Choroby krtani – przyczyny, objawy i metody leczenia

Do najczęstszych chorób krtani należy ostre zapalenie krtani rozwijające się w wyniku infekcji wirusowych i bakteryjnych. Nawracające stany zapalne krtani i tchawicy mogą prowadzić do powstania przewlekłego zapalenia krtani. Chory zaczyna skarżyć się na chrypkę, ból gardła, kaszel i zmianę tonu głosu. Objawy te obserwuje się także u osób z rakiem krtani, który w zaawansowanym stadium powoduje problemy z połykaniem i duszności.

Budowa i funkcje krtani

Krtań to początkowy odcinek dróg oddechowych, który przenosi powietrze z ust i nosa do tchawicy. Składa się z pięciu z chrząstek połączonych ze sobą błonami, więzadłami i mięśniami. U mężczyzn mocno zarysowana jest chrząstka tarczowata, czyli tzw. jabłko Adama. We wnętrzu krtani znajdują się mięśnie zwieracze, które zamykają drogi oddechowe w czasie przełykania pokarmu. Krtań to także wyspecjalizowany narząd fonacji umożliwiający wytwarzanie dźwięków. Głos powstaje dzięki drganiom strun głosowych.

Kto leczy choroby krtani? Diagnostyką chorób gardła i krtani zajmuje się laryngolog. W czasie badania lekarz może przyglądać się wypukłościom chrząstki tarczowatej, palpacyjnie badać struktury krtani lub wykonać laryngoskopię, która polega na wprowadzeniu do nosa giętkiego endoskopu i obejrzeniu gardła, podniebienia i fałdów głosowych. Do obrazowych technik badania krtani należą tomografia komputerowa (TK), za pomocą której można wykryć guzy krtani oraz rezonans magnetyczny (MR) pozwalający na uwidocznienie zmian przerzutowych.

Ostre i przewlekłe zapalenie krtani

Ostre zapalenie krtani powstaje na podłożu infekcyjnym i trwa krócej niż trzy tygodnie. Najczęściej wywołują je wirusy (rinowirusy i adenowirusy), rzadziej bakterie. Choroba może rozwinąć się także z powodu palenia papierosów, narażenia na czynniki drażniące, nadużywania głosu oraz stosowania niektórych leków, w tym glikokortykosteroidów. Nawracające zakażenia dróg oddechowych często prowadzą do przewlekłego zapalenia krtani. Schorzenie to pojawia się także u osób z alergiami, refluksem żołądkowo-przełykowym i zapaleniem zatok przynosowych. Zapaleniu krtani zwykle towarzyszy zapalenie tchawicy.

Najczęstszym rodzajem zapalenia krtani u dzieci jest ostre podgłośniowe zapalenie krtani, które stanowi 90 proc. przypadków. Dzieci chorują głównie w okresie jesienno-zimowym, ponieważ niskie temperatury powodują wychłodzenie krtani. Choć choroba ma zazwyczaj łagodny przebieg, ryzyko powikłań u noworodków i małych dzieci jest szczególnie wysokie, ponieważ w tym wieku krtań ma inne położenie i budowę anatomiczną.

Zapalenie krtani – objawy

Objawy zapalenia krtani pojawiają się już po dwóch lub trzech dniach od zakażenia. U chorego występuje:

• stan podgorączkowy lub gorączka,
• katar,
• ból gardła,
• dyskomfort podczas mówienia i połykania,
• chrypka,
• świst krtaniowy,
• w niektórych przypadkach bezgłos,
• duszący, suchy, szczekający kaszel (zwłaszcza u dzieci).

Jeśli dojdzie do jednoczesnego zapalenia krtani i tchawicy, chory odczuwa także bóle za mostkiem nasilające się podczas kaszlu. W przebiegu przewlekłego zapalania krtani objawy zazwyczaj nie są nasilone, jednak chorzy mają uczucie obecności ciała obcego w gardle. Czasem dochodzi też do zmiany barwy głosu. Jak leczyć krtań? Wszystko zależy od tego, jaka jest przyczyna choroby. Infekcje bakteryjne krtani leczy się antybiotykami, a w przypadku wysokiej temperatury podaje się leki przeciwgorączkowe. Zaleca się nawilżanie dróg oddechowych za pomocą inhalacji z soli fizjologicznej, nawadnianie organizmu oraz unikanie czynników podrażniających krtań.

Rak krtani

Rak krtani to najczęstszy nowotwór narządów głowy i szyi. U mężczyzn występuje aż siedmiokrotnie częściej niż u kobiet. Wyższe ryzyko zachorowania mają osoby palące papierosy – szansa na zachorowanie jest u nich ponad 30-krotnie większa niż u osób niepalących. Do innych czynników ryzyka należą: spożywanie alkoholu, narażenie na pył węglowy i wziewne substancje chemiczne.

Wyróżnia się trzy typy raków krtani: rak głośni, rak nagłośni oraz rak podgłośni. Objawy raka krtani zależą od jego umiejscowienia. U chorych z rakiem głośni pojawia się: chrypka, suchy kaszel, a na dalszym etapie rozwoju choroby duszność i dysfagia, czyli zaburzenia połykania. Rak nagłośni ma dynamiczny przebieg i szybko daje przerzuty do węzłów chłonnych. Początkowo objawy nie są charakterystyczne. Pacjenci skarżą się na uczucie ciała obcego w gardle i ból w trakcie połykania. O zaawansowanym stadium choroby świadczy brak możliwości połknięcia pokarmów o stałej konsystencji oraz pojawienie się świstu krtaniowego i duszności.

Diagnostyka nowotworu krtani obejmuje wywiad lekarski oraz badanie laryngologiczne, w trakcie którego pobiera się wycinek do badania histopatologicznego. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania raka i wielkości zmiany. Stosuje się zabiegi chirurgiczne, radioterapię, chemioterapię i laseroterapię. Wcześnie wykryty rak krtani jest wyleczalny nawet w 90 proc. przypadków.

Błonica krtani

Błonica krtani to choroba wywoływana przez bakterię maczugowca błonicy (Corynebacterium diphtheriae). Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową oraz poprzez bezpośredni kontakt z chorym. Bakterie dostają się do błon śluzowych, a produkowana przez nie toksyna przenika do krwioobiegu. Błonica rozwija się już od dwóch do pięciu dni od inkubacji C. diphtheriae. Schorzeniu towarzyszą ból gardła i gorączka, a także trudności w przełykaniu i oddychaniu. W przebiegu choroby obserwuje się szare bądź czarne błony martwicze oraz powiększone węzły chłonne.

W Polsce powszechne i obowiązkowe szczepienia przeciwko błonicy wprowadzono w 1954 roku, dzięki czemu od 2001 roku nie zaobserwowano ani jednego nowego przypadku choroby. Z przeprowadzonych badań wynika jednak, iż u osób po 40. roku życia występuje niski poziom przeciwciał przeciwko błonicy, co wiąże się z ryzykiem zachorowania na chorobę podczas przebywania w rejonach endemicznych bakterii C. diphtheriae. Z tego względu zaleca się, aby osoby dorosłe otrzymały dawki przypominające szczepionki przeciwbłoniczej.

Bibliografia:

1. Krzysztof Ślączka, Lidia Zawadzka-Głos, Stany zagrożenia życia w ostrych zapaleniach krtani u dzieci – ocena epidemiologii i postępowania, Nowa Pediatria 1/2014.
2. Jakub Mierzejewski i wsp., Ostre zapalenie krtani u dzieci, Na Ratunek 4/17.
3. Aleksandra Anna Zasada, Zakażenie Corynebacterium diphtheriae dawniej i dziś, PRZEGL EPIDEMIOL 2015; 69: 565 – 568.