Krótka Instrukcja. O Menopauzie. Pobierz, przeczytaj, podaj dalej! Bo to nie jest tylko sprawa kobiet, które jej doświadczają

Oddajemy w Wasze ręce trzecią już Krótką Instrukcję przygotowaną przez naszą redakcję. Krótka Instrukcja. O Menopauzie to efekt wielu godzin spotkań, warsztatów i szczerych rozmów kobiet dzielących się własnym doświadczeniem menopauzalnym i osób wspierających je w przeżywaniu tego czasu. Dla naszej redakcji projekt był ważnym wspólnym działaniem, które wybiegało poza zwykłą, codzienną pracę. Był też inspiracją do poznania zjawiska, które jest lub będzie naszym własnym doświadczeniem. Dziś chcemy Wam opowiedzieć, dlaczego Krótka Instrukcja. O Menopauzie jest dla nas tak ważna. I dlaczego może być ważna również dla Was.

Kiedy rozpoczynałyśmy prace nad Krótką Instrukcją. O Menopauzie, miałam masę wątpliwości. Bo jak to – tak publicznie? Przecież starsze kobiety w moim otoczeniu nie mówiły o niej w ogóle, a moje rówieśniczki po cichutku i tylko między sobą. Zastanawiałam się, czy znajdę odwagę, by mówić o sobie. Kolejne tygodnie i miesiące pokazały mi, jak mało, mimo własnego doświadczenia menopauzy, o niej wiem, jak stereotypowe są moje poglądy i jak bardzo jestem z nią niepogodzona. Nie zapomnę emocji, jakie towarzyszyły mi podczas redakcyjnego wyjścia na spektakl „Klimakterium i już”. Dlaczego nie potrafię śmiać się z przerw na „siczki”, „odmładzających” ubrań i dobrotliwych żartów bohaterek? – pytałam sama siebie.

– Praca nad Instrukcją poświęconą menopauzie, podobnie zresztą jak nad dwoma naszymi poprzednimi poradnikami o poronieniu i raku piersi, uświadomiła nam, że mamy masę lekcji do odrobienia – zauważa Karolina Wierzbińska, redaktorka naczelna Hello Zdrowie, która zainicjowała ideę wydawania Krótkich Instrukcji w 2018 roku.

Podczas naszych rozmów w redakcji okazało się, że wiele z nas miało poczucie, że o menopauzie wiemy stanowczo zbyt mało. – Zdałam sobie sprawę, że nigdy o menopauzie szczerze nie rozmawiałam z bliskimi mi kobietami, choć wydawało mi się, że nie ma między nami tematów tabu – mówi moja redakcyjna koleżanka Ala Lipińska. – Miałam też wrażenie, że to doświadczenie mnie jeszcze w żaden sposób nie dotyczy. Dziś wiem, że to nieprawda – opowiada. Także Magda Kowalska-Kotwica przyznaje: – Ten termin w żaden absolutnie sposób w moim życiu się nie pojawiał – ani w rozmowach z bliskimi mi kobietami, ani w medialnej bańce, w której się poruszam, ani w „wytworach kultury”, którymi się otaczam. To nie było nawet tak, jak mawiają niektórzy, że menopauza jest tabu albo że się nią straszy jak trzygłowym smokiem. W moim życiu menopauza zwyczajnie nie istniała. I szczerze powiedziawszy, podchodziłam do tego tematu bez większych emocji – ok, jest to jakiś etap w życiu kobiety, kiedyś nadejdzie, ale przecież jeszcze nie teraz…

Praca nad Krótką Instrukcją, którą roboczo nazywałyśmy KIOM, dla części z nas była mierzeniem się z własnymi obawami. – Kiedy zaczynałyśmy prace nad Krótką Instrukcją. O Menopauzie, miałam w głowie wdrukowane zdanie, które powtarzała często moja babcia, że karą od losu jest wczesna menopauza. Ten okres, choć jeszcze mnie nie dotyczy, wzbudzał obawy, czułam jego nieuchronność i to tykanie wskazówek zegara biologicznego. Tyk, tyk, tyk, tyk… Zakładałam, że jak wybije „ta” godzina, to czeka mnie upadek w przepaść – przyznaje Marta Dragan.

Marta Ploch, która koordynuje w redakcji prace nad Krótkimi Instrukcjami i to dzięki jej ogromnemu zaangażowaniu nasz wydany właśnie poradnik o menopauzie może trafić do tysięcy kobiet, szybko przekonała się, że jej wiedza w tym temacie również była bardzo powierzchowna. – Z terminem „perimenopauza” zapoznałam się po raz pierwszy tylko dzięki temu, że pisałam akurat wtedy artykuł dla Hello Zdrowie. Ale dopiero praca nad Instrukcją uzmysłowiła mi, w jak dużym stopniu może przejąć władzę nad życiem i samopoczuciem kobiety. Poznałam dziewczyny, które latami męczyły się z objawami, wędrowały od lekarza do lekarza, nie mogąc znaleźć wyjaśnienia dla swoich dolegliwości. Diagnoza perimenopauzy była dla nich początkiem powrotu do normalności, dlatego teraz chcą się dzielić tą wiedzą i oszczędzić innym tego, co same musiały przejść.

Grafika: Izabela Kaczmarek-Szurek (Formallina Illustration)

Miesiące spotkań, rozmów i wywiadów podczas pracy na Krótką Instrukcją pomagały nam zobaczyć piękno w tym trudnym dla wielu kobiet etapie życia. – Katarzyna Bosacka, Anna Nowak-Ibisz, Agnieszka Suchora – wspaniałe kobiety, z którymi rozmawiałam na temat menopauzy, mówiły mi, że to czas koloru, czas wigoru, radości, mocy i mądrości, zmian i inwestowania w siebie – wspomina Marta Dragan. Tak jak i jej, nam również udzielała się energia kobiet, które opowiadały o swoim podejściu do menopauzy. – Bo Instrukcja jest oparta na prawdziwych doświadczeniach. To nie jest przedruk ani obszerne kompendium naukowe, ale rzeczowe, proste porady krok po kroku i wsparcie jak od doświadczonej przyjaciółki przewodniczki – wyjaśnia Marta Ploch.

Szybko zdałyśmy sobie także sprawę, że dotykamy bardzo zaniedbanej i lekceważonej sfery naszego życia. Z badań* wynika, że aż 2/3 kobiet czują się nieprzygotowane i zagubione, kiedy zaczynają doświadczać pierwszych objawów menopauzy, prawie połowa kobiet nie mówi swoim partnerom, że przechodzi transformację menopauzalną, większość nie rozmawia o tym z bliskimi, a co trzecia rozważa odejście z pracy przez dokuczliwość objawów okołomenopauzalnych!

Wspaniałe kobiety, które miałam zaszczyt poznać podczas warsztatów Krótkiej Instrukcji. O Menopauzie, uświadomiły mi, jak bardzo te dane przekładają się na naszą codzienność. „U ciebie też tak było? Twoi bliscy też nie rozumieją, co się z tobą dzieje? Twoja ginekolożka też powiedziała ci, że ‘tak musi być’”? – pytałyśmy siebie nawzajem, a odpowiedzi przynosiły ulgę i uspokojenie. „Ta wiedza to jak brakujące puzzle w układance ostatniej dekady mojego życia” – powiedziała mi jedna z uczestniczek.

Grafika: Izabela Kaczmarek-Szurek (Formallina Illustration)

Także dla Magdy Kotwicy warsztaty były przełomowe. – Sprawdziła się zasada, że aby coś zrozumieć, trzeba tego dotknąć. I ja dotknęłam – dosłownie (bo były też uściski i pełne wsparcia poklepywanie po plecach) i metafizycznie problemów, wzruszeń, doświadczeń i przeżyć kobiet w okresie transformacji menopauzalnej. I wtedy zrozumiałam, że menopauza to nie jest tylko sprawa kobiet, które jej doświadczają. To jest sprawa nas wszystkich – bo transformacja menopauzalna może trwać wiele lat, a od dobrego samopoczucia kobiety, która doświadcza jej objawów, zależy również funkcjonowanie jej rodziny, miejsca pracy, całego najbliższego otoczenia. Ba, to wcale nie jest jakieś niesprecyzowane „kiedyś”, bo pierwsze objawy perimenopauzy pojawiają się często już po 40.! – zauważa.

Praca na Krótką Instrukcją była więc dla nas poligonem nie tylko zawodowych doświadczeń. – Traktowałam ją jako jedną z najciekawszych i najbardziej niesamowitych przygód w życiu zawodowym – mówi Ola Tchórzewska. – Wiedziałam, że wspólnymi siłami stworzymy jedyny w swoim rodzaju, wyjątkowy poradnik dla kobiet. Miałam nawet wrażenie, że słowo menopauza w pracy odmieniam już przez wszystkie przypadki. Czy mnie to znużyło? Wręcz przeciwnie! Dzięki temu poczułam jego brzmienie na różne sposoby. I co się okazało? Ono nie gryzie, nie szczypie, nie robi krzywdy. Wcześniej wydawało mi się takie niezręczne! – przyznaje.

Patrzę na pięknie wydaną, nasyconą energetycznymi kolorami kapitalnych grafik polskiej artystki Izabeli Kaczmarek-Szurek „Formalliny” Krótką Instrukcję. O Menopauzie i żałuję, że nie mogłam jej mieć, kiedy zmiany okołomenopauzalne torpedowały moje życie. To takie proste i trudne jednocześnie, by dać sobie zgodę na bycie słabszą, pozwolić się sobą zaopiekować i być dla siebie lepszą. KIOM jest wspaniałym przewodnikiem po zdrowiu i emocjach tego trudnego czasu. A co zabierają dla siebie moje redakcyjne koleżanki?

– Z Instrukcji z pewnością zabiorę dla siebie wiedzę dojrzałych i mądrych kobiet. Pozwolę sobie uszczknąć też trochę pewności siebie, której kobietom często brakuje. Dzięki niej będę odważniej stawiać czoła światu i nie pozwolę sobie wmówić, że na pewne rzeczy już jest za późno. A kiedy stanę z menopauzą w cztery oczy, przywitam ją jak dobrą przyjaciółkę – mówi Ewa Wojciechowska. O to samo pytam Alę Lipińską. – Myślę, że dzięki pracy nad Krótką Instrukcją także mi prywatnie udało się oswoić jej temat. Zrobiłam pakiet badań, wiem, w którym punkcie jestem. Wiem, co zrobić, gdy pierwsze objawy menopauzy dadzą o sobie znać. I będę potrafiła je rozpoznać, choć – jak się okazało w trakcie naszych licznych spotkań oraz warsztatów z ekspertkami i kobietami z doświadczeniem menopauzy – objawy te mogą być naprawdę bardzo różne – zauważa.

Grafika: Izabela Kaczmarek-Szurek (Formallina Illustration)

– Ja z kolei będę uczyć się od dojrzałych kobiet, jak traktować menopauzę, kiedy już do mnie przyjdzie. Wszak, podobno, najbardziej obawiamy się tego, czego nie znamy. A ja menopauzę już znam. Niech się kiedyś u mnie rozgości. Jeśli podejdziemy do niej z ciekawością, czułością i troską, może być kolejnym, fantastycznym etapem w naszym życiu – mówi Ola Tchórzewska. Wtóruje jej Marta Ploch: – To może jest prosty przekaz, ale bardzo do mnie dotarło: podczas warsztatów kilkakrotnie padało stwierdzenie, że kobiety mają prawo dobrze się czuć i szukać sposobów i rozwiązań, by tak było. Dobrze wiemy przecież, że z czasem zaczynamy krzepnąć w tym, że jest średnio, i przestajemy o siebie walczyć. Uważam, że to jest najważniejsze przesłanie KIOM – dodanie kobietom śmiałości, by chciały dla samych siebie jak najlepiej. Żeby pamiętały, że jest pomoc i że na nią zasługują.

– Co mi dała Krótka Instrukcja. O Menopauzie? Spokój. Większą uważność na swoje ciało. Pewność, że wszystko będzie dobrze – zauważa Magda Kotwica. – Bo choć objawy transformacji menopauzalnej bywają nieprzyjemne, to usłyszałam, że można sobie z nimi radzić. A co chyba najważniejsze, mimo nich żyć pełnią życia i oddychać pełną piersią. A Marta Dragan dodaje: – Jestem typem zadaniowca, więc kiedy menopauza do mnie przyjdzie, powiem: „dobra, stara zapinaj pasy, jedziemy w tę podróż”. Powitam ją z ciekawością, czułością i otwartością. Prace nad Krótką Instrukcją. O Menopauzie sprawiły, że jestem przygotowana na jej „fikołki”, wiem, gdzie szukać wsparcia, co mogę zrobić dziś, by jutro było lepsze.

Mamy nadzieję, że i dla was, bez względu na to, na jakim etapie życia jesteście, Krótka Instrukcja. O Menopauzie będzie taktowną przewodniczką po tym wyjątkowym okresie. W części „Dla dziewczyn” znajdziecie garść naprawdę praktycznych porad, którymi podzieliły się z nami kobiety będące w transformacji menopauzalnej. Rozdział „Dla bliskich” zbiera doświadczenia przydatne osobom, które towarzyszą kobietom w doświadczaniu menopauzy. Kolejna część Instrukcji to „Menopauza w pracy”. Apelujemy w nim do pracodawców, by dostrzegali potrzeby tej grupy pracowniczej, i podpowiadamy, w jaki sposób mogą to robić. – Okres okołomenopauzalny może dotyczyć kobiet od 40. do 60., to czas aktywności i dojrzałości zawodowej kobiet. W pracy nad KIOM wspierały nas organizacje pracownicze, m.in. Pracodawcy RP, któremu bardzo leży na sercu, żeby dotrzeć do kobiet z przesłaniem, że najważniejsze w pracy są kompetencje, a dobrą pracowniczkę, niezależnie od tego, co przechodzi, należy wspierać – wyjaśnia Marta Ploch. Ostatni rozdział dotyczy tego, jak rozmawiać o menopauzie. Dajemy wam przykłady zwrotów, które mogą pomóc osobie przeżywającej doświadczenie menopauzy o wiele bardziej, niż utarte i nadużywane: „to tylko hormony”.

– Praca nad Krótką Instrukcją uświadomiła mi, jak wiele jest jeszcze do zrobienia, by sprawy kobiet, a przede wszystkim ich zdrowie i dobre samopoczucie, były traktowane z szacunkiem. Kiedy słuchałam o doświadczeniach kobiet w menopauzie w kontaktach z lekarzami, o tym, że w wielu przypadkach są traktowane nie jak pacjentki, ale petentki, że nie tylko nie znajdują pomocy, ale nawet zrozumienia, zdałam sobie sprawę, że to, co robimy, ma głęboki sens, że możemy wspólnie zrobić coś dobrego – mówi Kinga Kawęcka, która dbała o organizację oraz promocję Krótkiej Instrukcji. Wszystkie głęboko wierzymy, że ten cel udało nam się osiągnąć.

– Krótka Instrukcja. O Menopauzie jest inicjatywą społeczną angażującą aktywistów, specjalistów i dziennikarzy, która jednoczy wokół naszej misji, jaką jest wspieranie kobiet i wartości poprawiających jakość ich życia. Jestem bardzo dumna z tego, że możemy wspólnie zrobić coś, co realnie pomaga kobietom. To nasz wkład w walkę o to, by zdrowie kobiet nie było lekceważone, by one same mogły z otwartością mówić o tym, co przeżywają – podsumowuje Karolina Wierzbińska.

Krótka Instrukcja. O Menopauzie dostępna jest na stronie krotkainstrukcja.pl, w formie PDF-a do pobrania ze strony oraz jako drukowana broszura, dostępna m.in. w siedzibach partnerów naszej akcji: Centrum Medycznego CMP czy sieci laboratoriów Synevo. Partnerem Instrukcji jest również ClearChannel Polska.

Do współpracy przy Krótkiej Instrukcji. O Menopauzie nasze zaproszenie przyjęły m.in. ginekolog-położnik prof. Marzena Dębska, dr Katarzyna Skórzewska – ginekolog endokrynolog, dr Monika Łukasiewicz – ginekolog i seksuolog, dr Łukasz Reczek, fizjoterapeutki uroginekologiczne Martyna Romanowska-Naimska oraz Joanna Piórek-Wojciechowska, psychoterapeutka Małgorzata Liszyk-Kozłowska, dietetyczka Justyna Marszałkowska-Jakubik, psycholog Gabriela Micberger, dr Małgorzata Bińkowska – ginekolożka endokrynolożka, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy, położna Izabela Dembińska, dietetyczka Anna Kopańczyk, psychogerontolożka Agnieszka Krawczyk-Dąbrowska. Dziękujemy także Emilii Pobiedzińskiej – znanej w sieci jako @spauzowana, Annie Samsel z Kulczyk Foundation, Paulinie Kumiędze z Polki w Medycynie, Aleksandrze Laudańskiej i Marzenie Michałek z Mameno, Alinie Koźminie z Fundacji Gospodyni, Beacie Rorant – Dyrektor Departamentu Zdrowia, Pracodawcy RP, przedsiębiorczyniom Bogusi Sobiczewskiej oraz Agnieszce Chabrzyk-Weiss, Adze Szuścik-Ziębie – ekspertce patient experience oraz wszystkim kobietom przed i w trakcie transformacji menopauzalnej i ich bliskim, którzy zechcieli się z nami podzielić swoim doświadczeniem.

Warsztaty KIOM prowadzili Alicja Sekret, Robert Statkiewicz oraz Filip Purgał z Fundacji Ludzie i Medycyna.

*Badania:

1. Mimo że temat dotyczy połowy populacji, aż 2/3 kobiet czuje się nieprzygotowane i zagubione, kiedy zaczyna doświadczać symptomów menopauzy (Generation Menopause, The invisibilty report: https://gen-m.com/ [dostęp: 5.03.2024 r.].
2. The global population of postmenopausal women is growing. In 2021, women aged 50 and over accounted for 26% of all women and girls globally – up from 22% 10 years earlier. (WHO, 2022 r.).
3. Prawie połowa kobiet nie mówi swoim partnerom, że przechodzi menopauzę, większość nie rozmawia o swoich dolegliwościach nawet z bliskimi kobietami (badanie Tena, UK).
4. 28% kobiet rozważało odejście z pracy przez dokuczliwość symptomów i brak wsparcia pracodawcy, 47% symptomy związane z menopauza przeszkadzają w pracy, tylko 1/4 miała jakiekolwiek udogodnienia w miejscu pracy (UK, raport Vira Health).