Uzębienie – ile zębów ma człowiek? Kiedy wychodzą zęby?

Uzębienie to jeden z elementów układu stomatognatycznego, który odpowiedzialny jest przede wszystkim za żucie, mowę oraz połykanie. Uzębienie człowieka, składające się z łuku zębowego górnego i dolnego, różni się w zależności od jego wieku. Odmienny jest także kształt i wielkość poszczególnych zębów. Ile zębów ma zatem dorosły człowiek, a ile dziecko? Czym jest wyrzynanie zęba? Kiedy pojawiają się pierwsze zęby mleczne, a kiedy należy spodziewać się zębów stałych?

Uzębienie dorosłego człowieka – ile zębów ma człowiek?

Uzębienie dorosłego człowieka składa się z 32 tzw. zębów stałych, które różnią się od siebie wielkością i kształtem. Ich rozmieszczenie w łuku zębowym – górnym i dolnym – opisuje się za pomocą tzw. wzoru zębowego. Jest to sposób opisu uzębienia stosowany u wszystkich ssaków, w tym u ludzi. Typ i liczbę zębów określa się w nim dla każdej połowy łuku zębowego za pomocą liter i cyfr, gdzie litery – I, C, P, M – pochodzą od łacińskich nazw zębów, zaś cyfry oznaczają ilość zębów po jednej stronie.

Pełne uzębienie dorosłego człowieka w każdym łuku zębowym składa się z:

• czterech siekaczy – z łac. incisivi „I”,
• dwóch kłów – z łac. canini „C”,
• czterech zębów przedtrzonowych – z łac. premolares „P”,
• sześciu zębów trzonowych – z łac. molares „M”.

Uzębienie dziecka – kiedy wychodzą zęby?

Wyrzynanie się zęba to długotrwały proces, który polega na przemieszczeniu się zęba z miejsca rozwoju w kości do jamy ustnej, aż do osiągnięcia w pełni funkcjonalnej pozycji. Powszechnie za ząbkowanie uznaje się etap pojawienia się zęba w jamie ustnej. Należy jednak pamiętać, że proces ząbkowania jest znacznie dłuższy. Dzielony jest on na trzy fazy:

1. przederupcyjną,
2. przedfunkcjonalno-eurpcyjną,
3. poerupcyjną.

W życiu człowieka wyróżnić można dwa okresy ząbkowania. Pierwszy z nich dotyczy zębów mlecznych, drugi zaś – stałych.

Ile zębów mlecznych ma zdrowe dziecko?

Kiedy pojawiają się pierwsze zęby mleczne? Mleczne uzębienie składa się z 20 zębów, których wyrzynanie rozpoczyna się około szóstego miesiąca życia. Jako pierwsze pojawiają się siekacze – centralne lub boczne, a kolejno – pierwsze trzonowce, kły i drugie zęby trzonowe. Nie ma ściśle określonego harmonogramu wyrzynania się mlecznych zębów, przyjmuje się jednak, że jeśli do około 18 miesiąca życia dziecka nie pojawi się żaden ząb, należy skonsultować się z lekarzem.

Liczne badania wskazują, że istnieje szereg czynników, które mogą mieć wpływ na termin ząbkowania. Są to m.in. płeć, masa urodzeniowa, długość urodzeniowa, obwód klatki piersiowej, sposób karmienia, ale też zaburzenia ogólnoustrojowe.

Kiedy zęby mleczne zastępowane są stałymi?

Drugi okres ząbkowania to wyrzynanie się zębów stałych. Powstawanie zawiązków zębów stałych oraz ich wyrzynanie się to, podobnie jak w przypadku zębów mlecznych, proces długotrwały i skomplikowany. Przyjmuje się, że okres wymiany zębów mlecznych na zęby stałe jest zasadniczy dla prawidłowych zależności w łukach i relacjach między nimi. Trwa on około sześciu lat, rozpoczynając się pomiędzy piątym a siódmym rokiem życia. Co ciekawe, pierwszymi zębami stałymi są tzw. szóstki, czyli pierwsze zęby trzonowe, które wyrastają na ogół w czasie, kiedy dziecko zaczyna także tracić mleczne siekacze.

Źródła:

1. J. Jarka, A. Angerman,Kolejność wymiany zębów mlecznych na stałe w bocznych segmentach szczęki oraz jej znaczenie kliniczne. Obserwacje własne, Forum Ortodontyczne, 2017,
2. J. P. Okesen, Leczenie dysfunkcji skroniowo-żuchwowych, Wyd. Czelej,
3. D. Olczak-Kowalczyk, H. Boguszewska-Gutenbaum, J. Janicha, A. Turska-Szybka, Wybrane zagadnienia związane z wyrzynaniem zębów mlecznych, Nowa Stomatologia, 2/2011.