Trzon macicy – co to jest? Budowa, funkcje, przypadłości i choroby

Trzon macicy to struktura anatomiczna, która spełnia szereg ważnych funkcji. Przede wszystkim znajduje się w nim jama macicy, dzięki której płód może się rozwijać. Z czego zbudowany jest trzon macicy? Z jakimi przypadłościami i chorobami może być on związany? Odpowiadamy.   

Co to jest trzon macicy?

Trzon macicy jest jej anatomiczną częścią – najszerszą, najgrubszą, największą oraz najgłębiej położoną.  Cała macica ma około 7 cm długości, a trzon zajmuje mniej więcej jej połowę. Tworzą go mięśnie gładkie, a od wewnątrz wyściela go mocno rozwinięta błona śluzowa. Zlokalizowana jest w nim jama macicy, czyli endometrium, gdzie może zagnieździć się zapłodniona komórka jajowa. Od strony zewnętrznej trzon macicy pokryty jest otrzewną, którą określa się też mianem „omacicza”. 

Z błony śluzowej, która wyściela jamę macicy, rozwija się łożysko, które umożliwia rozwój płodu, dostarczając mu tlen i pożywienie oraz produkty przemiany materii. Mięśnie gładkie, z których zbudowany jest trzon macicy, umożliwiają z kolei rodzenie. 

Najdalej położoną częścią trzonu jest dno macicy, zlokalizowane powyżej ujścia jajowodów. Jama trzonu, która łączy się z kanałem szyjki macicy poprzez cieśń, tworzy ujście wewnętrzne macicy. Warto dodać, że trzon macicy zbudowany jest z trzech warstw: 

• śluzówka – podlega modyfikacjom w zależności od fazy cyklu miesiączkowego, jest podatna na działanie hormonów płciowych i pokryta nabłonkiem gruczołowym, który wydziela śluz; w jej położonym głęboko fragmencie znajdują się tętnice spiralne oraz podstawowe; 
• mięśniówka – złożona jest z komórek mięśni gładkich, otaczają je włókna kolagenowe oraz sprężyste tkanki łącznej; włókna mięśniowe są równoległe do osi długiej macicy; 
• surowicówka – chodzi tu o otrzewną, która od zewnątrz pokrywa dno, trzon, a także część nadpochwową szyjki. 

Trzon macicy – przypadłości i choroby

Poniżej opisujemy najczęstsze przypadłości oraz choroby związane z trzonem macicy. 

Tyłozgięcie macicy

Tyłozgięcie macicy to wygięcie jej trzonu, w wyniku czego jej położenie jest trochę inne od standardowego. W rzeczywistości element ten powinien wyginać się delikatnie do przodu, tymczasem – jeśli chodzi o tyłozgięcie – wychylony jest on lekko do tyłu. Z przypadłością tą boryka się aż 25 proc. kobiet. W zdecydowanej większości przypadków takie położenie macicy nie powoduje problemów w przebiegu ciąży oraz rozwoju dziecka i nie uznaje się za stan patologiczny.  

Przodozgięcie macicy

Oprócz tyłozgięcia wyróżniamy również przodozgięcie macicy. Mamy do czynienia z tym, gdy dno macicy, czyli jej górny fragment, skierowany jest do ścian brzucha i opiera się o pęcherz moczowy. Podobnie jak i tyłozgięcie, jest to anatomiczny wariant normy i nie należy się nim przejmować. Powoduje on, że w nieco inny sposób przeprowadza się badanie ginekologiczne. Jeśli chodzi o ciążę, podobnie jak w przypadku tyłozgięcia, nie jest ono powodem do obaw. 

Polipy macicy

Niektóre kobiety cierpią na polipy macicy. Można je podzielić na dwa rodzaje:  

• polip szyjki macicy, 
• polip trzonu macicy, zwany – endometrialnym.  

Skupimy się na tym drugim przypadku, którym jest guzek o maczugowatym kształcie lub inaczej – przerost błony śluzowej jamy macicy. Nie powinien być on jednak powodem do obaw, ponieważ bardzo rzadko zmiany tego rodzaju okazują się być niebezpieczne. Nie mniej, nie należy ich ignorować i zwrócić uwagę na nietypowe objawy, jak np. nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych. To, czy polip macicy jest złośliwy, wyjaśni badanie histopatologiczne. 

Mięśniak macicy

Mięśniak trzonu macicy, mięśniaki cieśni czy mięśniaki szyjki macicy to łagodne zmiany przerostowe, jakie są zjawiskiem dość powszechnym u kobiet w wieku rozrodczym. W pierwszym przypadku zmiany te mogą występować aż w 90 proc. Przypadków i zazwyczaj pojawiają się w postaci śródściennej, rzadziej natomiast w formie podsurowicówkowej. Kiedy mięśniaki tego typu są niebezpieczne? Zaniepokoić powinny zbyt obfite krwawienia, które przyczyniają się czasem do powstania niedokrwistości. Należy wówczas zastosować leczenie farmakologiczne, a jeśli ich masa nie ulegnie zmniejszeniu, konieczna może być operacja. 

Rak trzonu macicy

Rak trzonu macicy najczęściej pojawia się u kobiet po menopauzie.  Tylko w 2020 r. odnotowano 9869 nowych przypadków zachorowań. Wyróżniamy dwa podstawowe typy tej choroby: 

• gruczolakorak endometrialny (występuje częściej), 
• gruczolakorak nieendometrialny (występuje rzadziej).  

Trzon macicy – badania i zabiegi

Poniżej prezentujemy badania i zabiegi najczęściej związane z trzonem macicy. 

Histeroskopia

Histeroskopia to metoda endoskopowa, którą wykonuje się z użyciem histeroskopu – niewielkiej kamery, jaką wprowadza się przez pochwę i kanał szyjki macicy. Metoda ta wykorzystywana jest w ginekologii w celu uwidocznienia zmian w obrębie macicy, zwłaszcza tych, które nie są jednoznaczne podczas badania US 

Zabieg histeroktomii

Histeroktomia to zabieg operacyjny. Jego celem jest usunięcie macicy lub jedynie niektórych jej elementów (np. samego trzonu). Można wyróżnić następujące jego rodzaje: 

• histerektomia całkowita – obejmuje całkowite usunięcie macicy, a więc zarówno trzonu, jak i szyjki, 
• histerektomia częściowa – polega na usunięciu jedynie trzonu macicy, 
• histerektomia całkowita z usunięciem jajników i jajowodów – w tym przypadku usuwa się nie tylko macicę, ale również jajniki i jajowody, 
• histerektomia radykalna – przeprowadzana jest z przyczyn onkologicznych (takich jak rak trzonu macicy, rak szyjki macicy, rak jajnika) i polega na usunięciu macicy oraz znajdujących się obok niej tkanek z naczyniami, czyli tzw. przymacicz; zabieg obejmuje również limfadenektomię, a więc wycięcie węzłów chłonnych miednicznych. 

Źródła: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470297/ (dostęp: 13.09.22) 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557575/ (dostęp: 13.09.22)