Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy

Przewlekłe niedokrwienie kończyn to stan, w którym przepływ krwi przez tętnice biegnące od serca do nóg, jest ograniczony. Jego charakterystycznym objawem są chromanie przestankowe (ból i drętwienie), które pojawiają się przy wykonywaniu pracy mięśniowej. Nie należy tego stanu ignorować, ponieważ w skrajnych przypadkach może skutkować amputacją kończyny.

Co to jest przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych?

Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych to zespół objawów, będących efektem zwężenia lub zamknięcia najważniejszych szlaków tętniczych kończyn, w wyniku czego niewystarczająca ilość tlenu dopływa do tkanek. Warto zaznaczyć, że objawowa postać choroby występuje kilkukrotnie częściej niż ta bezobjawowa. Najczęściej ze stanem tym zmagają się mężczyźni (dwukrotnie częściej niż kobiety), i to głównie po 65. roku życia.

Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych – objawy

Na początku nie są widoczne żadne objawy przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych.

Z czasem pojawiają się jednak takie symptomy, jak:

• parestezje,
• nadmierna męczliwość kończyn,
• większa wrażliwość kończyn na zimno,
• chromanie przestankowe (czyli ból, który pojawia się regularnie przy wykonywaniu określonej pracy mięśni, np. chodzenia, pojawia się on poniżej miejsca zwężenia tętnicy, najczęściej w okolicach łydki, choć często obejmuje także stopy, pośladki i uda), z czasem bóle te mogą mieć charakter stały (początkowo odczuwalne są jedynie w nocy i zmniejszają się po opuszczeniu nóg w dół, później jednak pojawiają się w ciągu dnia i zwiększają się podczas wysiłku fizycznego, zwykle rozpoczynają się w palcach, później obejmują stopę, a następnie podudzie),
• blada lub sina skóra stóp,
• nieobecne lub asymetryczne tętno w tętnicach poniżej zwężenia lub zamknięcia,
• przebarwienia skóry kończyn dolnych,
• utrata owłosienia na skórze kończyn dolnych,
• owrzodzenia, martwica i zgorzel palców (świadczą o najwyższym zaawansowaniu choroby, w skrajnych przypadkach prowadzą do amputacji)
• zespół Leriche’a (chromanie przestankowe, brak tętna w pachwinach, zaburzenia erekcji).

Warto dodać, że odległość, po której pojawia się ból, określana jest mianem „dystansu chromania przestankowego”. Umożliwia ona określenie w przybliżeniu poziomu niedokrwienia kończyny.

Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny

W większości przypadków przyczyną przewlekłego niedokrwienia kończyn jest miażdżyca. Na pojawienie się tego stanu wpływają tez różne inne czynniki:

• palenie,
• starszy wiek,
• cukrzyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• duża ilość cholesterolu całkowitego,
• mała ilość cholesterolu HDL,
• otyłość,
• miażdżyca innych naczyń (np. tętnic szyjnych, tętnic wieńcowych),
• siedzący tryb życia,
• stres,
• zespół metaboliczny,
• czynniki prozakrzepowe.

Leczenie przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych

W przypadku wystąpienia opisanego wyżej chromania przestankowego, warto udać się do angiologa, który specjalizuje się w leczeniu chorób naczyń. Po wykryciu stanu przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych należy działać profilaktycznie, by zminimalizować ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, udaru mózgu czy też zawału serca. Stosuje się wówczas następujące leki:

• poprawiające przepływ krwi – pentoksyfilina i cilostazol, które łagodzą objawy,
• zmniejszające ilość lipidów – statyny, dzięki którym poprawiają się rokowania przy schorzeniach układu sercowo-naczyniowego, dobrze też oddziałują one na chromanie przestankowe,
• przeciwpłytkowe – np. kwas acetylosalicylowy, zabezpieczają one przed groźnymi zaostrzeniami, a więc np. amputacją kończyny, a także udarem mózgu i zawałem serca,
• nasercowe – wykorzystywane są leczeniu nadciśnienia tętniczego oraz choroby niedokrwiennej serca, przy czym wpływają nie tylko na serce, ale i na ogólne rokowania.

Istotna jest również zmiana stylu życia: zdrowe odżywianie się, regularna aktywność fizyczna czy też zaprzestanie palenia. Zaleca się pacjentowi współpracę nie tylko z lekarzem, ale również pielęgniarką i dietetykiem. Rekomenduje się mu rehabilitację, przy czym jedną z najskuteczniejszych metod jest kinezyterapia, którą powinno się przeprowadzać pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Zazwyczaj rehabilitacja trwa od trzech do sześciu miesięcy, trzy razy w tygodniu, przez 35-40 minut. Wskazany jest też regularny trening marszowy, najlepiej trzy razy w tygodniu, przez 30-60 minut. Jeśli pacjent lubi jeździć na rowerze, może zamiast spaceru przejeżdżać około 10 km dziennie.

Stale należy badać również stężenie cholesterolu – zarówno LDL, jak i HDL, a także ilość trójglicerydów. Samo stężenie cholesterolu reguluje się również przy pomocy odpowiednich leków. W trudnych przypadkach wskazany jest zabieg (angioplastyka) lub operacja:

• endarterektomia – jej celem jest udrożnienie tętnic, które następuje dzięki usunięciu blaszek miażdżycowych,
• sympatektomia – podczas takiej operacji miejscowo niszczy się nerwy, aby zwiększyć przepływ krwi, a także złagodzić bóle będące rezultatem zwężonych naczyń,
• amputacje – niekiedy są konieczne w przypadku martwicy tkanek,
• przeszczepy, podczas których omija się niedrożne naczynia.

Diagnostyka przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych

Rozpoznania choroby dokonuje się na podstawie zgłaszanych przez chorego dolegliwości. W diagnostyce przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych wykorzystuje się również takie metody, jak:

• pomiar ciśnienia tętniczego,
• badania laboratoryjne,
• wskaźnik kostkowo-ramienny (ABI),
• badanie USG z oceną dopplerowską przepływu krwi,
• angiografia rezonansu magnetycznego,
• angiografia tomografii komputerowej,
• cyfrowa angiografia subtrakcyjna,
• test wysiłkowy na bieżni ruchomej.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1070983/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4827334/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5927064/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5997105/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7003198/