Czym jest wyrostek kruczy? Jego położenie i funkcje w organizmie
Łopatka to struktura anatomiczna zbudowana z wielu różnych elementów. Jednym z nich jest wyrostek kruczy, który – mimo że bardzo niepozorny – pełni ważną rolę w organizmie. Przede wszystkim stanowi punkt orientacyjny dla innych, ważnych struktur – nie bez powodu niektórzy mówią o nim jako o „latarni morskiej” barku. Co warto wiedzieć na jego temat? Gdzie występuje i czy można go wyczuć? Odpowiadamy.
Co to jest wyrostek kruczy? Gdzie jest położony? Anatomia łopatki
Aby wyjaśnić, czym jest wyrostek kruczy, należy wyjaśnić, na czym polega budowa łopatki u człowieka. Jest to trójkątna, płaska kość, umiejscowiona w klatce piersiowej, a konkretnie – na jej grzbietowej ścianie. Stanowi tylną część obręczy barkowej. W obrębie łopatki istnieją dwie powierzchnie:
- grzbietowa – ma wypukły kształt i rozdziela ją grzebień, tworzący dwa wgłębienia:
- dół podgrzebieniowy – znajduje się w nim mięsień podgrzebieniowy,
- dół nadgrzebieniowy – znajduje się w nim mięsień nadgrzebieniowy,
- żebrowa – ma wklęsły kształt i tworzy dół podłopatkowy.
Ze względu na trójkątną budowę łopatki, można w jej obrębie wyróżnić 3 kąty:
- boczny,
- dolny,
- górny.
Co więcej, na łopatkę składają się 3 brzegi:
- górny,
- boczny,
- przyśrodkowy.
Wspomniany już grzebień skierowany jest w górę, ku kątowi bocznemu. Im wyżej, tym bardziej się rozszerza. Na samym końcu przekształca się w płytkę kostną, która wystaje poza granicę łopatki i tworzy wyrostek barkowy. W obręb łopatki wchodzą bowiem także 3 wyrostki:
- wyrostek barkowy łopatki,
- wyrostek kruczy,
- grzebień (o którym napisaliśmy już wyżej).
Wyrostek kruczy ma swój początek w górnym brzegu łopatki. Jest to haczykowata, gruba struktura, nieco wystająca i skierowana ku przodowi i górze, ale następnie zakręcająca w bok. Jej zwieńczenie stanowi tępy wierzchołek. Wyrostek kruczy lokalizowany jest bardziej przyśrodkowo, pod bocznym fragmentem obojczyka, z którym łączy się poprzez więzadło kruczo-obojczykowe. Jego część jest również lekko wyczuwalna pod palcami, po bocznej stronie trójkąta obojczykowo-piersiowego – zagłębienia utworzonego między obojczykiem, mięśniem piersiowym większym i mięśniem naramiennym. Jest on również miejscem przyczepu aż 3 mięśni, takich jak:
- mięsień głowy krótkiej dwugłowego ramienia,
- mięsień kruczo-ramienny,
- mięsień piersiowy mięśni.
Stanowi on również mięśnie przyczepu 3 więzadeł, takich jak:
- więzadło kruczo-ramienne,
- więzadło kruczo-obojczykowe,
- więzadło kruczo-barkowe.
Cała łopatka składa się z istoty zbitej oraz istoty gąbczastej. Ta druga zlokalizowana jest wyłącznie w najgrubszych jej fragmentach, również w wyrostku kruczym (oprócz tego także w wyrostku barkowym, kącie bocznym, wzdłuż brzegu bocznego oraz na poziomie grzebienia).
Łopatka – kość, która ulega złamaniom
Łopatka człowieka stosunkowo rzadko ulega złamaniom, takie sytuacje się jednak zdarzają. Które elementy są szczególnie nałażone na destrukcję? Przede wszystkim:
- wyrostek kruczy,
- wyrostek barkowy,
- trzon łopatki,
- szyjka,
- panewka.
W przypadku złamania wyrostka kruczego i barkowego podejmuje się zwykle leczenie operacyjne. Podobnie wygląda to w przypadku szyjki łopatki. Jeśli doszło do złamania trzonu łopatki, wskazane jest leczenie zachowawcze, którego podstawą jest unieruchomienie całego stawu w chuście o trójkątnym kształcie lub opatrunku Desaulta.
Rola wyrostka kruczego
Tak jak już powiedzieliśmy, chirurdzy często mówią, że wyrostek kruczy jest „latarnią morską” barku. Wynika to z tego, że jest położony blisko głównych struktur nerwowo-naczyniowych: splotu ramiennego oraz tętnicy i żyły pachowej. Odgrywa więc sporą rolę podczas przeprowadzania operacji i doskonale sprawdza się jako punkt orientacyjny dla innych ważnych struktury w ramieniu. Jest on również swoistą „kotwicą” dla wielu mięśni oraz więzadeł. To z kolei sprawia, że jest on powiązany różnymi stanami patologicznymi barku, np. z niżej opisanym zespołem cieśni podbarkowej.
Wyrostek kruczy łopatki a zespół cieśni podbarkowej
Wyrostek kruczy łopatki ma znaczenie w przypadku zespołu ciasnoty barkowej. Zacznijmy od tego, że jest to jedna z najpopularniejszych dysfunkcji mięśniowo-szkieletowych, która odpowiada aż za około 50 proc. wszystkich przypadków bólu barku. Do choroby dochodzi w wyniku ucisku i zaburzenia korelacji między łukiem kruczo-barkowym (czyli górnym tropem stawu barkowego) a głową kości ramiennej.
Staw ramienny ma charakterystyczną budowę. Pomiędzy wyrostkiem barkowym łopatki a głową kości ramiennej istnieje niewielka przestrzeń. Z kolei pomiędzy nimi prześlizguje się ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego. W sytuacji, gdy dochodzi do zmiany przeciążeniowej łuku kruczo-barkowego bądź decentralizacji kości ramiennej, efektem jest często ucisk na wspomniane ścięgno. Ucisk może być wywołany przez samo więzadło kruczo-barkowe, który stanowi jeden z elementów łuku kruczo-barkowego przedniego. W wyniku dysbalansu, nieprawidłowego ustawienia łopatki dochodzi do pociągnięcia więzadła przez wyrostek kruczy oraz jego napinania – w ten sposób powstaje środowisko przyjazne dla przepuklin okostnowych. Wówczas dochodzi do zwapnienia więzadła kruczo-barkowego oraz narastania tkanki kostnej w pobliżu wyrostka barkowego. W rezultacie osłabia się jakość ślizgu ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego, a finalnie – dochodzi do jego destrukcji.
Źródła:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17293463/ (dostęp: 20.11.22)
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27471875/ (dostęp: 20.11.22)
Polecamy
Piotr Kostrzębski: „Mam 19-letnią pacjentkę, która dwa razy założyła wysokie szpilki ze zwężanym czubkiem i z drugiej imprezy wróciła z halluksami”
Mięśnie dna miednicy – fakty i mity na ich temat. Dlaczego są ważne?
Prof. Grażyna Ginalska, wynalazczyni sztucznej kości: „Trzeba dużej odwagi naukowca i dużo jego samozaparcia, aby promować nowy produkt, wyjść z nim poza struktury uczelni”
Kość ramienna – budowa i funkcje. Objawy złamania kości ramieniowej
się ten artykuł?