Jesteśmy ślepi na problem ubóstwa menstruacyjnego w Polsce. „Otwórzmy oczy”, by przełamać okresowe tabu

„Podpaski za opaski” – to hasło przewodnie akcji „Otwórz oczy”, która jest inicjatywą organizacji zrzeszonych w ramach Okresowej Koalicji. Symbolem kampanii jest czerwona opaska na oczach, która ma zasłonić oczy postaciom na pomnikach w całej Polsce. By pokazać, jak ślepi jesteśmy na ubóstwo menstruacyjne. 

Nastolatki nie rozmawiają z rodzicami o menstruacji

Problem ubóstwa menstruacyjnego dotyka co piątą kobietę w naszym kraju a spośród 1,9 mld osób menstruujących na świecie, ok. 500 mln nie może w pełni dbać o higienę podczas okresu. Takie dane płyną z raportu opublikowanego przez Kulczyk Foundation. Ponadto aż 42 proc. kobiet deklaruje, że w ich domu o menstruacji się nie rozmawia, a temat jest krępujący dla aż 23 proc. badanych. Menstruuje blisko połowa społeczeństwa, a aż co piąta Polka boryka się z zakupem preferowanych środków higienicznych.

– Wiedza, zdrowie i higiena menstruacyjna mają fundamentalny wpływ na życie i dobrostan milionów ludzi na całym świecie: ich brak ma negatywne skutki w obszarze zdrowotnym, edukacyjnym, psychospołecznym i ekonomicznym. Dotyka niemal każdego aspektu życia dziewcząt i kobiet a w konsekwencji wpływa na całe społeczeństwo. Chcemy rozwiązać szereg problemów oraz zmienić sposób myślenia i mówienia o menstruacji – najwyższy czas! – tłumaczy dr hab. Iwona Chmura – Rutkowska z Okresowej Koalicji.

Brak rozmowy z najbliższymi oraz niewystarczająca wiedza nt. własnego ciała powodują, że menstruacja jest kwestią, która niemal nie funkcjonuje w przestrzeni publicznej, a problemy, jakie jej towarzyszą, są ignorowane. Miesiączka to wciąż temat tabu, o którym się nie rozmawia. Przykładem tego są np. dyskusje pod postami o menstruacji w social mediach, które budzą ogromne emocje i kontrowersje, nie tylko wśród męskiej części odbiorców.

Wykluczenie menstruacyjne to realne zagrożenie

Dodatkowo brak dostępu do odpowiednich artykułów menstruacyjnych oraz stygmatyzujące otoczenie może powodować wykluczenie menstruacyjne. Na te, w szczególności narażone są kobiety m.in. z niepełnosprawnością, z przemocowych rodzin/związków, przebywające w zakładach penitencjarnych, w szpitalach czy w kryzysie bezdomności.

– Nie możemy rozwiązać problemu, jeśli pozostawimy go niewidzialnym. Czas przełamać tabu i zacząć normalnie rozmawiać o problemach związanych z menstruacją. Dlatego nawołuję, żeby każdy zdjął czerwoną opaskę. Zobaczenie problemu to pierwszy krok, by zmienić rzeczywistość, w której żyjemy! – mówi Dominika Kulczyk, Prezeska Kulczyk Foundation, która weszła w skład Okresowej Koalicji.

„Podpaski za opaski”

 W terminie 26-28 maja Koalicja organizuje specjalny challenge na Instagramie – za każde zdjęcie osoby z czerwoną opaską na oczach z hasztagiem #podpaskizaopaski Okresowa Koalicja przekaże paczkę podpasek dla dziewczynek i kobiet, które ich potrzebują.

28 maja w Dzień Higieny Menstruacyjnej otworzymy również wystawę zdjęć pod hasłem „Otwórz oczy i zobacz”, pokazującą różne doświadczenia menstruacji i kobiecości na świecie. Fotografie wykonane przez Łukasza Bąka, Tomasza Lazara i Marka Straszewskiego będzie można zobaczyć w Elektrowni Powiśle w Warszawie oraz w Internecie.

Inicjatorem akcji jest Okresowa Koalicja, zrzeszenie organizacji oraz aktywistek/aktywistów i ekspertek/ekspertów działających na rzecz przeciwdziałania problemowi ubóstwa i wykluczenia menstruacyjnego w Polsce. Koalicja powstała 8 marca ogłaszając następne 12 miesięcy (do 8 marca 2022 r.) Rokiem Menstruacji.

Skutki ubóstwa menstruacyjnego

Ubóstwo menstruacyjne stanowi element szerszego problemu, jakim jest zdrowie i higiena menstruacyjna. Jest na tyle złożony i wielowymiarowy, że definiując ubóstwo menstruacyjne należy brać pod uwagę wszystkie jego składowe:

1. dostęp do preferowanych i odpowiednich środków higienicznych, takich jak tampony lub podpaski;
2. dostęp do bezpiecznych miejsc do zmiany i utylizacji artykułów menstruacyjnych oraz urządzeń sanitarnych;
3. znajomość i zrozumienie miesiączki jako procesu biologicznego oraz edukacji nt. zdrowia i higieny menstruacyjnej;
4. sprzyjające środowisko, w którym temat miesiączki nie jest piętnowany.

Brak możliwości dbania o zdrowie i higienę menstruacyjną powoduje skutki:

1. zdrowotne: endometriozę, infekcje układu moczowo-płciowego i ból,
2. psychospołeczne: piętno i poczucie wstydu,
3. edukacyjne: absencja szkolna i przymusowe porzucanie nauki,
4. ekonomiczne: ograniczona zdolność do zaangażowania się w pracę zawodową.

Jak inne państwa walczą z ubóstwem menstruacyjnym?

Poważne skutki ubóstwa menstruacyjnego w końcu zaczęły być dostrzegane przez kolejne rządy na świecie. Oto przykłady krajów, które podjęły działania zaradcze:

• W Szkocji od 2018 r. uczennice i studentki mają darmowy dostęp do podpasek w szkołach, a od 2020 r. dostęp ten rozszerzono dla wszystkich kobiet i osób menstruujących w kraju.
• W Nowej Zelandii i w Anglii w 2020 roku wprowadzono bezpłatne podpaski i tampony w szkołach.
• W 2021 r. we Francji wprowadzono darmowe podpaski i tampony na uczelniach.

 Zdrowie i higiena menstruacyjna to kwestie praw człowieka – to prawo do godności, które przysługuje każdemu człowiekowi bez względu na płeć. Niestety, ograniczony dostęp do środków menstruacyjnych i urządzeń sanitarnych oraz stygmatyzujące środowisko powodują, że część społeczeństwa nie może godnie żyć i funkcjonować w czasie menstruacji.

 Tekst napisany na podstawie materiałów przesłanych przez organizacje zrzeszone w ramach Okresowej Koalicji.