Ile trwa menopauza? Czas trwania klimakterium nie jest oczywisty

Menopauza to czas, gdy organizm dojrzałej kobiety stopniowo wchodzi w stan wygaszania płodności. Ostatnie fizjologiczne krwawienie miesiączkowe wypada zwykle między 48. a 52. rokiem życia, choć w przypadku niektórych kobiet może mieć to miejsce znacznie wcześniej, już przed 40. Jak długo trwa menopauza? Jak rozpoznać jej początek i koniec?

Kiedy zaczyna się menopauza?

Menopauzę definiuje się jako trwałe ustanie cykli miesiączkowych. Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) precyzuje, że chodzi o moment, gdy od ostatniej miesiączki minęło co najmniej 12 miesięcy. Z punktu widzenia biologicznego oznacza to koniec okresu prokreacyjnego w życiu kobiety.

Czas, gdy organizm dojrzałej kobiety stopniowo wchodzi w stan bezpłodności, jest naturalnym procesem fizjologicznym, ale menopauza może mieć miejsce w różnym wieku. Wspomniana wcześniej WHO podaje, że klimakterium zwykle występuje pomiędzy 45. a 55. rokiem życia. W Polsce przyjmuje się, że średni wiek to 51 lat. Gdy okres przekwitania następuje między 40. a 45. rokiem życia, wówczas mówi się o wczesnej menopauzie. Natomiast przedwczesna menopauza to ta, która występuje przed 40. urodzinami.

Wczesna i późna menopauza – co je determinuje?

Co decyduje o wieku wystąpienia menopauzy? Wyniki wielu badań wskazują, że wpływ na to, kiedy pojawi się menopauza, mogą mieć takie czynniki jak:

• wystąpienie miesiączki w młodszym wieku,
• palenie tytoniu,
• długość cyklu menstruacyjnego,
• niski poziom aktywności fizycznej,
• uwarunkowania genetyczne,
• przebyte choroby.

Czynnikami przyczyniającymi się do późniejszego wystąpienia menopauzy są m.in. wysoki wskaźnik BMI, regularne spożywanie alkoholu oraz intensywne i systematycznie wykonywane ćwiczenia. Z kolei wcześniejszemu wystąpieniu menopauzy sprzyjają palenie papierosów i dieta roślinna. Wcześniej w okres okołomenopauzalny wchodzą także kobiety zażywające leki obniżające poziom estrogenów, pacjentki po chemioterapii, naświetlaniach i usunięciu jajników, jak również kobiety z różnymi schorzeniami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca czy choroby układu immunologicznego.

Ile trwa menopauza?

Jak wspomniano, formalnie pojęcie menopauzy odnosi się do ostatniego krwawienia miesiączkowego. A żeby stwierdzić, że kobieta przeszła menopauzę, musi minąć co najmniej 12 miesięcy bez miesiączki. Czas przed menopauzą, gdy pojawiają się już jej pierwsze objawy, nazywa się perimenopauzą, a po – postmenopauzą. Statystycznie przyjmuje się, że średni czas trwania tych wszystkich faz okołomenopauzalnych wynosi 10 lat, jednak w przypadku niektórych ponownie proces wygasania czynności jajników może trwać dłużej, nawet kilkanaście lat (12-14).

Jak długo trwają uderzenia gorąca w menopauzie?

Wiele kobiet zastanawia się, jak długo trwają uderzenia gorąca w menopauzie. Szacuje się, że w tym okresie doświadcza go nawet 85 proc. kobiet. Uderzenia gorąca mogą występować od kilku do nawet kilkunastu razy w ciągu doby, po czym znikać na kilka dni. Tym, co może je nasilać czy też wywoływać, jest stres, jak również zaburzenia produkcji hormonów tarczycy. Uderzenia gorąca najczęściej towarzyszą przez cały okres okołomenopauzalny, aż do końca menopauzy, a niekiedy jeszcze kilka lat po przebytym klimakterium.

Jak rozpoznać koniec menopauzy?

Jeżeli dokładnie obserwujesz swój organizm i znasz go bardzo dobrze, bez problemu zauważysz, że to już koniec menopauzy i początek postmenopauzy. Aby mieć pewność, zwróć uwagę cykliczne krwawienia. Jeżeli od ostatniej miesiączki minął rok, wtedy możesz być pewna, że przeszłaś klimakterium. Po tym czasie każde krwawienie z pochwy powinnaś skonsultować z ginekologiem, bo nie jest ono naturalne, a u jego podłoża zawsze tkwi jakaś patologia.

Objawy menopauzy mogą utrzymywać się do końca życia

Po menopauzie kobiety najczęściej przestają odczuwać uderzenia gorąca i zimne poty. Znikają także huśtawki nastrojów, ale mogą doskwierać im inne dolegliwości takie jak:

• przyrost tkanki tłuszczowej,
• atrofia pochwy,
• nietrzymanie moczu,
• wypadanie macicy,
• utrata jędrności skóry,
• zespół suchego oka,
• bóle mięśniowo-stawowe.

Okres postmenopauzalny trwa do końca życia. Wtedy uporczywe objawy związane ze spadkiem stężenia hormonów ulegają stopniowemu wyciszaniu, jednak sporo kobiet nawet kilka lat po ustaniu miesiączkowania może wciąż borykać się z różnymi symptomami, np. ze spadkiem koncentracji, problemami z pamięcią czy ze snem. Nie da się jednoznacznie oszacować, kiedy dokładnie i czy w ogóle ustąpią, ponieważ jest to indywidualna sprawa uzależniona od wielu czynników, w tym stylu życia czy przebytych lub towarzyszących chorób.

Niemniej połowa dorosłego życia kobiet przypada na czas po menopauzie. By spędzić go przyjemnie, ciesząc się dobrym zdrowiem, warto po konsultacjach  z ginekologiem czy endokrynologiem rozważyć wsparcie farmakologiczne lub wykorzystać inne metody, które mogą złagodzić wymienione objawy i poprawić nastrój. Więcej na ten temat znajdziesz w naszej Krótkiej Instrukcji. O Menopauzie.

Bibliografia:

1. Augustyn-Protas A., Oleszczuk T., O menopauzie. Czego ginekolog ci nie powie, Wydawnictwo Pascal, 2023.
2. Dąbrowska J., Naworska B., Dąbrowska-Galas M., Skrzypulec-Plinta V., Rola wysiłku fizycznego w okresie menopauzy, Przegląd Menopauzalny 2012, nr 6, s. 445-448.
3. McCall D., Menopauzing, czyli nowy początek, Wydawnictwo Buchmann, 2023.
4. Piotrowska S., Majchrzycki M., Ćwiczenia fizyczne u kobiet po menopauzie, Przegląd Menopauzalny 2013, nr 4, s. 347-351.