Mięsień zębaty przedni – budowa, funkcje i ćwiczenia

Mięsień zębaty przedni to płaski, duży mięsień klatki piersiowej. Dzięki niemu możliwe jest obracanie łopatki oraz pociąganie stawu ramiennego do przodu i do dołu. Nieprawidłowe działanie mięśnia zębatego przedniego bądź uraz jego unerwienia może skutkować odstawaniem łopatki. Gdzie znajdują się przyczepy mięśnia zębatego przedniego i jakie ćwiczenia wykonywać, aby go zaktywizować?

Mięsień zębaty przedni – budowa

Mięsień zębaty przedni (musculus serratus anterior) to czworokątny mięsień, który otacza dookoła ścianę klatki piersiowej i łączy się z wewnętrznym brzegiem łopatki. Mięsień ten zaliczany jest do mięśni powierzchownych klatki piersiowych, do których należą również: mięsień piersiowy większy, mięsień piersiowy mniejszy i mięsień podobojczykowy.

Początkowy przyczep mięśnia zębatego przedniego obejmuje dziewięć górnych żeber, natomiast przyczepem końcowym jest brzeg przyśrodkowy łopatki od strony wewnętrznej. Swoją nazwę mięsień zawdzięcza charakterystycznemu kształtowi – od żeber odchodzi dziesięcioma pasmami przypominającymi zęby. Mięsień kieruje się ku tyłowi i biegnie pod łopatkę. W jego budowie wyróżnia się trzy części: część górną, która jest najgrubsza; część środkową uznawaną za najcieńszą oraz część dolną.

Mięsień zębaty przedni unerwiany jest przez nerw piersiowy długi, który schodzi z pachy po powierzchni mięśnia pod skórą. Unaczynieniem dla tego mięśnia jest  tętnica piersiowa boczna i tętnica piersiowo-grzbietowa.

Funkcje mięśnia zębatego przedniego

Do funkcji mięśnia zębatego przedniego należą:

• wspomaganie czworobocznego obrotu łopatki i przyciskanie jej do klatki piersiowej,
• przesuwanie łopatki do przodu,
• pociąganie barku ku dołowi,
• unoszenie ramienia i ruchy ręki ustawionej w poziomie,
• działanie jako pomocniczy mięsień wdechowy.

Urazy mięśnia zębatego przedniego

Niewydolność mięśnia zębatego przedniego może być jedną z przyczyn odstającej łopatki. Dysfunkcja ta bardzo często związana jest z nadmiernym napięciem mięśnia piersiowego mniejszego, mięśnia dźwigacza łopatki i mięśnia czworobocznego. Mięśnie te wykonują wtedy wzmożoną pracę, podczas gdy mięsień zębaty przedni pozostaje nieaktywny. U niektórych osób obserwuje się „łopatkę skrzydłowatą”. Ma to związek z unerwieniem mięśnia zębatego, które pochodzi z nerwu piersiowego długiego – taka lokalizacja sprawia, że nerw jest narażony na urazy. Jego uszkodzenie może skutkować porażeniem mięśnia zębatego i ustąpieniem skurczu mięśnia, a w konsekwencji odstawaniem łopatki od klatki piersiowej. Do nieprawidłowego ustawienia łopatki przyczynia się również skolioza.

Ze względu na fakt, że górna część mięśnia zębatego przedniego odpowiada za pociąganie stawu ramiennego do przodu, urazy mogą prowadzić do zaburzeń ruchu w tym stawie. Co powoduje ból mięśnia zębatego przedniego? Najczęściej długotrwałe przeciążenie mięśnia i nacisk na punkty spustowe, czyli zgrubienia w obrębie mięśnia lub powięzi. Do przeciążenia mięśnia może dojść podczas biegowego treningu interwałowego (w czasie którego ruchy rąk aktywizują mięsień zębaty przedni) oraz w wyniku kaszlu, ze względu na rolę mięśnia zębatego w procesie oddychania.

Mięsień zębaty przedni – rehabilitacja i ćwiczenia

Osoby zmagające się z problemem odstającej łopatki powinny wykonywać ćwiczenia rozciągające i wzmacniające, które przywrócą równowagę mięśniową. Ważne jest wzmacnianie nie tylko mięśnia zębatego przedniego, ale i mięśnia piersiowego mniejszego, mięśnia dźwigacza łopatki, mięśnia czworobocznego oraz mięśnia równoległobocznego. Do tego celu przyda się taśma. Mięsień zębaty przedni można aktywizować poprzez następujące ćwiczenie: przyjmij pozycję stojącą, weź w dłoń taśmę, stań w rozkroku tak, by lewa noga była ugięta w kolanie, a prawa wyprostowana; wysuwaj kończynę górna do przodu, czując opór taśmy i jednocześnie dociskając łopatkę do klatki piersiowej.

Na wystające łopatki można stosować także inne ćwiczenia:

1. Połóż się na brzuchu, włóż pod brzuch zrolowany ręcznik. Unoś głowę oraz zgięte ręce nad podłoże. Pozycję utrzymuj od trzech do pięciu sekund.
2. Przyjmij taką samą pozycję jak w poprzednim ćwiczeniu. Unieś nieznacznie głowę, ręce i nogi do takiej wysokości, aby znajdowały się na przedłużeniu kręgosłupa. Utrzymuj pozycję od trzech do pięciu sekund.
3. Usiądź w klęku podpartym, ręce ułóż przed sobą. Przesuwaj ręce do przodu, bez ich odrywania. Gdy poczujesz opór, wytrzymaj w pozycji od trzech do pięciu sekund.

Bibliografia:

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka. Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Ignasiak Z., Anatomia układu ruchu, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2013.