Aspermia, cichy wróg męskiej płodności. Co warto o niej wiedzieć? 

Niepłodność męska stanowi istotny problem zdrowotny, dotyka bowiem około 10-15% par starających się o potomstwo. Jednym z poważnych zaburzeń związanych z niepłodnością mężczyzn jest aspermia. W niniejszym artykule omówię, czym jest, jakie są jej przyczyny, metody leczenia oraz na czym polega zjawisko aspermii przejściowej.  

Co to jest aspermia? 

Aspermia to stan patologiczny charakteryzujący się brakiem wytrysku (ejakulacji) podczas orgazmu, uniemożliwia osiągnięcie naturalnego zapłodnienia. W odróżnieniu od azoospermii, gdzie ejakulat jest obecny, ale nie zawiera plemników, aspermia oznacza całkowity brak zarówno płynu nasiennego, jak i męskich komórek rozrodczych, które powinny być w nim zawieszone. Wyróżnia się: 

• aspermię całkowitą – oznacza brak jakiegokolwiek wytrysku nasienia, 
• aspermię częściową – występuje, gdy ejakulat ma minimalną objętość, często praktycznie znikomą, niewidoczną gołym okiem. 

Czym jest aspermia przejściowa? 

Aspermia przejściowa to stan, w którym dochodzi do tymczasowego braku ejakulatu podczas wytrysku. W odróżnieniu od trwałej aspermii, jest to zjawisko odwracalne. Stres i czynniki psychologiczne często odgrywają kluczową rolę w rozwoju tego zaburzenia, a ustępuje ono po wyeliminowaniu przyczyny problemu. 

Aspermia – jakie są jej przyczyny? 

Aspermia miewa różne podłoże – przyczyniają się do niej zarówno czynniki fizyczne, jak i psychiczne. Wszystkie zostały opisane dokładniej poniżej. 

Czynniki fizyczne aspermii  

Czynniki fizyczne odpowiadające za aspermię mogą dotyczyć funkcjonalnych zaburzeń pracy układu rozrodczego. Zwykle wynikają z patologicznej biologii organizmu, ale mogą być także pochodzenia zewnętrznego, np. przyjmowanie niektórych leków. Oto możliwe przyczyny: 

• blokada przewodów nasiennych z powodu przebytych infekcji (np. zapalenie najądrzy lub prostaty) czy urazów i operacji, na skutek których powstają zrosty i blizny. Zablokowanie światła nasieniowodów uniemożliwia transport nasienia z jąder do cewki moczowej, 
• w trakcie operacji w obrębie miednicy mniejszej  (np. prostatektomia – usunięcie prostaty lub resekcja guza pęcherza moczowego) może dojść do uszkodzenia nerwów odpowiedzialnych za wytrysk. Konsekwencją są zaburzenia ejakulacji oraz aspermia, 
• schorzenia neurologiczne (stwardnienie rozsiane, uszkodzenie rdzenia kręgowego, cukrzyca) prowadzą często do neuropatii, a więc zaburzeń w przesyle sygnałów nerwowych odpowiedzialnych m.in. za ejakulację, 
• niektóre leki, zwłaszcza stosowane w leczeniu nadciśnienia (np. beta-blokery), depresji (np. selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, SSRI) oraz leki przeciwhistaminowe, mogą wywołać aspermię jako efekt uboczny. 
• Czynniki psychiczne aspermii 
• Czynniki psychiczne przyczyniające do rozwoju aspermii obejmują przyczyny wynikające z problemów emocjonalnych, psychologicznych lub relacyjnych. Mogą one wpływać na zdolność do ejakulacji poprzez mechanizmy stresu, lęku czy napięcia emocjonalnego. Do najczęstszych przyczyn należą: 
• silny stres lub lęk związane z aktywnością seksualną i obawy dotyczące wydajności, 
• problemy emocjonalne, konflikty i napięcia między partnerami, 
• depresja i inne zaburzenia nastroju prowadzą do obniżenia libido i trudności w osiągnięciu ejakulacji. 
• Inne czynniki aspermii 
• Niektóre wady anatomiczne mogą prowadzić do aspermii. Należą do nich: 
• wrodzony brak nasieniowodów (ang. congenital bilateral aplasia (absence) of vas deferens, CBAVD) – przewody transportujące nasienie z jąder do cewki moczowej są nieobecne. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn wrodzonej aspermii, 
• wrodzone zarośnięcie przewodów wytryskowych, 
• wrodzone zwężenie cewki moczowej, 
• wrodzone zaburzenia struktury gruczołu krokowego. 

Aspermia może być również wynikiem radioterapii i chemioterapii, które stosuje się w leczeniu nowotworów. W zależności od dawki chemii oraz obszaru napromieniania, uszkodzeniu ulec mogą tkanki jąder i przewodów nasiennych, prowadząc w efekcie do aspermii trwałej lub tymczasowej. 

Na czym polega leczenie aspermii? 

Leczenie aspermii obejmuje zarówno podejście farmakologiczne, jak i chirurgiczne oraz psychoterapeutyczne, jednak ostateczny wybór metody zależy od przyczyny wywołującej problem. 

Leczenie farmakologiczne aspermii 

W przypadku aspermii spowodowanej uszkodzeniem nerwów podaje się sympatykomimetyki w celu stymulacji wytrysku. Jeśli przyczyną aspermii jest infekcja, wprowadza się antybiotykoterapię. 

Leczenie chirurgiczne aspermii 

Gdy aspermia jest spowodowana przez blokadę nasieniowodów, operacja może być jedyną skuteczną opcją leczenia. W przypadku wrodzonych wad anatomicznych stosuje się chirurgiczną rekonstrukcję nasieniowodów. 

Psychoterapia w leczeniu aspermii 

Jeśli aspermia ma podłoże psychologiczne, dobre efekty w redukcji lęku i stresu związanego z aktywnością seksualną przynosi terapia poznawczo-behawioralna. Terapia dla par jest skutecznym rozwiązaniem problemów relacyjnych będących przyczyną aspermii. 

Bibliografia: 

1. http://clinmedjournals.org/articles/iauc/international-archives-of-urology-and-complications-iauc-3-023.php?jid=iauc [dostęp 02.07.2024]. 
2. Mehta A., Sigman M., Management of the dry ejaculate: a systematic review of aspermia and retrograde ejaculation, Fertility and Sterilty 2015, 104(5):1074-1081. 
3. Sigman M., Introduction: Ejaculatory problems and male infertility, Fertility and Sterility 2015, 104(5):1049-1050.