Antydepresanty a antykoncepcja – czy te leki wpływają na siebie?

Każdego roku prawie co 10. kobieta doświadcza zaburzeń depresyjnych, które wiążą się z koniecznością włączenia odpowiedniej terapii. Wiele spośród tych pacjentek jest w wieku rozrodczym i stosuje hormonalne metody zapobiegania ciąży. Jaka antykoncepcja przy antydepresantach jest bezpieczna? Czy leki z tych grup mogą wzajemnie osłabiać swoją skuteczność?

Które leki antykoncepcyjne i antydepresanty mogą mieć na siebie wpływ?

Niektóre substancje chemiczne nasilają aktywność enzymów wątrobowych odpowiadających za metabolizm wielu leków, w tym antykoncepcji hormonalnej. W konsekwencji są one szybciej rozkładane i usuwane z krwi, przez co krócej oraz słabiej działają. Taki efekt może być wywołany przez niektóre antydepresanty, a antykoncepcja staje się przez to mniej skuteczna. Jednak dotyczy to przede wszystkim leków starszej generacji, z których obecnie korzysta się rzadko. Należą do nich głównie trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, np. amitryptylina czy doksepina. 

Aktywność enzymów wątrobowych nasila też ziele dziurawca zwyczajnego, które jest obecne w wielu ziołowych preparatach na uspokojenie. Zawarte w nim substancje aktywne utrzymują się w organizmie nawet do kilku tygodni po zakończeniu terapii. Dlatego poproś farmaceutę o dobór takiego środka, który nie będzie zawierał dziurawca lub dokładnie przeczytaj skład preparatu, zanim go zastosujesz. 

Czasami leczenie depresji polega na stosowaniu kilku preparatów o różnych mechanizmach działania. Wykorzystuje się w tym celu także leki przeciwlękowe, stabilizujące zaburzenia nastroju czy uspokajające, które mogą wchodzić w interakcję z antykoncepcją. Dlatego zawsze powiedz lekarzowi o wszystkich stosowanych przez siebie preparatach. Dzięki temu ginekolog będzie mógł zdecydować, jaka antykoncepcja przy antydepresantach będzie najlepsza. 

Jaka antykoncepcja przy antydepresantach sprawdzi się najlepiej?

Leczenie depresji jest nadrzędne w stosunku do antykoncepcji. Dobór odpowiednich leków przeciwdepresyjnych może zająć wiele czasu. Dlatego, jeśli osiągasz dobre wyniki przy użyciu preparatów starszej generacji, nie zmieniaj ich ze względu na antykoncepcję. Metod zabezpieczania się przed niechcianą ciążą jest dużo i zawsze uda się coś dobrać. 

Zatem jaką antykoncepcję wybrać w przypadku stosowania antydepresantów, które mogłyby kolidować z tabletkami hormonalnymi? Najmniej ingerująca w działanie organizmu jest prezerwatywa. Prawidłowo założona, stanowi dobre zabezpieczenie nie tylko przed ciążą, ale także przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Oprócz niej bezpieczną alternatywą są także metody działające miejscowo, takie jak wkładka domaciczna zawierająca lewonorgestrel lub miedź. 

Nowsze generacje antydepresantów a tabletki antykoncepcyjne 

Najczęściej stosowane, nowoczesne leki antydepresyjne, nie wpływają na skuteczność antykoncepcji. Możesz więc bezpiecznie łączyć ze sobą te grupy preparatów bez obaw, że zwiększy to ryzyko niechcianej ciąży. W ich przypadku wybór antykoncepcji jest dowolny i może opierać się na innych ważnych czynnikach, jak twój stan zdrowia, samopoczucie czy preferencje. Do współczesnych leków antydepresyjnych należą: 

• inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny (SNRI), np. wenlafaksyna, duloksetyna, 
• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), np. escitalopram, sertralina, fluoksetyna, paroksetyna, citalopram. 

Czy tabletki antykoncepcyjne mogą przyczyniać się do rozwoju depresji?

Wyniki badań dotyczących wpływu antykoncepcji na rozwój depresji nie są jednoznaczne. Zaburzenia nastroju pojawiają się jako skutki uboczne przyjmowania hormonów, jednak czy leki te mogą wywołać zaburzenia depresyjne? W 2016 roku duńskie badanie wykazało, że hormonalne środki antykoncepcyjne zwiększają ryzyko rozpoczęcia leczenia antydepresyjnego.  

Jest ono wyższe w przypadku młodzieży do 19. roku życia oraz osób stosujących tabletki jednoskładnikowe, zawierające progestagen. Ryzyko to zaczynało spadać po 6. miesiącach stosowania antykoncepcji. Dlatego tak ważne jest monitorowanie samopoczucia i innych skutków ubocznych na początku terapii. 

Co ciekawe, badanie opublikowane w 2020 roku wykazało zgoła inne wyniki. Kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną miały w nim słabsze objawy depresji w porównaniu do tych, które nie korzystały z takich metod. Temat ten wymaga dalszych badań, które rozwiałyby towarzyszące mu wątpliwości. W pierwszej połowie XXI wieku uważa się, że antykoncepcja nie wpływa znacząco na ryzyko rozwoju depresji, jednak każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny przez specjalistę. 

 Bibliografia:

1. Hall K. S., Steinberg J. R., Cwiak C. A., Allen R. H., Marcus S. M., Contraception and mental health: a commentary on the evidence and principles for practice, American journal of obstetrics and gynecology 2015, 212(6): 740-746. 
2. https://www.health.harvard.edu/blog/can-hormonal-birth-control-trigger-depression-201610172517 [dostęp 05.01.2024]. 
3. McCloskey L. R., Wisner K. L., Cattan M. K., Betcher H. K., Stika C. S., Kiley J. W., Contraception for women with psychiatric disorders, American Journal of Psychiatry 2021, 178(3): 247-255.