Fluor – właściwości, źródła, niedobór i szkodliwość fluoru

Fluor to pierwiastek, który odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie człowieka – dzięki niemu mineralizacja zębów i kości przebiega w prawidłowy sposób. Występuje naturalnie w pożywieniu i wodzie oraz jest jednym z podstawowych składników środków do higieny jamy ustnej. Czy fluor szkodzi i czy możliwy jest niedobór fluoru?

Co to jest fluor?

Fluor (F) to pierwiastek z grupy niemetali, występujący w stanie wolnym w postaci dwuatomowej cząsteczki. Jest to źółtozielony, toksyczny gaz. Wchodzi w skład minerałów, np. fluorytu, a w roztworach wodnych pojawia się w postaci jonów fluorkowych.

Właściwości fluoru

Fluor to pierwiastek kojarzony głównie z utrzymaniem zdrowych zębów. I słusznie – fluor odpowiada za ochronę zębów przed kamieniem nazębnym i próchnicą, wykazuje działanie bakteriobójcze. Ale to nie jedyna rola, jaką w organizmie pełni fluor. Właściwości prozdrowotne tego pierwiastka obejmują ponadto wzmocnienie struktury włosów, skóry, ścięgien i mięśni.

Dzienne zapotrzebowanie na fluor

Zapotrzebowanie dobowe na fluor zostało oszacowane dla poszczególnych grup wiekowych:

• do 6 m. ż. – 0,01 mg
• od 7 do 12 m. ż. – 0,5 mg
• od 1 do 3 r. ż. – 0,7 mg
• od 4 do 6 r. ż. – 1 mg
• od 7 do 9 r. ż. – 1,2 mg
• od 10 do 12 r. ż. – 2 mg
• od 13 do 18 r. ż. – 3 mg
• kobiety – 3 mg
• mężczyźni – 4 mg.

Zwiększone zapotrzebowanie na fluor

Zwiększone zapotrzebowanie na fluor dotyczy osób zamieszkałych na tych terenach, na których występuje niska zawartość fluoru w wodzie. Ponadto zwiększone zapotrzebowanie na fluor wykazują osoby narażone na osłabienie kości, np. kobiety w okresie okołomenopauzalnym, u których może rozwinąć się osteoporoza.

Źródła fluoru w diecie i nie tylko

Podstawowym źródłem fluoru jest woda pitna, a także pasta do zębów z fluorem. Pierwiastek ten zawierają ponadto takie produkty jak:

• herbata
• ryby, m.in. łosoś i sardynki
• owoce morza
• algi
• mięso
• sery.

Niedobór fluoru w organizmie

Zbyt mała ilość fluoru w organizmie sprzyja osłabieniu tkanki zębowej i rozwojowi próchnicy zębów. Ponadto zbyt niski poziom fluoru może wiązać się z osłabieniem kości, prowadzącym do zwiększonego ryzyka złamań oraz rozwoju osteoporozy

Nadmiar fluoru w organizmie i szkodliwość fluoru

Przedawkowanie fluoru jest konsekwencją spożywania dużych ilości fluoryzowanej wody, jednak należy podkreślić, że w Europie tego typu woda nie jest dostępna.

Skutki nadmiaru fluoru w organizmie to przede wszystkim rozwój fluorozy, czyli rozmiękczenia i brązowego zabarwienia zębów oraz fluorozę kości szkieletowych. Może pojawić się łamliwość kości, bóle i sztywność stawów, stwardnienie ścięgien, uszkodzenie nerwów; zatrucie śmiertelne może powodować jednorazowa dawka powyżej 2,5 g.

Pasta do zębów – bez fluoru czy z fluorem?

Zawartość fluoru w paście do zębów jest na tyle niewielka, że nie ma możliwości przedawkowania fluoru. Jednak u dzieci do 6 roku istnieje większe ryzyko rozwoju fluorozy zębów, dlatego zalecane jest stosowanie past o niskiej zawartości fluoru lub pasty do zębów bez fluoru. Stosowanie pasty do zębów dla dzieci bez fluoru nie oznacza braku ochrony przed próchnicą – wykonywane są zabiegi fluoryzacji zębów. Wówczas dostarczany jest w odpowiedniej dawce fluor do zębów.

Bibliografia:

Dietary Reference Intakes for Calcium, Phosphorus, Magnesium, Vitamin D, and Fluoride; Institute of Medicine (US) Standing Committee on the Scientific Evaluation of Dietary Reference Intakes.