Guz liściasty piersi – objawy, diagnostyka i leczenie

Guz liściasty piersi to rzadka choroba nowotworowa o charakterze łagodnym lub złośliwym. W początkowym stadium może być trudna do wykrycia, ponieważ nie wywołuje żadnych typowych objawów. Guz jednak rośnie szybko, a choroba może mieć niespodziewany przebieg. Leczenie guza liściastego polega na chirurgicznym usunięciu zmiany. Jak diagnozuje się ten typ nowotworu i jakie są rokowania przy guzie liściastym?

Czym jest guz liściasty?

Guz liściasty (łac. tumor phyllodes) to nowotwór piersi, stanowiący mniej niż jeden proc. wszystkich przypadków nowotworów piersi. Zlokalizowany jest w obrębie sutka, w podścielisku tkanki piersiowej, a powstaje w końcowych odcinkach przewodów mlecznych. Wywodzi się z tkanki łącznej. W procesie chorobowym dochodzi w jej komórkach do większej liczby mitoz oraz powstawania atypowych jąder. Guz liściasty jest mieszanym guzem nabłonkowo-łącznotkankowym o zrębie zbudowanym z wrzecionowatych komórek. Niektóre guzy liściaste powstają z gruczolakowłókniaków. Najczęściej nowotwór ten występuje u kobiet w wieku 40-50 lat, choć zdarzają się przypadki zachorowania wśród nastolatek, a nawet u mężczyzn, którzy chorują na ginekomastię.

Wyróżnia się trzy rodzaje guzów liściastych i są to:

• guzy liściaste łagodne – występują najczęściej, podwajają swoją masę po około 116 dniach, nie naciekają na okoliczne tkanki,
• guzy liściaste graniczne – mogą odrastać i dawać przerzuty,
• guzy liściaste złośliwe określane mianem mięsaków złośliwych, podwajają masę w ciągu 36 dni, naciekają na sąsiadujące tkanki, mogą prowadzić do śmierci.

Podział ten powstał na podstawie cech histopatologicznych nowotworów. Guz liściasty namnaża się i rozrasta promieniście, ma skłonność do nawrotów i tworzenia przerzutów. Najczęściej występuje jednostronnie. Zazwyczaj osiąga średnią wielkość od czterech do siedmiu centymetrów i nie powoduje dolegliwości bólowych. W niektórych przypadkach wykryty guz może mieć wielkość nawet 15-20 cm. Mięsaki złośliwe najczęściej osiągają większe rozmiary i szybciej rosną od guzów łagodnych. Guz liściasty zawdzięcza swoją nazwę strukturze oglądanej pod mikroskopem, która przypomina liście kapusty.

Objawy guza liściastego

Guz liściasty to pojedynczy, twardy twór, który nie wywołuje charakterystycznych objawów ani nie powoduje bólu. Na jego obecność może wskazywać zniekształcenie brodawki spowodowane uciskiem. W przypadku guza o dużej wielkości zdarza się, że znajdująca się nad nim skóra jest naciągnięta, a przez prześwitujące naczynia żylne przybiera niebieską barwę. Jeśli kobieta regularnie bada sobie piersi i mierzy temperaturę, może wyczuć zgrubienie (szacuje się, że aż 80 proc. kobiet z guzem liściastym ma zmianę wyczuwalną palpacyjnie) lub podwyższoną temperaturę jednej piersi. Czasem na skórze piersi tworzą się owrzodzenia lub czerwone plamy.

Jedynym objawem guza liściastego, który wyróżnia go na tle innych guzów piersi jest jego szybki wzrost, nie mniej jednak ze względu na brak swoistych objawów, guz liściasty jest trudny do wczesnego wykrycia, dlatego tak ważne jest regularne poddawanie się badaniom kontrolnym.

Wykrywanie guza liściastego

Diagnostyka guza liściastego obejmuje dokładny wywiad lekarski wraz z oceną stanu klinicznego pacjenta oraz wykonanie badań obrazowych i histopatologicznych. Podstawowymi badaniami są mammografia oraz ultrasonografia piersi, dzięki którym można potwierdzić obecność guza. Następnie wykonuje się biopsję cienko- lub gruboigłową w celu pobrania fragmentu materiału. Standardem diagnostyki jest biopsja gruboigłowa, która umożliwia uzyskanie fragmentu tkanki nowotworowej. Badanie mikroskopowe pozwala na ocenę charakteru guza, w tym stopnia jego złośliwości i podjęcie leczenia.

Leczenie guza liściastego

Celem leczenia guza liściastego jest usunięcie zmiany. W przypadku guza łagodnego dokonuje się jego resekcji wraz z zachowaniem 1 cm marginesu zdrowych tkanek. Nawroty stwierdza się u około ośmiu proc. pacjentek. Zaobserwowano, że niezłośliwe i graniczne guzy liściaste mogą nawracać i przekształcać się w guzy złośliwe. Guzy graniczne i złośliwe wycina się z większym marginesem zdrowych tkanek, co często związane jest z wykonaniem mastektomii czyli usunięcia piersi wraz z brodawką piersiową. Węzły chłonne nie zostają usunięte, ponieważ guz liściasty nie rozprzestrzenia się poprzez naczynia limfatyczne. Inne metody leczenia, w tym chemioterapia i radioterapia nie wykazują skuteczności w leczeniu guza liściastego.

Guz liściasty – rokowania

Rokowania u chorych z guzem liściastym zależą od rodzaju zmiany i wielkości guza. Po wycięciu guza o charakterze łagodnym ryzyko wznowy jest niewielkie. Guzy graniczne po resekcji mogą odrastać, ale rzadko dają przerzuty. Szacuje się, że wznowy miejscowe dotyczą ok. 25 proc. pacjentów, natomiast przerzuty odległe występują u 5 proc. przypadków. Guzy złośliwe cechują się wysokim ryzykiem przerzutów i nawrotów. Ryzyko przerzutów i wznowy wynosi aż 25 proc. Przerzuty zlokalizowane są w płucach i kościach, a czasem także w węzłach chłonnych. Najczęściej obserwuje się je w ciągu pierwszych trzech lat. pięcioletnie przeżycie chorych ze złośliwym guzem liściastym wynosi ok. 65 proc. Im wcześniej nowotwór zostanie wykryty i rozpocznie się odpowiednie leczenie, tym lepsze są rokowania.

Bibliografia:

1. Zbigniew I. Nowecki, Arkadiusz Jeziorski, „Chirurgiczne leczenie zmian nowotworowych piersi”, ONKOLOGIA W PRAKTYCE KLINICZNEJ — EDUKACJA 2017, tom 3, nr 3.
2. Iwona Gisterek i wsp., „Naciekający rak przewodowy z komponentą guza liściastego piersi – opis przypadku”, NOWOTWORY, Journal of Oncology, 2007, volume 57, number 6, 692-694.
3. Chagkrit Ditsatham, Wilaiwan Chongruksut, „Phyllodes tumor of the breast: diagnosis, management and outcome during a 10-year experience”, 2019.