Elastografia wątroby – nieinwazyjna i skuteczna biopsja. Kto powinien ją wykonać?

Elastografia wątroby może całkowicie wyprzeć tradycją i inwazyjną biopsję organu, jeśli nadal będzie rozwijana. Umożliwia dokładniejszą i bardziej wiarygodną ocenę stopnia zwłóknienia dzięki rozbudowanym opcjom aparatury do USG. Niestety wciąż nie pozwala uzyskać cennych informacji na temat stopnia stłuszczenia wątroby czy rodzaju komórek naciekających na organ.  

Elastografia wątroby – co to jest? 

Badanie elastograficzne to nieinwazyjna metoda, która pozwala ocenić poziom zwłóknienia wątroby. Wykorzystuje się w nim aparaturę USG, wyposażoną w urządzenie, które umożliwia wykonanie elastografii wątroby. 

Metoda ta zastępuje niejednokrotnie tradycyjną biopsję, dlatego bywa nazywana: nieinwazyjną biopsją. Dzięki temu bez konieczności pobierania fragmentu miąższu narządu możliwa jest ocena stopnia jego uszkodzenia. Choć elastografia wątroby nie zastępuje wciąż tradycyjnej biopsji, to coraz częściej stanowi dla niej alternatywę. Dlaczego? W przypadku tradycyjnego badania pobierany jest wyłącznie fragment wątroby. Tymczasem zmiany bywają niejednorodne, przez co wynik badania histopatologicznego na podstawie takiej próbki może być niewiarygodny. Do tego samo badanie inwazyjne nie pozostaje obojętne dla organizmu.  

Elastografia wątroby – na czym polega? 

Do wykonywania elastografii wykorzystuje się aparaturę USG, która została wyposażona dodatkowo w urządzenie umożliwiające przeprowadzenie elastografii. 

W diagnostyce wykorzystuje się kilka rodzajów aparatur. Jednak najczęściej specjaliści 

wykonują badania dzięki urządzeniu emitującemu fale dynamiczne (TE) – badanie FibroScan. Fale ultradźwiękowe o częstotliwości 50 Hz rozchodzą się z różną prędkością w zależności od stopnia zwłóknienia narządu (im większe zwłóknienie tym organ staje się bardziej sztywny). Aby wyniki FibroScan były wiarygodne, podczas jednego badania wykonuje się nawet dziesięć pomiarów, przykładając głowicę pomiędzy żebra oraz na wysokości nieco powyżej prawego (największego) płata wątroby. Jest to konieczne, ponieważ w czasie badania wątroby FibroScan nie można na bieżąco analizować uzyskanych wyników tak jak przy standardowym badaniu USG. 

Innym urządzeniem wykorzystywanym w diagnostyce jest aparatura emitująca fale poprzeczne (SWE). Emituje ono fale ultradźwiękowe na różne głębokości wątroby, a uzyskane obrazy nakłada na siebie. Badanie jest bardziej precyzyjne niż to wykonane przy pomocy FibroScan, jednak jest znacznie trudniejsze w przeprowadzeniu. 

Przy elastografii wątroby może być również zastosowane urządzenie wykorzystujące promieniowanie akustyczne (ARFI). Wątroba jest pobudzana przez impulsy o częstotliwości 2,67 MHz i wówczas urządzenie weryfikuje tempo, z jakim przemieszcza się fala ultradźwiękowa. Pozwala uzyskać dokładne wyniki, jednak na mniejszym fragmencie niż przy metodzie SWE. 

Elastografia wątroby – wiarygodność badania 

Wiarygodność FibroScan, SWE i ARFI jest zbliżona. To jednak pierwsza z tych metod jest najczęściej wykonywana, ze względu na najmniej skomplikowany sposób wykonywania badania. Niestety u osób otyłych i z wodobrzuszem interpretacja uzyskanego obrazu może być utrudniona lub nawet niemożliwa, jeśli nie zostanie zastosowana specjalna głowica. 

Nowoczesne aparatury wyposażone są w dodatkowe opcje, które poza poziomem zwłóknienia wątroby pozwalają wykryć inne nieprawidłowości, ja np. stłuszczenie organu. 

Co ciekawe, dokładniejsze wyniki uzyskiwane są u osób z postępującą chorobą, gdy jedna część organu jest zmieniona, a druga wciąż zdrowa. Przy zwłóknieniach pośrednich F1–F3 FibroScan i inne urządzenia do elastografii mogą nie być aż tak precyzyjne. 

Jak wynika z dotychczasowych praktyk – nieinwazyjna biopsja jest bardziej wiarygodna i daje pełniejszy obraz dotkniętego zwłóknieniem narządu niż jej inwazyjny odpowiednik. 

Elastografia wątroby – jak się przygotować? 

Na zmianę wyników wpływ ma wiele czynników, dlatego ważne jest odpowiednie przygotowanie do badania. Elastografia powinna być wykonywana u pacjentów, którzy wstrzymali się od posiłku przez co najmniej dwie godziny. 

Przed badaniem przez trzy poprzedzające je dni należy przyjmować środek zapobiegający nadmiernemu gromadzeniu się gazów, mogących zakłócić odczyt. Zwykle lekarze zalecają Espumisan, który dozuje się po trzy kapsułki przez trzy następujące po sobie dni (w tym także w dniu badania). 

Dla kogo jest elastografia wątroby? 

Z elastografii wątroby powinny skorzystać przede wszystkim osoby z podejrzeniem zapalenia wątroby (typu B i C) i marskością wątroby. Mniej wiarogodne wyniki uzyskiwane są przy schorzeniach takich jak: 

• niealkoholowe stłuszczenie wątroby, 
• alkoholowe uszkodzenie wątroby. 
• cholestaza. 

Elastografia wątroby – NFZ czy prywatnie?  

Elastografia wątroby nie jest badaniem refundowanym przez NFZ. Można je wykonać wyłącznie w ramach prywatnych świadczeń zdrowotnych. Koszt badania wynosi ok. 250-300 zł. 

Warto śledzić realizowane akcje profilaktyczne. W 2020 r. w aż 17 polskich miastach każdy mógł nieodpłatnie zbadać stopień zwłóknienia wątroby w Mobilnym Punkcie Badania Wątroby (tzw. Wątrobusie) metodą FibroScan wątroby i wyniki skonsultować ze swoim lekarzem. 

Źródła:

1. P. Milkiewicz, Elastografia wątroby w codziennej praktyce klinicznej, „Gastroenterologia Kliniczna” 2017, t. 9, nr 1, s. 1–6.