Asthenozoospermia to jedna z postaci niepłodności męskiej

Asthenozoospermia to rodzaj męskiej niepłodności i dotyczy zbyt niskiej ruchliwości plemników znajdujących się w ejakulacie, co w efekcie utrudnia lub uniemożliwia naturalne zapłodnienie partnerki. Aby stwierdzić tę nieprawidłowość, należy wykonać spermiogram. Czy nieprawidłowość można leczyć? Jakie są szanse na spłodzenie potomstwa?

Co to jest asthenozoospermia?

Jak wspomniano, asthenozoospermia to stan niepłodności u mężczyzn, w którego przebiegu plemniki cechują się zbyt niską ruchliwością. Jest to poważne zaburzenie, mogące stanowić przyczynę niepowodzeń podczas prób poczęcia potomstwa drogą naturalną, dlatego wymaga diagnostyki i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Niepłodność stwierdza się w sytuacji, kiedy para bezowocne stara się o dziecko przez 12 miesięcy bez używania antykoncepcji.

Normy ruchliwości plemników

Ogólnoświatowe normy ruchliwości plemników (a także inne parametry dotyczące nasienia) opierają się na rekomendacjach Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO). Według zaleceń przygotowanych w 2021 roku, za właściwą ruchomość plemników uznaje się sytuację, gdy w nasieniu znajduje się min. 30% plemników poruszających się ruchem postępowym i min. 42% poruszających się ruchem postępowym lub niepostępowym (ruch całkowity), przy czym:

• ruch postępowy to taki, którym plemniki poruszają się do przodu w linii, jak i po dużym kole; nie jest brana tutaj pod uwagę ich prędkość,
• ruchu niepostępowym mówi się w sytuacji, gdy plemniki poruszają się po niewielkim okręgu lub drgają, nie przesuwając się przy tym.

Przygotowanie do badania ruchliwości plemników

Aby sprawdzić ruchomość plemników, wykonuje się seminogram (in. spermiogram lub badanie nasienia). Do badania należy oddać próbkę nasienia – najlepiej zrobić to bezpośrednio w placówce poprzez masturbację, kliniki leczenia niepłodności udostępniają specjalne, oddzielne gabinety. Wtedy zyskuje się pewność, że ejakulat nie ulegnie uszkodzeniu. A jak się przygotować do badania nasienia? Ważne jest, aby przez około tydzień wstrzymać się od aktywności seksualnej. Najlepiej zrezygnować w tym czasie także z picia alkoholu.

Jakie są przyczyny asthenozoospermii?

Wśród najczęstszych przyczyn asthenozoospermii wyróżnia się prowadzenie niezdrowego trybu życia, co obejmuje stosowanie używek (alkohol, papierosy, substancje psychotropowe), brak aktywności fizycznej lub jej znaczne ograniczenie, a także dietę ubogą w składniki odżywcze, za to pełną przetworzonych produktów. Winne mogą być także choroby, m.in.:

• infekcje bakteryjne lub wirusowe i związane z nimi stany zapalne w obrębie cewki moczowej czy jąder,
• choroby autoimmunologiczne oddziałujące na męski układ rozrodczy,
• żylaki powrózka nasiennego,
• zespół Kartagenera.

Podczas prowadzonych badań zaobserwowano także, że zaburzenia ruchliwości plemników częściej występują u mężczyzn, u których zdiagnozowano schorzenia nerek, mukowiscydozę i nieprawidłowości genetyczne związane z budową gamet lub innego typu, a także tych, którzy regularnie przegrzewają jądra.

Asthenozoospermia a zajście w ciążę

U twojego partnera została stwierdzona asthenozoospermia, a naturalne poczęcie dzieci było dla was bardzo ważne? Wciąż macie na to szansę – wszystko zależy od tego, w czym tkwi przyczyna rozwoju zaburzenia ruchomości plemników. Jeżeli czynnik jest odwracalny, to możliwe będzie także przywrócenie właściwych funkcji gamet twojego partnera.

Może się jednak zdarzyć tak, że asthenozoospermia u mężczyzny rozwinęła się np. w wyniku nieprawidłowości w budowie witek plemników i taka patologia o podłożu genetycznym nie poddaje się leczeniu. Na szczęście istnieją techniki wspomaganego rozrodu (ang. assisted reproductive technology, ERT), takie jak in vitro czy inseminacja domaciczna, dzięki którym pary leczące niepłodność zarówno męską, jak i żeńską mogą z powodzeniem doczekać się potomstwa.

Asthenozoospermia – jak ją leczyć?

Jak jest leczona asthenozoospermia? Dieta, ruch i rezygnacja z używek to podstawa. Prowadzenie niezdrowego stylu życia oddziałuje negatywnie na cały organizm, w tym na płodność. Zwiększa się też wtedy ryzyko występowania chorób takich jak żylaki powrózka nasiennego, co może stanowić bezpośrednią przyczynę rozwoju asthenozoospermii.

Inne leczenie może obejmować stosowanie antybiotyków w celu wyleczenia infekcji bakteryjnej czy leków przeciwzapalnych na wirusowe zapalenie cewki moczowej. Niekiedy konieczna może się okazać interwencja chirurgiczna, jak przy wspomnianych żylakach lub postępowanie medyczne innego typu, zalecone przez lekarza prowadzącego. Leczeniem takich dysfunkcji zajmują się zwykle lekarze wielu specjalizacji – na kompleksową opiekę można liczyć w klinikach specjalizujących się w terapii niepłodności.

Bibliografia:

1. Castaneda J. M., Miyata H., Ikawa M., Matzuk M. M., Sperm Defects, Encyclopedia of Reproduction (Second Edition) 2018, vol. 4, pp. 276-281.
2. https://www.who.int/news/item/04-04-2023-1-in-6-people-globally-affected-by-infertility [dostęp 26.07.2024].
3. Matusiak D., Optymalizacja stylu życia ważnym elementem leczenia niepłodności, Termedia, 2024.
4. Rama N., Lescay H., Raheem O., Male Factor Infertility: What Every OB./GYN Should Know, Obstetrics and Gynecology Clinics of North America 2023, vol. 50, iss. 4, pp. 763-777.
5. Tu C., Wang W., Hu T., Lu G., Lin G., Tan Y-Q., Genetic underpinnings of asthenozoospermia, Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism 2020, vol. 34, iss. 6, 101472.
6. Yoshida M., Kawano N., Iwamoto T., Yoshida K., Seminal Vesicle-Structure, Encyclopedia of Reproduction (Second Edition) 2018, vol. 1, pp. 344-348.