Torbiel zastoinowa – co to jest? Rodzaje i przyczyny powstania

Torbiel zastoinowa to zmiana, która pojawia się na różnych obszarach ciała, najczęściej jednak na wardze. Zazwyczaj nie wymaga konsultacji z lekarzem, czasem jednak konieczna jest operacja. W jakich miejscach najczęściej się wykształca? I czym się charakteryzuje? Sprawdź.

Co to jest torbiel zastoinowa?

Torbiel zastoinowa ma kształt niewielkiego, miękkiego i nabrzmiałego guzka, odgraniczonego od innych struktur. Zwykle przybiera niebieskawy kolor lub jest przezroczysta. Jej szerokość wynosi średnio od 5 do 15 mm, choć czasem może mieć nawet 20-30 mm – zmiany o takiej wielkości pojawiają się jednak stosunkowo rzadko. Omawiane przez nas torbiele zazwyczaj nie powodują bólu. 

We wnętrzu torbieli zastoinowej znajduje się śluz – przejrzysty, żółtobrązowy, galaretowaty. Czasem guzki samoistnie pękają i się opróżniają. Niedługo później znów jednak napełniają się płynem i powodują miejscowy obrzęk, co z kolei może przyczyniać się do lekkiego dyskomfortu. Co to oznacza? Przykładowo, w przypadku torbieli na wargach dochodzi wówczas do problemów z mówieniem, połykaniem, jak również i żuciem.

Torbiel zastoinowa – rodzaje i przyczyny

Zwykle można torbiele zauważyć na wardze górnej lub dolnej, pojawiają się też na dnie jamy ustnej oraz ścianie policzka. Torbiel zastoinowa powstaje czasem także na wargach sromowych oraz w zatokach. Niekiedy atakuje ona ślinianki, zatokę szczękową, jak również i sutki. Poniżej opisujemy rodzaje torbieli na obszarach, na których występuje ona najczęściej. 

Torba zastoinowa na i w ustach oraz w gardle

Torbiel zastoinowa wykształca się z niewielkich gruczołów obecnych na całej błonie śluzowej jamy ustnej. Ich zadaniem jest wytwarzanie śliny. Na skutek utrudnienia wypływu płynu gromadzi się on w gruczole, który wciąż pobudzany jest do produkcji śliny. Następnie torebka okołotkankowa otacza te zmianę i w ten sposób formuje się torbiel. 

W jaki sposób dochodzi jednak do utrudnienia wypływu płynu? W przypadku warg, zazwyczaj dzieje się tak w wyniku urazu, a w większości przypadków – na skutek przegryzania ust. Wówczas powstaje torbiel zastoinowa wargi dolnej. Czasem wykształca się ona również pod wpływem nagryzania policzków, a także w wyniku podrażniania śluzówki przez ciała obce znajdujące się w jamie zębowej, a więc np. aparaty ortodontyczne czy protezy zębowe. 

Torbiel zastoinowa wykształca się także po wewnętrznej stronie policzka, ścianie gardła, języku oraz na podniebieniu. Nierzadko powstaje na skutek aktywności bakterii, które doprowadzają do stanu zapalnego. W ten sposób pojawia się niewielkie uwypuklenie, o średnicy około 10 mm. 

Torbiel zastoinowa na wardze sromowej

Zdarza się, że torbiel zastoinowa pojawia się jako guzek na wardze sromowej (jest to tzw. kaszak). W tym przypadku również nie jest ona bolesna, choć także może być powodem pewnego dyskomfortu. Przyczyną jej pojawienia się jest zablokowanie ujścia światła kanalików błon śluzowych, co z kolei powoduje namnażanie się bakterii, a co za tym idzie – rozwój torbieli. Lokalizują się one w dolnej części warg sromowych, w przedsionku pochwy. 

W przypadki torbieli zastoinowej na wardze sromowej dochodzi do sytuacji, w której wydzielina gromadzi się w jednym miejscu i nie ma możliwości jej odprowadzenia. W wyniku tego guzek sukcesywnie się powiększa, a jego rozmiar może sięgać nawet kilku centymetrów. Na początku torbiel ma kolor skóry, ewentualnie lekko żółte zabarwienie. Z czasem może jednak dojść do nadkażenia treści zawartej w guzku, a co za tym idzie – do pojawienia się stanu zapalnego. Wówczas guzek staje się czerwony i bardzo bolesny. Wówczas utrudnia on codzienne funkcjonowanie. Znamienny dla torbieli zastoinowej w tej części ciała jest również czarny punkcik, stanowiący miejsce ujścia zatkanego przewodu wyprowadzającego. 

Torbiel zastoinowa zatok

Torbiel zastoinowa zatok to zazwyczaj problem osób po 40. roku życia, cierpiących na przewlekłe choroby. Wykształca się w wyniku infekcji jamy nosowej i zatok. Często się ona rozrasta, co z kolei prowadzi do bólu. Towarzyszą jej często m.in.: ból uszu, niedrożność nosa, zły nastrój oraz promieniujący ból zębów.

Torbiel zastoinowa – leczenie

Jeśli chodzi o torbiele zastoinowe zlokalizowane powierzchniowo, np. na wardze dolnej, często znikają one samoistnie i nie wymagają konsultacji z lekarzem. Jednak często dochodzi wówczas do ponowienia się problemu. W przypadku torbieli zastoinowych w obrębie ust konieczny jest niekiedy zabieg operacyjny, pod okiem chirurga stomatologicznego. Dzięki temu z reguły nie dochodzi do nawrotów. 

Kaszaki na wargach sromowych również często same pękają, np. przy siadaniu. Można też wybrać się do ginekologa i poprosić go o nakłucie torbieli i jej opróżnienie. Zignorowanie tego problemu może spowodować to, że kaszak znacznie zwiększy swoje rozmiary, a stanem zapalnym zostaną objęte znajdujące się obok niego tkanki. A to z kolei może również doprowadzić do leczenia operacyjnego. 

Jak leczy się z kolei torbiel zatok? Może ona samoistnie zniknąć, ale czasem konieczny jest zabieg chirurgiczny oraz antybiotykoterapia. 

Źródła: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4453822/ (dostęp: 7.10.22) 
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31486422/ (dostęp: 7.10.22)