Lutropina (LH), czyli hormon luteinizujący. Za co odpowiada?

Hormon luteinizujący (LH) jest produkowany zarówno w organizmie kobiet, jak i mężczyzn. Należy do gonadotropin i odgrywa istotną rolę w kontekście układu rozrodczego. Bierze udział nie tylko w cyklu menstruacyjnym, ale także w dojrzewaniu płciowym. Jest też istotny dla płodności. Kiedy badać LH? Jakie są normy lutropiny? Czy jej poziom może być wskaźnikiem początku ciąży?

Za co odpowiada hormon LH?

Hormon luteinizujący jest produkowany w przysadce mózgowej, małym gruczole zlokalizowanym w mózgu. Jest istotny w kontekście dojrzewania płciowego, ale także dla prawidłowego przebiegu twojego cyklu menstruacyjnego, wchodząc w tym zakresie w korelację z hormonem folikulotropowym (FSH). W jaki sposób?

FSH pobudza wzrost pęcherzyków na jajniku oraz produkcję estrogenu. Wysoki poziom estrogenu jest sygnałem dla przysadki mózgowej, że należy zatrzymać wytwarzanie hormonu folikulotropowego i rozpocząć uwalnianie lutropiny, która to prowokuje oswobodzenie się komórki jajowej, a zatem proces owulacji. To moment, kiedy jesteś najbardziej płodna.

LH u mężczyzn także odgrywa istotną rolę, chociaż ich organizm nie produkuje tak dużo hormonu luteinizującego, jak ma to miejsce u kobiet. Dlaczego jest ważny? Ponieważ wiąże się z komórkami Leydiga znajdującymi się w jądrach, tym samym stymulując produkcję testosteronu wykorzystywanego m.in. do produkcji plemników.

W przebiegu jakich chorób obserwuje się wahanie poziomu LH?

Stężenie lutropiny u kobiet zmienia się fizjologicznie wraz z ciążą, następującymi po sobie fazami cyklu menstruacyjnego oraz wiekiem. Musisz jednak wiedzieć, że poziom hormonu luteinizującego zmienia się u pacjentek, u których rozwijają się m.in. następujące choroby:

• niewydolność jajników,
• zespół policystycznych jajników (PCOS),
• guz przysadki mózgowej,
• zespół Turnera.

U mężczyzn stężenie LH jest stałe, a zmiany poziomu hormonu obserwuje się u pacjentów, który nie mają jednego lub obu jąder albo cierpią na nadczynność jąder. Nadprodukcja lutropiny może mieć u nich także miejsce w przypadku rozwoju gruczolaka przysadki.

Kiedy badać LH?

Kiedy badać LH? Gdy zauważysz u siebie niepokojące objawy związane z zaburzeniami cyklu miesiączkowego, brakiem owulacji lub problemami z płodnością, zgłoś się do ginekologa – te objawy są podstawą do wykonania pogłębionej diagnostyki w kierunku nieprawidłowości w produkcji omawianego hormonu. Oznaczenie jego stężenia jest także przydatne podczas planowania ciąży, bo pozwala ustalić dokładny czas owulacji.

LH u mężczyzn sprawdza się, kiedy pojawiają się kłopoty z produkcją lub dojrzewaniem plemników oraz objawy świadczące o niskim stężeniu testosteronu, takie jak obniżone libido czy zmniejszenie masy mięśniowej przy jednoczesnym rozroście tkanki tłuszczowej. Natomiast u dziecka warto oznaczyć poziom hormonu luteinizującego, gdy obserwujesz u niego zaburzenia rozwoju płciowego.

Badanie LH, czyli poziomu lutropiny

Badanie LH wykonuje się z krwi pobranej z żyły łokciowej lub z próbki moczu. W celach diagnostycznych lekarz często zaleca jednoczesne sprawdzenie innych hormonów płciowych, ponieważ zaburzenia w produkcji jednego związku często odbijają się na innych ze względu na mechanizm działania sprzężenia zwrotnego.

Do laboratorium powinnaś przyjść rano, na czczo, chociaż w sytuacji, kiedy badasz jedynie LH, możesz zgłosić się po posiłku. Jeżeli zażywasz jakieś leki, zgłoś to, ponieważ niektóre farmaceutyki wpływają na poziom hormonu luteinizującego. Dzień cyklu miesiączkowego także jest istotny, dlatego zapytaj specjalistę, w którym konkretnie dniu masz się stawić na badanie. Z reguły jest to początek cyklu (2.-5. dzień) lub jego koniec (po 21. dniu). Inaczej wygląda sytuacja, kiedy celem będzie monitorowanie owulacji – wtedy badanie przypada na 12.-14. dzień cyklu.

LH – cena badania

Ile kosztuje badanie LH? Wiele zależy od miasta, a także konkretnej placówki, do której zgłosisz się w celu wykonania diagnostyki. Ceny zaczynają się od 30 zł, ale mogą sięgać nawet 50 zł. Pamiętaj także, że możesz oznaczyć stężenie hormonu luteinizującego w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), jeżeli otrzymasz skierowanie na wizycie państwowej.

Hormon luteinizujący (LH) – normy

Na jakim poziomie powinno być LH? Wyniki u kobiet zależą od tego, w jakiej fazie cyklu miesiączkowego się znajdują. Jego stężenie zmienia się także po menopauzie oraz w czasie ciąży. Norma LH u mężczyzny wynosi 1,5-9,2 mlU/ml, natomiast u dzieci do okresu dojrzewania utrzymuje się na stale niskim poziomie. Poniżej zaprezentowano przykładowe wartości referencyjne LH dla kobiet, ale pamiętaj, że po otrzymaniu wyników należy się sugerować wyłącznie wartościami używanymi przez dane laboratorium, bo mogą się one od siebie różnić.

Poziom LH po zapłodnieniu naturalnie spada, więc chociaż możesz oznaczać hormon luteinizujący w celu ustalenia owulacji, nie przyda się on do sprawdzenia, czy zaszłaś w ciążę. W testach ciążowych sprawdza się poziom hormonu beta-hCG (gonadotropina kosmówkowa), który jest charakterystyczny dla tego okresu, bo odpowiada m.in. za utrzymanie ciałka żółtego.

Niski i wysoki poziom LH

Niski poziom lutropiny może świadczyć o nadczynności jajników oraz nadczynności jąder, z kolei wysokie stężenie LH obserwuje się przy niedorozwoju gonad, zespole policystycznych jajników czy w czasie okołomenopauzalnym. Wysoki poziom hormonu luteinizującego stwierdza się też u dzieci, które zbyt wcześnie dojrzewają.

Bibliografia:

1. https://mcb.berkeley.edu/courses/mcb135e/fsh-lh.html [dostęp 03.04.2024].
2. https://my.clevelandclinic.org/health/body/22255-luteinizing-hormone [dostęp 03.04.2024].
3. https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?ContentTypeID=167&ContentID=luteinizing_hormone_blood [dostęp 03.04.2024].
4. Kurowska E., Szewczuk A., Luliberin and lutropin – their significance, Advances in Hygiene and Experimental Medicine 1999, 53 (4).