Próba Valsalvy – na czym polega i jak ją wykonać?

Przy zaburzeniach rytmu serca nie zawsze jest potrzeba stosowania leków oraz farmakoterapii. W niektórych sytuacjach wystarczy wykonanie manewru Valsalvy. Po nim czynność serca powinna wrócić do normalnego stanu. Co to jest test Vasalvy? Na czym polega manewr Vasalvy? Jak wykonać próbę Vasalvy?

Manewr Valsalvy – co to za próba?

Nazwa manewru pochodzi od Antonia Marii Valsalvy. Próba Valsalvy jest wykonywana na kardiologii, między innymi przy częstoskurczu lub przy innych problemach z układem krążenia. Najważniejszym celem tego manewru jest zwiększenie ciśnienia w klatce piersiowej. Musisz wziąć wydech przy zamkniętej głośni. Jest to ten obszar krtani, w którym znajdują się struny głosowe. Prawidłowe wykonanie manewru Valsalvy prowadzi do zatrzymania częstoskurczu nadkomorowego.

Próba Valsalvy a serce

Wzrost ciśnienia w klatce piersiowej jest związany z uciskiem na duże naczynia krwionośnie w jej obrębie. Właśnie dzięki temu dochodzi do aktywowania baroreceptorów. Są to specjalne receptory, które odpowiadają za regulację i odbiór informacji dotyczących ciśnienia w tętnicach organizmu. Baroreceptory są głównie w aorcie, tętnicy szyjnej wspólnej oraz w zatoce tętnicy szyjnej. Ich pobudzenie jest ściśle związane ze zmniejszeniem się ciśnienia tętniczego. Gdy baroreceptory nie są pobudzane, to dochodzi do zwiększenia się ciśnienia w klatce piersiowej.

Wzrost ciśnienia w klatce piersiowej prowadzi do zwiększenia napięcia nerwu błędnego. Nerw ten jest odpowiedzialny między innymi za kontrolowanie częstości pracy serca. Gdy zwiększy się jego napięcie, to automatycznie następuje zwolnienie pracy serca. Natomiast zwiększenie napięcia nerwu błędnego powoduje, że nad układem współczulnym zaczyna dominować układ przywspółczulny. Dla wyjaśnienia dodamy jeszcze, że nerw błędny znajduje się częściowo w górnej części kręgosłupa szyjnego.

Test Valsalvy a jądra

Manewr Valsalvy często wykonuje się przy USG jąder. Potrzebna jest do zdiagnozowania I stopnia żylaków powrózka nasiennego. Guzki w tej fazie choroby są na tyle mało wyczuwalne, że próba Valsalvy jest jedyną możliwością ich wykrycia.

Manewr Valsalvy a fizjoterapia i neurologia

Test ten czasem wykonuje się też na fizjoterapii, aby ocenić pracę serca. W neurologii wykorzystuje się ją do wykrycia zaburzeń czynności autonomicznego układu nerwowego i oceny stopnia ich zaawansowania. Jest przydatna przy diagnozowaniu: neuropatii cukrzycowej, poalkoholowej neuropatii autonomicznej czy chorobie Parkinsona.

Próba Valsalvy – jak wykonać?

Manewr Valsalvy standardowo wykonuje się w pozycji siedzącej z lekkim odchyleniem ciała do przodu. Żeby wykonać próbę Valsalvy, osoba musi wziąć głęboki wdech, a później konieczne jest wykonanie przez nią próby wydychania nabranego powietrza przy jednocześnie zamkniętym nosie i ustach. Pod tym względem manewr jest podobny do parcia.

Do wykonania manewru Valsalvy można również wykorzystać strzykawkę. Wtedy osoba badana musi dmuchnąć w strzykawkę, której tłok jest zamknięty. Pacjent musi próbować przesunąć tłok przy użyciu wydychanego powietrza. Rezultaty próby Valsalvy są takie same jak przy pierwszej metodzie. Manewr Valsalvy umożliwia zwolnienie akcji serca oraz opanowanie zaburzeń pracy układu krążenia.

Manewr Valsalvy – jakie są do niego wskazania?

Ten test jest wskazany przy niektórych rodzajach częstoskurczy. Polegają one na za szybkim biciu serca. Próba Valsalvy jest wykonywana między innymi przy tachykardii zatokowej. Zaburzenie to polega głównie na przyspieszeniu czynności serca powyżej 100 uderzeń na minutę przy jednoczesnym miarowym rytmie serca.

Manewr Valsalvy wykonuje się zazwyczaj również przy nawrotnym częstoskurczu w węźle przedsionkowo-komorowym. Ta dolegliwość odnosi się najczęściej do kobiet w średnim wieku. Bierze się ona z zaburzenia funkcjonowania układu bodźcotwórczo-przewodzącego. Jest on odpowiedzialny za wytwarzanie impulsów elektrycznych stymulujących skurcze mięśnia sercowego.

Manewr Valsalvy – jakie są przeciwskazania do zabiegu?

Testu Valsalvy nie powinno się wykonywać u osób, które mają zdiagnozowanego tętniaka rozwarstwiającego aorty, żylaki przełyku, niedociśnienie ortostatyczne, dusznicę bolesną czy ostry zawał serca.

Kolejnym przeciwskazaniem są niedawno przebyte operacje na otwartej klatce piersiowej. Nie powinno się jej również stosować przy problemach układu sercowo-naczyniowego. Zabronione jest jej wykonywanie u osób, które są w dużym stopniu zagrożone udarem mózgu lub zawałem mięśnia sercowego. Przy nadciśnieniu tętniczym powinieneś wcześniej skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym.

Próba Valsalvy – gdzie można ją wykonać?

Najważniejszym celem manewru Valsalvy jest zwiększenie ciśnienia w klatce piersiowej. Nie jest to typowy zabieg, więc nie znajdziesz go na liście usług medycznych. Możesz samodzielnie wykonać go w domu lub w gabinecie kardiologa pod kontrolą lekarza.

Nie ma konieczności zdobywania skierowania na próbę Valsalvy ani ponoszenia dodatkowych kosztów. Poza opłatą za wizytę u lekarza – jeżeli leczysz się prywatnie.

Źródła:

1. http://www.whonamedit.com/synd.cfm/2316.html (dostęp: 15.03.2022).
2. SH Lim, V Anantharaman, WS Teo, PP Goh i inni, Comparison of treatment of supraventricular tachycardia by Valsalva maneuver and carotid sinus massage, „Ann Emerg Med”, 31 (1), s. 30-5, Jan 1998, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9437338 (dostęp: 15.03.2022).
3. R Nagappan, S Arora, C Winter, Potential dangers of the Valsalva maneuver and adenosine in paroxysmal supraventricular tachycardia–beware preexcitation, „Crit Care Resusc”, 4 (2), s. 107-11, Jun 2002, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16573413 (dostęp: 15.03.2022).