Ręka szponiasta – co to jest? Objawy, przyczyny, leczenie

Ręka szponiasta to jeden z objawów porażenia nerwu łokciowego. Łatwo rozpoznać ją po charakterystycznym układzie dłoni oraz ustawieniu palców, które przypominają szpony. Może ona wystąpić nagle lub stanowić efekt długotrwałego, toczącego się w organizmie procesu. Co więcej, jej leczenie nie jest łatwe, ale – na szczęście – jak najbardziej możliwe. Dowiedz się więcej.

Co to jest ręka szponiasta?

Ręka szponiasta to specyficzne ułożenie palców, powstałe w wyniku uszkodzenia nerwu łokciowego. Dochodzi wówczas do nieodpowiedniego ustawienia palców, które znajdują się w obszarze jego unerwienia. Związane jest to z zaburzeniami napięć i siły mięśni między mięśniami wewnętrznymi a zewnętrznymi ręki. Napięcie to zostaje praktycznie zniesione. Nerw łokciowy w normalnych warunkach zaopatruje we włókna nerwowe czuciowo-ruchowe palce IV i V dłoni, częściowo też palec III, a w pewnym stopniu również i inne mięśnie dłoni. Jego uszkodzenie prowadzi do nienaturalnego ustawienia poszczególnych elementów dłoni, a konkretnie – do przykurczu mięśni palców oraz mięśni śródręcza. 

To wszystko sprawia, że powstająca ręka szponiasta charakteryzuje się zbyt dużym wyprostowaniem palców IV i V w stawach śródręczno-paliczkowych, przy jednoczesnym zgięciu w stawach międzypaliczkowych bliższych. Co więcej, zmiany obejmują również kciuk – dysfunkcja zauważalna jest przy jego przywodzeniu oraz przeciwstawianiu. Najbardziej charakterystyczne dla ręki szponiastej jest to, że palce u dłoni przypominają szpony. W wyniku zaniku mięśni międzykostnych dochodzi również do zagłębień w przestrzeniach międzykostnych śródręcza. 

Ręka szponiasta jest rezultatem całkowitego zniesienia działania nerwu łokciowego w przedramionach i dłoniach. Jej pojawienie się świadczy o uszkodzeniu pewnego odcinka w przebiegu nerwu łokciowego. Czasem powstaje ona nagle, innym razem – stopniowo. W pierwszym przypadku dochodzi do tego w wyniku urazu, natomiast w drugim – na skutek nieustannego zwiększania się ucisku na nerw. 

Objawy ręki szponiastej

Pojawienie się ręki szponiastej związane jest z następującymi objawami: 

• mrowienie, kłucie i drętwienie IV i V palca u ręki; 
• niezgrabność palców; 
• częste wypadanie przedmiotów z rąk; 
• problemy z chwytaniem przedmiotów całą ręką; 
• uciążliwy ból w okolicy stawu łokciowego; 
• promieniowanie bólu do palców po stronie przyśrodkowej przedramienia; 
• szybkie męczenie się. 

Do tego dochodzą problemy związane m.in. z pisaniem i posługiwaniem się kluczem, zaciskaniem dłoni w pięść, zapinaniem guzików oraz zginaniem ręki w nadgarstku. 

Warto dodać, że objawy te widoczne są głównie wtedy, gdy do powstania ręki szponiastej dochodzi stopniowo. Jeżeli doszło nagle do urazu, odczuwalny jest ostry, palący ból, który przebiega przez całe przedramię, aż do palców dłoni. 

Zdarza się, że zanim dojdzie do pełnego wykształcenia się omawianej przez nas dolegliwości, w mięśniach, które są unerwiane przez gałęzie nerwu łokciowego, mogą pojawiać się niewielkie drżenia lub skurcze. Ponadto, jeśli porażenie nerwu łokciowego jest zaawansowane, może doprowadzić do zaniku mięśni międzykostnych oraz mięśni kłębiku.

Ręka szponiasta – przyczyny

Główne przyczyny ręki szponiastej i uszkodzenia nerwu łokciowego to: 

• zespół kanału nerwu łokciowego; 
• nawrotowe przemieszczenie nerwu; 
• urazy, w tym także przerwanie ciągłości nerwu łokciowego; 
• ucisk okolicy stawu łokciowego będący efektem długiego opierania się o łokcie bądź krawędź szyby w aucie; 
• ucisk będący efektem nieodpowiedniego założenia opatrunku gipsowego; 
• ucisk nerwu przy koślawości łokcia; 
• długotrwałe przeciążenie; 
• rany cięte przedramienia. 

Przyczyną przerwania ciągłości nerwu łokciowego bywają również choroby. Doprowadzają one do ucisku i degeneracji włókien nerwowych. Zdarza się, że przyczynia się do niego naciek nerwu łokciowego, będący efektem rozwijającej się choroby nowotworowej. 

Ucisk nerwu łokciowego może być spowodowany również przez struktury anatomiczne, znajdujące się wewnątrz ludzkiego organizmu: 

• tkankę łączną zlokalizowaną powyżej bruzdy nerwu łokciowego; 
• zmiany, do których doszło przy dole łokciowym (przerośnięta błona maziowa, torbiele galaretowate); 
• pasmo łącznotkankowe, które usytuowane jest między głową przyśrodkową mięśnia trójgłowego a przegrodą międzymięśniową przyśrodkową; 
• za duża głowa przyśrodkowa lub ścięgno mięśnia trójgłowego. 

Jak leczyć rękę szponiastą?

Zastanawiasz się, jak leczyć porażenie nerwu łokciowego? Jeżeli jest ono stosunkowo lekkie, stosuje się leczenie zachowawcze. Pod łokcie należy podkładać poduszki ochronne, trzeba też zmienić nawyki związane z opieraniem się na łokciach (zwłaszcza na podłożu, które jest twarde). Odradza się również maksymalne zginanie w stawie łokciowym. W niektórych przypadkach zalecane jest jego unieruchomienie w ortezie lub szynie gipsowej. W sytuacji, gdy doszło do ucisku lub przerwania nerwu, często wymagane jest podjęcie operacji. 

Po wykonaniu zabiegu chirurgicznego pacjenci z omawianym problemem najczęściej podejmują rehabilitację. Zwykle w jej ramach rekomendowane są specjalne ćwiczenia oraz masaże. Pomagają one zmniejszyć przykurcze mięśni, przyspieszają odzyskanie pełnej sprawności oraz zapobiegają ograniczaniu ruchomości w stawach. 

Ile trwa leczenie ręki szponiastej? Zdarza się, że nim dłoń odzyska prawidłowy kształt, musi minąć nawet kilka miesięcy. Należy się przygotować na to, że w tym czasie mogą pojawić się opisane wyżej objawy. Warto dodać, że problem o wiele łatwiej jest zdiagnozować, jeśli jest on wynikiem urazu. Co więcej, całkowite jego wyleczenie możliwe jest tylko wtedy, gdy przyczyna, która go spowodowała, jest odwracalna. 

Źródła: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507781/ (dostęp: 14.10.22) 
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29939558/ (dostęp: 14.10.22)