Kompresjoterapia – wskazania i przeciwwskazania, efekty

Kompresjoterapia to skuteczna metoda nieinwazyjnego leczenia niewydolności żył kończyn dolnych. Jest to także doskonała profilaktyka powstawania żylaków. Działanie kompresjoterapii polega na zewnętrznym ucisku naczyń krwionośnych i otaczających je tkanek, co sprzyja sprawniejszemu przepływowi krwi do serca.

Co to jest kompresjoterapia?

Kompresjoterapia to jedna z najstarszych metod leczenia chorób układu żylnego i chłonnego kończyn. Zaburzenie przepływu krwi czy limfy sprzyja ich zaleganiu w naczyniach, czego konsekwencją może być pojawienie się szeregu nieprawidłowości. Prawidłowe krążenie krwi w kończynach dolnych odbywa się w kierunku do serca, a zatem krew musi pokonać zjawisko grawitacji. Zapobieganie cofaniu się krwi (refluksowi żylnemu) jest możliwe dzięki obecności zastawek żylnych. Istotną rolę odgrywa także pompa mięśniowa. Zaburzenie któregoś z tych mechanizmów sprzyja zaleganiu krwi żylnej, poszerzeniu naczyń krwionośnych i rozwojowi stanu zapalnego. Konsekwencją zastoju żylnego może być częstsze występowanie incydentów zakrzepowo-zatorowych.

Kompresjoterapia umożliwia zastosowanie stopniowanego ucisku na żyły i otaczające je tkanki, dzięki czemu możliwe jest rekompensowanie zaburzeń w układzie żylnym. Dzięki wykorzystaniu kompresjoterapii można utrzymywać prawidłowy kierunek przepływu krwi oraz obniżyć ciśnienie hydrostatyczne. Pozwala to na odpowiednią redystrybucję krwi, czyli tłoczenie jej w kierunku serca. Działanie kompresjoterapii umożliwia zapobieganie zaleganiu krwi w naczyniach żylnych.

Jak stosować odzież do kompresjoterapii?

Domowe sposoby na owrzodzenia żylakowe to stosowanie miejscowych specyfików pobudzających krążenie krwi. Maść na owrzodzenie podudzi ma z kolei na celu wspomaganie regeneracji skóry, co w przypadku niegojącego się owrzodzenia ma kluczowe znaczenie. Podobną rolę pełnią plastry na owrzodzenia żylakowe. Kompresjoterapia to metoda leczenia uciskowego z wykorzystaniem opasek i bandaży uciskowych, a także odzieży kompresyjnej – podkolanówek, pończoch oraz rajstop uciskowych.

Na rynku dostępnych jest zatem wiele produktów wykorzystywanych do kompresjoterapii, różniących się stopniem ucisku na tkanki. Samodzielne dopasowanie odpowiedniej odzieży uciskowej może być problematyczne, dlatego najlepiej jest udać się do specjalisty. Problematyką niewydolności żylnej zajmuje się flebolog. Podczas wizyty lekarz wykonuje USG dopplerowskie oceniające przepływ krwi przez żyły, bada skórę i owrzodzenie na nogach. Po wykonaniu odpowiedniej diagnostyki specjalista dobiera odpowiednie produkty do kompresjoterapii, a wyboru dokonać można spośród następujących klas ucisku:

• klasa A – 10 do 20 mmHg,
• klasa B – 21 do 30 mmHg,
• klasa C – 31 do 40 mmHg,
• klasa D – 41 do 50 mmHg,
• klasa E – 51 do 60 mmHg.

Jak stosować odzież uciskową? Pończochy czy rajstopy należy założyć po przebudzeniu, jeszcze przed wstaniem z łóżka. Zalecane jest noszenie ich przez cały dzień i zdjęcie dopiero przed snem. Odzież do kompresjoterapii można zakupić w aptekach oraz sklepach medycznych. Cena pończoch uciskowych czy rajstop zależy od producenta, a także klasy kompresji i waha się od 50 do 100 zł.

Wskazania do stosowania kompresjoterapii

Stosowanie kompresjoterapii wskazane jest u osób, które cierpią na niewydolność krążeniową kończyn dolnych lub są na nią narażone. Oczywistym wskazaniem do wdrożenia terapii kompresyjnej jest zdiagnozowana niewydolność żył kończyn dolnych. Podejrzenie takiej niewydolności żylnej może nasunąć występowanie następujących symptomów:

• dolegliwości bólowe nóg, nasilające się podczas długotrwałego przebywania w pozycji stojącej, a także siedzącej;
• obrzęki i uczucie ciężkości nóg, pojawiające się przede wszystkim wieczorem;
• bolesne skurcze łydek;
• zespół niespokojnych nóg, czyli drętwienie i mrowienie nóg, dyskomfort, zaburzenia czucia, które pojawiają się w spoczynku, np. podczas snu;
• pojawienie się pajączków (teleangiektazji) na nogach;
• występowanie żylaków, czyli poszerzonych naczyń żylnych, widocznych pod powierzchnią skóry;
• rozwój zmian skórnych – ścieńczenia skóry, ciemnych przebarwień, stanu zapalnego skóry, owrzodzeń troficznych nóg.

Z dobrodziejstw kompresjoterapii mogą korzystać nie tylko te osoby, u których widoczne są żylaki czy które mają owrzodzenia goleni. Kompresjoterapia stanowi doskonałą metodę profilaktyki żylaków i niewydolności żylnej, a także owrzodzenia kończyn dolnych. Na rozwój zaburzeń krążenia w nogach narażone są przede wszystkim kobiety. Istotnym czynnikiem ryzyka jest także starszy wiek. Żylaki częściej pojawiają się u osób z nadwagą, prowadzących siedzący tryb życia, przebywających przez długi czas w pozycji stojącej lub siedzącej ze skrzyżowanymi nogami. Istotnym czynnikiem ryzyka jest ciąża, palenie papierosów, stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej. Istotne znaczenie mają oczywiście predyspozycje genetyczne i rodzinne występowanie tej przypadłości.

Kompresjoterapia – przeciwwskazania do stosowania

Nie wszystkie osoby mogą stosować kompresjoterapię – istnieje kilka przeciwwskazań do stosowania tej metody. Przede wszystkim – odzież czy bandaż do kompresjoterapii nie powinny być stosowane u osób z aktywnymi stanami zapalnymi skóry i tkanki podskórnej. Taka forma leczenia nie jest polecana osobom dotkniętym zapaleniem tętnic kończyn dolnych, a także świeżą zakrzepicą żylną. Kolejnym ograniczeniem jest neuropatia cukrzycowa, towarzysząca zaawansowanej cukrzycy. Oczywistym przeciwwskazaniem do stosowania kompresjoterapii jest także uczulenie na materiały użyte do terapii uciskowej.

Efekty kompresjoterapii

Kompresjoterapia pozwala na zapobieganie niewydolności żył kończyn dolnych oraz wspomaganie jej leczenia. Efektem stosowania kompresjoterapii jest usprawnienie przepływu krwi przez kończyny dolne. Dzięki temu można zapobiec powstawaniu żylaków, czyli nadmiernie, nieprawidłowo poszerzonych żył. Zastosowanie kompresjoterapii pozwala usprawnić krążenie krwi, dzięki czemu znika uczucie ciężkości nóg, dolegliwości bólowe czy obrzęki. Kompresjoterapia pozwala ponadto zlikwidować rany na nogach i owrzodzenia żylakowe. Gdy rozwija się niewydolność krążenia, rany na nogach powstają wówczas, kiedy krew zalega w naczyniach krwionośnych, a towarzyszy temu ścieńczenie skóry i powstawanie mikrourazów. W efekcie mogą pojawić się owrzodzenia żylne nóg, które bardzo wolną się goją. Zastój krwi wiąże się bowiem z ograniczeniem dostępu substancji odżywczych i tlenu – a to przekłada się na mniejsze zdolności skóry do regeneracji. Przywrócenie prawidłowego przepływu krwi dzięki kompresjoterapii usprawnia procesy gojenia się skóry i tkanki podskórnej.

Źródła:

1. Berszakiewicz A., Sieron A., Compression therapy in venous diseases: current forms of compression materials and techniques, Advances in Dermatology, July 2019.
2. https://ewma.conference2web.com/#resources/279417 (dostęp: 21.03.2022).