Klatka piersiowa lejkowata – przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia

Klatka piersiowa lejkowata (inaczej klatka piersiowa szewska) to jedna z najczęstszych deformacji klatki piersiowej. W wyniku jej rozwoju dochodzi do zapadnięcia się dolnej części mostka wraz z przylegającymi do niego częściami żeber. Nieprawidłowo ukształtowana klatka piersiowa prowadzi do takich objawów jak duszności i zaburzenia pracy serca. Leczenie schorzenia polega na operacji oraz stosowaniu odpowiednich ćwiczeń.

Co to jest klatka lejkowata?

Klatka piersiowa lejkowata, nazywana też klatką piersiową szewską (pectus excavatum – PE) to wada wrodzona klatki piersiowej powstająca na podłożu genetycznym. Prawidłowo ukształtowana klatka piersiowa jest dobrze wysklepiona i składa się z 12 par żeber, które łączą się z tyłu z odpowiednimi kręgami kręgosłupa piersiowego. Mostek i przednia ściana klatki piersiowej to najbardziej wysunięte do przodu elementy ciała. W klatce piersiowej lejkowatej dochodzi do zagłębienia się mostka i chrząstek żebrowych. Trzon mostka jest wygięty ku tyłowi, natomiast rękojeść znajduje się w prawidłowej pozycji.

Deformacja ma postać lejkowatego zagłębienia (przypominającego nieco dziurę w klatce piersiowej), którego szczyt zlokalizowany jest na wysokości połączenia wyrostka mieczykowatego i trzonu mostka. Zmiany w większości przypadków są asymetryczne i dno „lejka” jest przesunięte w lewo lub prawo od linii środkowej. W przypadku zmian symetrycznych „lejek” znajduje się w linii środkowej. Z powodu załamania żeber powstają dwa garby.

Szewska klatka piersiowa – przyczyny powstawania

Przyczyny rozwoju szewskiej klatki piersiowej nie zostały do końca poznane. Nieprawidłowości w budowie klatki piersiowej pojawiają się już na etapie rozwoju zarodkowego od ok. 35 dnia ciąży i dotyczą 1 na 1000 noworodków. Czynniki genetyczne odpowiadają za ok. 45 proc. przypadków występowania wklęsłej klatki piersiowej. Sugeruje się, że lejkowata klatka piersiowa spowodowana jest zaburzeniami w obrębie układu mięśniowego, nadmiernym wzrostem żeber oraz wiotkim przyczepem mostka do przepony. Schorzenie to pojawia się pięć razy częściej u chłopców niż u dziewczynek.

Objawy klatki piersiowej lejkowatej

Wklęsła klatka piersiowa u dzieci nie zawsze widoczna jest tuż po urodzeniu. Często zmiany pojawiają się wraz z wiekiem, ponieważ klatka piersiowa rośnie aż do 18-20 roku życia. Do charakterystycznych objawów szewskiej klatki piersiowej u dziecka należą wydatny brzuch, zaokrąglone łopatki oraz wysunięte do przodu barki i głowa. Wygięcie ku tyłowi motka i żeber skutkujące zapadniętą klatką piersiową prowadzi do zmniejszenia jej przednio-tylnego wymiaru, a to z kolei powoduje spadek pojemności życiowej płuc. Osoby dotknięte tą deformacją są narażone na:

• nawracające zapalenia oskrzeli i płuc,
• zmniejszoną tolerancję wysiłku,
• duszności,
• dolegliwości bólowe w klatce piersiowej,
• nieprawidłowo położone serce,
• szmery sercowe,
• częściowy ucisk na serce,
• wypadanie płatka zastawki mitralnej,
• objawy astmatyczne.

U niektórych osób klatka piersiowa lejkowata współwystępuje ze skoliozą czy płaskostopiem, rzadziej z zespołem Marfana lub zespołem Loeysa i Dietza, które należą do genetycznych chorób tkanki łącznej. Deformacja jest również przyczyną zaburzeń psychospołecznych, w tym obniżonego poczucia własnej wartości i stanów depresyjnych. W obawie przed reakcją rówieśników dzieci unikają kontaktów społecznych, nie korzystają z basenów, a nawet rezygnują z aktywności fizycznej.

Klatka piersiowa lejkowata – diagnostyka

Klatkę piersiową lejkowatą rozpoznaje się u noworodków tuż po urodzeniu. U starszych dzieci i nastolatków trudniej o szybkie rozpoznanie. Rodzice, którzy zauważą u swoich dzieci niepokojące objawy mogące wskazywać na klatkę piersiową szewską, powinni udać się do pediatry, który przeprowadzi badanie fizykalne i oceni stan zdrowia dziecka. Konieczne będzie również wykonanie zdjęcia RTG klatki piersiowej lub tomografii komputerowej pozwalające na pomiar wielkości klatki lejkowatej i dobór odpowiedniego leczenia.

Do jakiego lekarza powinna udać się osoba w wieku dorosłym, u której występuje klatka piersiowa lejkowata? Na początku należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który wystawi skierowanie do poradni specjalistycznej. Dokładne badania oraz określenie metody leczenia przeprowadza torakochirurg. Ze względu na ryzyko zaburzeń serca u pacjentów przeprowadza się elektrokardiografię (EKG) i echokardiografię.

Jak leczyć klatkę piersiową?

Leczenie klatki piersiowej szewskiej dzieli się na zachowawcze, mające na celu spowolnienie rozwoju choroby oraz operacyjne pozwalające na zmniejszenie lub wyeliminowanie objawów i poprawę wyglądu klatki piersiowej. Operację klatki piersiowej lejkowatej przeprowadza się m.in. metodą Nussa, która polega na wypchnięciu i uniesieniu mostka poprzez umieszczenie pod nim specjalnej płytki wykonanej z tytanu lub stali. Zapadniętą klatkę piersiową koryguje się także wykonując zabieg metodą Ravitcha, podczas którego usuwane są przymostkowe fragmenty chrząstek żebrowych, a następnie umieszcza się stalowe rozpórki mające za zadanie podtrzymywać i podwyższać mostek. Operacja szewskiej klatki piersiowej niesie ze sobą ryzyko powikłań, jednak leczenie daje bardzo dobre rezultaty.

Klatka szewska – ćwiczenia

Klatka piersiowa lejkowata u dzieci i dorosłych jest wskazaniem do rehabilitacji. Ćwiczenia na zapadniętą klatkę piersiowa mają na celu uaktywnienie mięśni oddechowych oraz wzmacnianie mięśni brzucha i grzbietu odpowiadających za utrzymanie prawidłowej postawy ciała. Osobom chorym zaleca się kinezyterapię, w skład której wchodzą ćwiczenia ogólnokondycyjne i ćwiczenia oddechowe. Regularna rehabilitacja ruchowa i odpowiednie ćwiczenia na klatkę piersiową szewską wpływają zarówno na zwiększenie ruchomości klatki piersiowej jak i korygowanie wad postawy.

Bibliografia:

1. Wilczyński J., Korekcja wad postawy człowieka, Wydawnictwo Anthropos, 2005.
2. S. Gaździk, Ortopedia i traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005.