Progesteron a menopauza – jakich zmian możesz się spodziewać?

Tak jak podczas menopauzy poziom hormonu luteinizującego oraz folikulotropowego wzrasta, tak stężenie androgenów, estradiolu oraz progesteronu – spada. U kobiet, które stosują hormonalną terapię zastępczą estrogenami, może dochodzić do rozrostu endometrium i nowotworzenia, dlatego często przepisywane są jednocześnie leki z progesteronem, które redukują to ryzyko. Dowiedz się, jak zmienia się poziom progesteronu w czasie klimakterium i jak go zbadać. 

Jak zmienia się uwalnianie progesteronu w menopauzie? 

Zmiany hormonalne, jakie zachodzą w organizmie kobiety wchodzącej w okres okołomenopauzalny, zasługują na miano rewolucji w nie mniejszym stopniu niż te podczas trzech trymestrów ciąży. W tym wypadku proces jest jednak nieodwracalny. Najczęściej mówi się o związanym z menopauzą wzroście poziomu hormonu folikulotropowego (FSH), hormonu luteinizującego (LH) oraz spadku stężenia 17beta-estradiolu. Tymczasem, w tym czasie dochodzi również do spadku uwalniania progesteronu. Ten proces także zasługuje na uwagę. 

Jest on konsekwencją niedoczynności ciałka żółtego, które odpowiada za uwalnianie progesteronu w fazie lutealnej. Rolą hormonu jest wsparcie zarodka w zagnieżdżaniu się w endometrium oraz późniejsze utrzymanie ciąży. Jeśli do zapłodnienia nie dojdzie, poziom progesteronu spada i dochodzi do złuszczenia się błon śluzowych i krwawienia miesiączkowego. Natomiast u kobiet w czasie menopauzy, gdy poziom progesteronu spada na dobre i stale utrzymuje się na niskim poziomie, dochodzi do szeregu poważnych konsekwencji dla organizmu, choć to zupełnie naturalny proces.

Jakie są objawy niskiego progesteronu przy menopauzie? 

Menopauza wiąże się z wygaszeniem czynności jajników. Wraz ze spadkiem syntezy progesteronu, estrogeny oddziałują na błony śluzowe macicy, czego konsekwencją są zaburzenia miesiączkowania: 

• polymenorrhoea – skrócenie cykli miesiączkowych, 
• oligomenorrhoea – wydłużenie cykli miesiączkowych, 
• menorrhagia – przedłużające się, krwotoczne menstruacje, 
• metrorrhagia – krwawienia z dróg rodnych pomiędzy miesiączkami. 

Spadek poziomu progesteronu może też skutkować rozrostami endometrium oraz powstaniem w nim zmian nowotworowych. Dlatego wielu kobietom w czasie menopauzy specjaliści zalecają stosowanie dwuskładnikowych leków hormonalnych, zawierających estrogeny i progesteron. Pozwala to znieść objawy wywołane spadkiem 17beta-estradiolu, a jednocześnie zapobiega skutkom oddziaływania estrogenów.

Jaki poziom progesteronu wskazuje na menopauzę? 

Poziom progesteronu u kobiet, które są przed menopauzą (regularnie miesiączkują) zmienia się w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego. Najwyższe jego stężenie przypada na fazę lutealną, czyli poprzedzającą krwawienie miesiączkowe. Następnie spada wraz z rozpoczęciem menstruacji, by znowu stopniowo wzrastać przez fazę owulacyjną, aż do ponownie następującej fazy lutealnej. 

Najbardziej drastyczny spadek progesteronu ma miejsce w czasie menopauzy, co wynika z wygaszania aktywności jajników. W tabeli poniżej zaprezentowane zostały zakresy referencyjne progesteronu u kobiet regularnie miesiączkujących i tych po menopauzie:

 Zakresy referencyjne nie są jednakowe dla każdego laboratorium. Mogą zmieniać się w zależności od przyjętej metody analitycznej, dlatego zawsze odnoś uzyskany wynik do norm podanych na otrzymanym wyniku. Lekarz, który będzie cię badał, również będzie brał je (tylko i wyłącznie) pod uwagę.

Jak sprawdzić poziom progesteronu przy menopauzie? 

Jedynym sposobem, aby zbadać, jaki masz poziom progesteronu, jest analiza laboratoryjna próbki krwi. Badanie możesz wykonać w dowolnym momencie cyklu miesiączkowego. Istotne przy tym jest poinformowanie pracowników laboratorium, w którym dniu cyklu aktualne jesteś – to znaczy, ile dni upłynęło od pierwszego dnia ostatniej miesiączki (pierwszy dzień krwawienia jest jednocześnie pierwszym dniem nowego cyklu). 

Krew do analizy może zostać pobrana, nawet jeśli wcześniej zjesz posiłek. Nie musisz być na czczo, chyba że poza oznaczeniem poziomu progesteronu chcesz również wykonać morfologię czy zbadać inne parametry krwi wymagające zachowania głodówki trwającej 12-14 godzin.

Czy niski progesteron zawsze wskazuje na menopauzę? 

Niski poziom progesteronu nie zawsze świadczy o menopauzie. Parametr ten nie może być analizowany w oderwaniu od stężenia LH, FSH i E2. To dlatego, że niewystarczające jego stężenie we krwi może również oznaczać niewydolność jajników i cykle bezowulacyjne. W związku z tym, po otrzymaniu wyniku skonsultuj go z ginekologiem lub endokrynologiem.

 Bibliografia: 

1. Fizjologia cyklu miesiączkowego, Klinika Endokrynologii Ginekologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny.
2. Mądry E., Układ hormonalny, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
3. Rzewuska N., Okres przekwitania u kobiet. Hormonalna terapia wieku menopauzalnego, Warszawski Uniwersytet Medyczny.