Ból psychogenny to prawdziwa, a nie wyimaginowana dolegliwość

Choć jego źródło tkwi w zaburzeniach natury psychicznej, ból psychogenny przynosi prawdziwe cierpienie, które może uniemożliwiać normalne funkcjonowanie na co dzień. Dotyka zarówno kobiety, mężczyzn, jak i dzieci, a jego leczenie powinno opierać się na trafnej diagnozie oraz psychoterapii, dzięki której uda się znaleźć źródło problemu.

Etiologia bólu psychogennego

Uporczywe bóle psychogenne nie są związane z objawami somatycznymi czy niedawnym urazem. Nie poddaje się klasycznemu leczeniu, nie da się też za pomocą farmakologii złagodzić tego typu objawów. Diagnoza bywa niekiedy trudna, ponieważ pacjent zgłasza się z dolegliwościami, których nie da się potwierdzić za pomocą badań krwi czy diagnostyki obrazowej.

Ból psychogenny wynika z problemów natury psychicznej. Ich przyczyną może być depresja, zaburzenia lękowe czy traumatyczne przeżycia, które odcisnęły swoje piętno na wrażliwym umyśle. To rodzaj bólu przewlekłego lub ostrego, który może być odczuwany przez pacjentów w całym ciele.

Co wyzwala ból psychogenny?

Bólu psychogennego częściej doświadczają kobiety niż mężczyźni. Patologia może się rozwinąć w efekcie sytuacji stresowej. Doświadczają go pacjenci, którzy odczuwają silne emocje – boją się czegoś lub o kogoś albo znaleźli się w trudnej sytuacji rodzinnej czy zawodowej. Czynnikami ryzyka są także:

• schorzenia natury psychicznej lub obciążenie genetyczne,
• traumatyczne wydarzenia z przeszłości,
• prowadzenie intensywnego, pełnego obowiązków życia, podszytego przewlekłym stresem.

Bóle psychogenne – objawy dodatkowe

Ból psychogenny sam w sobie jest objawem schorzeń natury psychicznej. Tego typu dolegliwość rozwija się najczęściej w obrębie brzucha, klatki piersiowej oraz głowy. Poza tym towarzyszyć mu mogą wycofanie z życia społecznego, ograniczenie kontaktów z innymi ludźmi, pogorszenie samopoczucia czy niechęć do podejmowania wszelkich aktywności.

Diagnostyka bólu psychogennego

Oto jak odróżnić ból psychogenny od innych:

• pojawia się niespodziewanie, kiedy nie doszło do żadnego urazu,
• uspokaja się w czasie snu, podczas gdy ból nocyceptywny właśnie wtedy się nasila,
• nie poddaje się działaniu leków przeciwbólowych,
• podczas diagnostyki lekarz nie jest w stanie ustalić jego fizjologicznej przyczyny.

Jeżeli podejrzewasz u siebie ból o podłożu psychicznym, w pierwszej kolejności udaj się do lekarza POZ, który zbada cię palpacyjnie oraz zleci dodatkowe badania w zależności od tego, jakich dolegliwości doświadczasz. Jeżeli podczas diagnostyki nie uda się ustalić przyczyny bólu, zostaniesz skierowana do psychologa w celu potwierdzenia źródła symptomów, co będzie się opierało na wynikach poprzednich badań oraz szczegółowym wywiadzie.

Leki na ból psychogenny

Standardowe niesteroidowe leki przeciwbólowe dostępne bez recepty działają na bóle neuropatyczne lub nocyceptyczne. Łagodzą stany zapalne, blokują enzymy inicjujące proces produkcji tzw. substancji bólowych albo hamują przekazywanie bodźców przez układ nerwowy. Niestety, ból psychogenny wynika z innych przyczyn, dlatego standardowe farmaceutyki nie działają. Leki na ból psychogenny to:

• leki antydepresyjne,
• leki przeciwlękowe.

Takie farmaceutyki są dostępne wyłącznie na receptę, którą może wystawić psychiatra. Nie zawsze jednak konieczne jest stosowanie farmakoterapii w przypadku uporczywego bólu psychogennego. U wielu pacjentów wystarczająco dobrze sprawdza się psychoterapia w połączeniu z ćwiczeniami relaksacyjnymi oraz niefarmakologicznymi metodami leczenia bólu, tj.:

• elektrostymulacja prądem (TENS),
• masaże rozluźniające,
• termoterapia, laseroterapia, krioterapia.

Psychoterapia bólu o podłożu psychogennym

W przypadku bólu psychogennego, terapią z wyboru jest terapia poznawczo-behawioralna – wykazuje ona największą skuteczność w leczeniu tego typu dolegliwości. Na czym polega? Podczas spotkań z psychoterapeutą będziesz szukać myśli oraz zachowań bezpośrednio odpowiadających za odczuwany ból, a następnie zmieniać je na takie, które pozwolą ci się wyleczyć.

Bibliografia:

1. Danilov A. B., Isagilyan E. D., Mackaschova E. S., Ból psychogeniczny, Zhurnal Nevrologii i Psikhiatrii imeni S.S. Korsakova 2018, 118(11): 103-108.
2. Gabryelewicz T., Ból Somatogenny czy psychogenny, IMDiK. Im. M. Mossakowskiego PAN [dostęp 08.08.2024].
3. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/12056-pain-psychogenic-pain [dostęp 08.08.2024].
4. Przybyłko K., Psychologiczne aspekty leczenia bólu, Towarzystwo Naukowe KUL & Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II 2016, 65, 71-88.