Emocje pełnią bardzo ważną funkcję w naszym życiu. Poznaj najważniejsze mity na ich temat

„Praktykując psychoterapię, dostrzegłem, że składa się ona z wielu użytecznych technik, a z niektórych z nich można korzystać bez obecności psychoterapeuty. Po dokonaniu takiej obserwacji stało się jasne, że indywidualne spotkania twarzą w twarz z psychologiem w niektórych przypadkach nie są konieczne do tego, aby coś zmienić w swoim życiu czy poprawić jego jakość. Z tego przekonania wyrosła ta książka” – mówi Nikodem Ryś, autor książki „Poradnik obsługi umysłu. Jak sobie radzić z trudnymi emocjami”. Hello Zdrowie objęło pozycję swoim matronatem medialnym. 

Przedstawiamy fragment książki „Poradnik obsługi umysłu. Jak sobie radzić z trudnymi emocjami” autorstwa Nikodema Rysia. 

Mity na temat emocji

Emocje pełnią bardzo ważną funkcję w naszym życiu. Można
się jednak spotkać z wieloma mitami na ich temat:

• Emocje są złe.
• Emocje prowadzą do utraty kontroli nad sobą.
• Intensywne emocje mają tendencję do eskalacji.
• Nieprzyjemne emocje są złe i prowadzą do destrukcji.
• W konkretnych sytuacjach istnieje prawidłowy sposób odczuwania.
• Odczuwanie intensywnych emocji jest dla mnie złe.
• Jeśli inni nie aprobują moich emocji, to powinienem odczuwać w inny sposób.
• Powinno się mieć kontrolę nad swoimi emocjami.

Emocje prowadzą do utraty kontroli nad sobą

Emocje motywują nas do podjęcia konkretnego działania, ale nie są tożsame z podjęciem działania. Bardziej prawdopodobne jest, że jeżeli podejdziemy do drugiej osoby z wysokim poziomem złości, to wywołamy kłótnię. Jednak ostatecznie to my decydujemy o naszym zachowaniu, a nie nasze emocje.

Intensywne emocje mają tendencję do eskalacji

Każda emocja ma swoją żywotność. Emocja ma to do siebie, że jest zmienna, a jej intensywność słabnie z czasem. Niektóre emocje trwają dłużej, niektóre krócej. Jest to kwestia indywidualna, zależna od konkretnej emocji, od biologii, genetyki i temperamentu każdego człowieka. Jednak każda emocja przemija. Bardzo istotna jest umiejętność tolerowania nieprzyjemnych emocji.

Nieprzyjemne emocje są złe i prowadzą do destrukcji.

Nieprzyjemne emocje informują nas o tym, że obecnie nasze potrzeby nie są zaspokojone. Bez nich nie pojawiłaby się motywacja do wprowadzenia określonych zmian. Nieprzyjemne odczucia uczą nas, że należy unikać destrukcyjnych sytuacji. Odczuwanie takich emocji często wiąże się z bólem emocjonalnym, który jest częścią życia.

W konkretnych sytuacjach istnieje prawidłowy sposób odczuwania

Sposób odczuwania każdego człowieka jest inny. Wynika on z naszego temperamentu, naszych przekonań oraz doświadczeń, jakie zdobyliśmy w ciągu życia. Jeżeli większości dzieci balony kojarzą się bardzo pozytywnie, to nie znaczy, że każdy musi tak czuć. Pewien chłopak, kiedy był kilkuletnim dzieckiem, został wyśmiany przez grupę starszych kolegów, bo nie umiał nadmuchać balona i dodatkowo robił się przy tym bardzo czerwony na twarzy. W związku z tym ten chłopak ma pełne prawo do tego, aby czuć niechęć do balonów. Nasze wczesne doświadczenia w dużym stopniu wpływają na nasz sposób odczuwania. W związku z tym każdy z nas ma prawo do odczuwania w taki sposób, w jaki odczuwa.

Odczuwanie intensywnych emocji jest dla mnie złe

Intensywne emocje nie prowadzą do negatywnych skutków. Keller i współpracownicy (2012) przekonują, że ilość doświadczanego stresu nie wpływa na nasze zdrowie fizyczne ani psychiczne. Okazało się, że bardzo istotnie na nasze zdrowie wpływa wiara w to, że stres (a w związku z tym emocje doświadczane podczas stresu) są szkodliwe. Czyli nie szkodzą nam same emocje, ale przekonanie o tym, że są one dla nas szkodliwe. Emocje w wielu sytuacjach pomagają nam przetrwać lub uchronić się przed zagrożeniem. W związku z tym same w sobie nie szkodzą, a są niezbędne do szybkiego i sprawnego działania.

Jeśli inni nie aprobują moich emocji, to powinienem odczuwać w inny sposób

Zdarza się tak, że osoby widzące naszą nieodpowiednią (w ich oczach oczywiście) reakcję emocjonalną mogą reagować dezaprobatą. Taka reakcja może wynikać z wielu rzeczy, ale w większości sytuacji z braku zrozumienia tego, skąd nasze emocje się wzięły. Wróćmy do poprzedniego przykładu. Dla przeciętnego obserwatora widok dziecka reagującego złością na obecność balonów może być niecodziennym widokiem. Warto w takim momencie wytłumaczyć drugiej osobie, skąd wzięła się ta emocja. Czasami druga osoba może nie tolerować twoich emocji ze względu na własne problemy, które przerzuca na ciebie.

W żadnym wypadku nie oznacza to, że nie powinieneś odczuwać w ten sposób. Jest to twój indywidualny sposób odczuwania emocji i masz do niego prawo. Co oczywiście nie oznacza, że każdy może robić, co mu się tylko podoba, bo ma prawo do odczuwania wszystkich emocji. Trzeba tutaj odróżnić emocje od zachowania. Mamy pełne prawo do odczuwania złości. Jednak rzucanie przedmiotami w innych ludzi to nieakceptowalne zachowanie. Odczuwanie całej palety emocji o różnym natężeniu jest normalne i adaptacyjne, ale wykonywanie pod wpływem emocji nieakceptowalnych i destrukcyjnych rzeczy jest czymś zupełnie innym i warto to odróżniać.

Powinno się mieć kontrolę nad swoimi emocjami

Każdy z nas chciałby mieć kontrolę nad tym, jak się czuje. Niestety emocje w większym lub mniejszym stopniu nie podlegają świadomej kontroli, a są raczej odpowiedzią na wydarzenia ze świata zewnętrznego oraz wewnętrznego (np. myśli). Emocje nie poddają się kontroli, ale możemy je świadomie regulować. Regulacja jest czymś innym niż kontrola. Kontrola zakłada władzę nad emocjami, na przykład za pomocą siły woli. W danej chwili chcę odczuwać radość i ją odczuwam. Kiedy odczuwam smutek, to go automatycznie zmieniam na emocję przyjemną itd. Takiego stanu nie da się osiągnąć. Regulacja zakłada, że odczuwanie w danej sytuacji konkretnej emocji jest normalne oraz że zwykle możemy wpłynąć na jej intensywność. Potrafimy świadomie modulować emocje.

Nad emocjami nie mamy kontroli. Jednak tym, nad czym mamy kontrolę, jest nasze zachowanie. Oczywiście, że pod wpływem złości jest bardziej prawdopodobne robienie innych rzeczy niż pod wpływem radości. Jednak ostatecznie to my decydujemy, co zrobimy, a nie nasze emocje.

„Poradnik obsługi umysłu. Jak sobie radzić z trudnymi emocjami”

Każdy z nas doświadcza trudnych emocji. Cierpienie i ból, gniew i złość, stres i lęk są nieuniknione. Jednak to, jak sobie z nimi radzimy, w dużym stopniu zależy od nas. Na każdym etapie naszego życia jesteśmy bowiem w stanie wypracować umiejętności zarządzania stresem, regulowania emocji, wyznaczania celów czy działania w zgodzie z wartościami.

Nikodem Ryś, psychoterapeuta i twórca kanału Psychologia w kadrze na portalu YouTube, prezentuje pomocne techniki oraz proponuje różne ćwiczenia przydatne w pracy z emocjami. Wszystkie te narzędzia wywodzą się z psychoterapii w nurcie poznawczo-behawioralnym.

Z tej książki dowiesz się szczególnie:

• jak poradzić sobie z nieprzyjemnymi emocjami oraz natrętnymi myślami,
• jak uwolnić się od nadmiernego stresu i paraliżującego lęku,
• jak wprowadzić nowe nawyki, przezwyciężając prokrastynację oraz brak motywacji.