Zapalenie piersi podczas karmienia to problem wielu młodych mam

Karmienie piersią to tzw. złoty standard żywienia noworodków i niemowląt, a wynikające z niego korzyści zarówno dla dziecka, jak i mamy, zostały udowodnione w wielu badaniach. Mimo to laktacja jest dla kobiety trudnym okresem, w którym mogą towarzyszyć jej różne dolegliwości. Jedną z nich jest zapalenie piersi podczas karmienia. Skąd wynika to schorzenie i jakie są sposoby jego leczenia?

Czym jest zapalenie piersi i jakie mogą być jego przyczyny? 

Zapalenie piersi podczas karmienia to stan zapalny tkanek, który może pojawić się na każdym etapie laktacji, najczęściej jednak rozwija się w pierwszych 12. tygodniach po porodzie. Stan zapalny może mieć podłoże: 

• mechaniczne – występuje, jeśli pierś nie opróżnia się całkowicie podczas karmienia, mleko zalega w przewodach mlecznych i uciska ich ścianki, które po pewnym czasie pękają. Mleko przedostaje się do głębiej położonych tkanek, gdzie układ odpornościowy rozpoznaje je jako intruza i zapoczątkowuje reakcję obronną, skutkującą rozwojem stanu zapalnego, 
• infekcyjne – bakterie przedostają się do tkanek piersi przez ujścia przewodów mlecznych lub niewygojone ranki na brodawkach sutkowych. Zalegające mleko jest dla nich doskonałą pożywką. Najczęściej dochodzi do zakażenia gronkowcem złocistym (łac. Staphylococcus aureus), chociaż zdarzają się także infekcje innymi bakteriami. 

Ponadto określone czynniki ryzyka mogą sprzyjać rozwojowi zapalenia piersi podczas karmienia. Należą do nich m.in.: 

• osłabiona odporność, 
• stres, 
• zmęczenie, 
• przebyte wcześniej zapalenie piersi, 
• popękane brodawki sutkowe, 
• obcisły stanik, 
• długotrwałe uciskanie piersi pasem bezpieczeństwa czy torebką, 
• niewłaściwa technika karmienia, 
• uboga dieta, 
• palenie papierosów.

Objawy zapalenia piersi podczas karmienia 

Objawy zapalenia piersi przypominają nieco grypę – mają gwałtowny początek i szybko narastają. Schorzenie to rozpoznaje się, jeśli wystąpią co najmniej 2 objawy miejscowe oraz 1 ogólny. W poniższej tabelce znajdziesz dolegliwości, jakie mogą pojawić się w czasie zapalenia piersi podczas karmienia.

Powikłania po zapaleniu piersi 

Nieleczone zapalenie może doprowadzić do rozwoju ropnia piersi. To bolesny guzek wypełniony ropą, któremu często towarzyszą objawy ogólne. Dlatego, jeśli choroba przebiega nietypowo lub leczenie nie daje poprawy, warto wykonać USG piersi, które pozwoli wykryć ewentualny ropień. Wymaga on leczenia chirurgicznego – nacięcia lub drenażu.

Jak leczyć zapalenie piersi? 

Przez cały czas laktacji warto dbać o pełne opróżnianie piersi. W miarę możliwości nie ograniczaj karmienia, nawet jeśli towarzyszy ci stan zapalny. Paradoksalnie może to nasilić dolegliwości, bo mleko będzie zalegać w przewodach mlecznych. Czasem smak pokarmu ulega zmianie w czasie choroby i dziecko odmawia ssania. W takiej sytuacji odciągaj go sama. 

Po karmieniach stosuj chłodne opatrunki, np. przy użyciu gotowych kompresów żelowych. Bardzo ważny jest także odpoczynek, dlatego warto zapewnić sobie przez kilka dni dodatkową pomoc w codziennych czynnościach. Podczas choroby pij więcej płynów, zadbaj też o pełnowartościową dietę. 

Leczenie zapalenia piersi podczas karmienia powinno odbywać się w porozumieniu z lekarzem. Najczęściej wykorzystywane są leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, np. paracetamol i ibuprofen. Jeśli choroba ma podłoże bakteryjne, niezbędne jest zastosowanie antybiotyku.

Profilaktyka zapalenia piersi podczas karmienia 

Najważniejsze, o czym trzeba pamiętać, to całkowite opróżnianie piersi – może to oznaczać także odciąganie pokarmu. Karmienie powinno odbywać się min. 8 razy na dobę. Ponadto pozwól dziecku całkowicie opróżnić jedną pierś, zanim przejdziesz do kolejnej. Inne ważne czynniki zapobiegające rozwojowi zapalenia to: 

• kontakt skóra do skóry po porodzie, 
• prawidłowe przystawienie dziecka podczas karmienia, 
• częste mycie rąk oraz laktatora, 
• dbanie o kondycję brodawek sutkowych i szybkie leczenie podrażnień, 
• zmiana pozycji przy kolejnych karmieniach. 

Zapalenie piersi podczas karmienia dotyczy średnio 1. na 10 mam. Jeśli zauważysz u siebie niepokojące objawy, od razu udaj się do lekarza. Szybko wdrożone leczenie pozwala kontynuować karmienie i zapobiega nieprzyjemnym powikłaniom. Jedną z najczęstszych przyczyn zapalenia piersi jest nieprawidłowa technika ssania piersi przez dziecko. Warto więc skonsultować się z doradcą laktacyjnym, który ją skontroluje i udzieli niezbędnych wskazówek. 

Bibliografia: 

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/mastitis/symptoms-causes/syc-20374829 [dostęp 18.04.2024]. 
2. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Protokół leczenia zapalenia piersi, Ginekologia po Dyplomie 2016, 18(5): 53-70. 
3. Suchocka K., Najczęstsze problemy laktacyjne kobiety karmiącej piersią, Lekarz POZ 2022, 8(2): 137-146.