nutrition, 102(6): 1604-1614.